Dagur - 02.02.1950, Blaðsíða 4

1
D A G U R
Fimmtudaginn 2. febrúar 1950
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason,
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Marínó H. Pétuisson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjalddagi cr l..júli.
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
r
Urslit bæjarstjórnarkosninganna
ÚRSLIT BÆJAIiSTJÓRNARKOSNINGANNA
um land allt benda til þess að einnig hér á landi
fari tiltrú almennings til sósíalismans þverrandi
og eru það raunar gleðileg afturbatamerki í þjóð-
félaginu. Upp úr stríðslokum varð sósíalistum
víða um Vesturlönd vel ágengt í áróðri sínum og
flokkar þeirra fengu meiri völd en áður. Áhrif
þessarar þróunar hefur og mátt sjá hér á íslandi.
Báðir sósíalísku flokkarnir fengu sæti í ríkisstjórn
þeirri, sem hér sat að völdum er stríðinu lauk og
eyddi meira á skemmri tíma en nokkur ríkis-
stjórn á íslandi fyrr og síðar. Þessir flokkar fengu
hrundið ríkisvaldi og bæjarfélögum út í meira og
minna vafasaman rekstur og þeim tókst að koma
á hvers konar opinberri íhlutun og nefnda- og
ráðavaldi í stærri stíl en áður hefur þekkst hér.
En x-eynslan af kenningum sósíalismans í fram-
kvæmd með lýðræðisríkjunum, hefui- ekki orðið
sérlega glæsileg nú eftir styrjöldina. Jafnaðar-
menn eru nú víða í varnaraðstöðu og kommúnist-
ar hvarvetna á undanhaldi um hinn frjálsa heim.
Sums staðar hafa jafnaðarmenn algerlega tapað
meirihlutaðstöðu sinni, t.' d. Ástralíu og Nýja-
Sjálandi, og eftir fjögra ára stjórn í Bretlandi er
sósíalisminn einnig í varnarstöðu og-óvíst um úr-
slitin þar í kosningunum nú í þessum mánuði,
enda þótt jafnaðarmenn sigruðu með miklum yf-
irburðum 1945.
EFTIR BÆJARSTJÓRNARKOSNINGARNAR
1946 fengu sósíalistar aðstöðu til þess að setja
meiri svip á bæjarmálefnin víða um land en áður
hafði verið. Hlutú t. d. meirihluta í Vestmanna-
eyjum og víðar. Var þá lagt út í ýms vafasöm fyr-
irtæki á vegum bæjanna og þá hélt innfeið sína
hin ógætilega fjármálastjóm, sem virðist vera
einkenni sósialista hér. Eftir fjögra ára reynslu
kváðu íbúar kaupstaðanna upp dóm sinn um ágæti
hinna sósíalísku kenninga. Og sá dómur var á þá
lund, að þær hefðu ekki gefist vel í framkvæmd
og ekki orðið til heilla né hags fyrir bæina. í Vest-
mannaeyjum sviptu kjósendur jafnaðarmenn og
kommúnista meirihlutaumboðinu. Víða annars
staðar gekk fylgi þeirra saman og fulltrúum
þeirra fækkaði. Miðað við atkvæðaaukníngu þá,
sem orðið hefur í kaupstöðum síðan 1946, hafa
báðir sósíalistaflokkarnir tapað verulegu fylgi en
borgaraflokkarnir unnið á. Meginlínur bæjar-
stjórnarkosninganna eru því þæi’, að borgaraleg
stjórn er í sókn en sósíalistar á undanhaldi.
HÉR Á AKUREYRI er þróunin hin sama. Bæði
jafnaðarmenn og kommúnistar hafa tapað veru-
legu fylgi síðan í bæjarstjórnarkosningunum 1946
og þeir misstu nú fulltrúa til íhaldsins. Framsókn-
armenn eru hér í öruggri sókn og juku verulega
fylgi flokksins frá síðustu bæjarstjórnarkosning-
um. Þó hefur Sjálfstæðisflokkurinn unnið meira á.
Er augljóst að stjórnmálabaráttan hér er meir og
meir að færast yfir á það svið, að hún standi um
stefnu samvinnumanna annars vegar og einka-
hagsmunanna hins vegar, meðan sósíalistaflokk-
arnir báðir eru í hrörnun og fara minnkandi að
áhrifum og fylgi. Mun sú þróun verða örari eftir
því sem bilið milli þeirra og borgaraflokkanna
lengist. Vafalaust mun alþýða þessa bæjar sjá
það betur, er fram líða stundir, að
hagsmunum hennar vex-ður bezt
boi-gið með því að skipa sér í
sveit samvinnumanna. Að því
rekur að hvorugur sósíalista-
flokkui’inn vei'ður þess megnug-
ur að halda uppi hagsmunamei'ki
almennings gegn ásókn íhalds og
gróðavalds. Til þess verður Fram-
sóknarflokknum einum ti’eyst-
andi. Úrslit kosninganna benda
til þess að almenningur sé að átta
sig á þessari staði-eynd, en meira
þai'f þó til, ef verulegur árangur
á að nást. í næstu kosningum
þarf alþýða þessa bæjar að sain-
einast um að hi'inda yfirráðum
íhaldsins í bænum. Það er hægt,
en áðeins með einu móti, með því
að skipa sér um samvinnustefn-
una og senda samvinnumenn á
þing og veita þeím aukið braut-
ai'gengi í bæjarstjórn. Það verð-
ur næsta vei-kefni alþýðu manna
hér á Akureyri á stjórnmálasvið-
FOKDREIFAR
Áburður og garðagróður.
HBL- - *****
Finnur Ái'nason garðyrkju-
ráðunautur skrifar blaðinu:
ÞÁ BÆJARBÚA, sem hafa
eða ætla sér að fá kartöflugai'ða
hjá Akureyrarbæ á næsta vori,
vil eg minna á að panta tilbúinn
áburð í gai'ðland sitt næstu daga
á skrifstofu KEA. Án ábui'ðar er
tilgangslaust að setja niður kart-
öflur né annan garðagi'óður. Þeir
sem panta sitja fyrir áburði, ef
höi'gull verðui' á honum, eins og
líkur benda til.
Sökum þess að gai'ðeigendur
vei'ða að gefa upp stærð garða
sinna, er þeir panta ábui'ðinn,
vil eg taka það fram að þeir sem
ætla að fá garða hjá bænum
næsta vor og hafa ekki haft garða
áður, geta ekki reiknað með að
fá stæri'i stykki en 2—300 m2
sökum takmarkaðs garðlands.
Eftirtalið áburðarmagn á að vera
nægilegt í 100 m2 garðland, og
þessar tegundir áburðar taldar
gefast betur en aðrar til kartöflu-
ræktar.
Af brennisteinssúru ammoní-
aki þarf 8 kg. á 100 m2.
Af Fosforsýru (þrífosfati) þarf
5 kg. á 100 m2.
Af Brennisteinssúru kalí þarf
ÍV2 kg. á 100 m2.
Sé húsdýraáburður notaður að
hálfu, þá aðeins helming af ofan-
greindu ábui'ðarmagni. Allar teg-
undir húsdýi-aáburðar er góður
í garða, en mjög ai-fasækinn og
því illa liðinn, og nýjan húsdýi'a-
áburð ætti ekki að nota í nýja
garða. Fiskibeina- og síldarmjöl
er ágætur áburður í kartöflu-
garða, en það þarf að bera það á
að hausti eða vetri og er því ágætt
að nota þennan tíma, þar sem
gai’ðar eru nú auðir, og ráðlegg
ég mönnum að nota tækifærið á
meðan autt er og bera þetta í
gax-ða sína, ef þeir geta fengið
aðrahvora tegundina. Fiskimjöl
tel ég bezt. Full ábui'ðargjöf af
fyri-nefndum tegundum er 10 kg.
á 100 m2 lands. Ómalaður fiskúr-
gangur, svo sem hausar, dálkar o.
fl. er einnig ágætur áburður, og
ráðlegg ég mönnum að nota sér
það; sem hér berst á land af þess-
um úrgangi, í garða sína. Þeim
mönnum, sem hafa mikið af fífla-
blöðku í lóðum sínum ráðlegg ég
að bera síldarmjöl á lóðirnar,
það eyðir blöðkunni og gerir
grasvöxtinn mjúkan og fínan. —
Munið að dreifa því jafnt og vel,
því ef hrúgur myndazt maðkar
það strax og hitnar í veðri. Nán
ari upplýsingar í síma 497 á
kvöldin.
Þeir bæjarbúar, sem ætla að
fá mig til að klippa og gi'isja tré
og runna, ættu að hafa tal af mér
sem fyrst. Einnig þeir, sem ætla
að láta úða garðagróður sinn
gegn ágangi skordýra á næsta
sumri með vetrai'lyfinu Onicide
ættu að panta úðunina sem fyrst,
því aðeins vei'ður úðað eftir pönt-
unum og gegn staðgreiðslu. Mun
ið, að allur gróður þai'f góða
næringu til að gefa góðan árang-
ur. Gleymið því ekki áburðinum
né nauðsynlegum vai-narráðstöf-
unum til þess að gróðurinn dafni
éðlilega og verði ykkur til yndis
og unaðar.
• . . .7 . ,|
„Fremur í sókn“ — afturábak.
SAGT ER að Vestur-íslend
ingur nokkur hafi gert sér það til
dundui's á heimsstyrjaldarárun-
um fyrri, að stinga út á kortinu
framsókn herja stríðsaðilanna
nákvæmlega samkvæmt frétta
tilkynningum þeii’ra beggja
hverju sinni. Var svo komið í lok
stríðsins ,að herir Bandamanna
voru komnir vestur á Biskaya-
flóa, er herir Miðveldanna út á
Eysti-asalt Þessi saga rifjast upp
við lestur Alþýðumannsins í gær.
Segir þar í feitletraðri fyrirsögn,
að flokkur alþýðunnar sé „víðast
fremur í sókn“. Minna mátti það
nú ekki vera í hex'stjórnartil-
kynningu! Eins og greint er frá
annars staðar í blaðinu, hefur
flokkur þessi hvergi nærri haldið
í horfinu í stæi'stu kaupstöðun-
um síðan 1946, miðað við aukn-
ingu greiddra atkvæða frá 1946.
Hefur hann því vei'ið „fi'emur í
sókn“ afturábak síðan hann gekk
í náið sálufélag við íhaldið og er
vísast að þessí þróun haldi áfram
undir vei-ndai'væng hinna ný-
stárlegu alþýðubandamanna úr
íhaldsflokknum. Mun þá svo fara,
er málgagn flokksins hér birtir
herstjórnai'tilkynningar í framtíð
inni um að flokkurinn hafi sótt
svo og svo mörg skref fram á við
í átt til alþýðuríkisins, að sóknin
reynist öll afturábak, unz því
marki er náð, sem' foringjar
flokksins vii'ðast nú helzt stefna
að, að þuri-ka hann algjörlegá út
meðan þeií hagi-æða sér sem
dyggilegast á mjúkum hægindum
ríkisembætta undir öruggri vernd
ai'hendi íhaldsins.
Yngið upp gamla kjólinn!
FLESTAR KONUR EIGA EITTHVAÐ af fötum,
hangandi inni í skáp, sem efu gömul orðin og
þarfnast endui’nýjunar. Sumar þessar flíkur eru að
mestu úr sér gengnar, aðrar eru of stuttar eða of
þröngar og'sumar kunna að vera óslitnar og nægi-
lega stórar en þó er eitthvað að, sem gerir það að
vei'kum, að við látum þær hanga og komum sjaldan
eða aldrei í þær. Margar konur eru svo lagtækar,
að þær sauma einhverjar nothæfar flíkur upp úr
gömlu kjólunum, annað hvort á sjálfar sig eða börn
sín og tekst það oft pi’ýðilega. Oft er hægt að gera
eitthvað fyrir gamla kjólinn með litlum tilkostnaði,
svo að hann fái nýjan og glaðlegan svip.
Söngskemmtun „Geysismanna“
er kvöld eins og auglýst er ann-
ars staðár í blaðinu.
Látinn er hér í sjúkrahúsinu
Björn Arngrímsson fi'á Dalvík,
forfnaður Verkalýðsfélagsins þar
og forstöðumaður Pönfunarfé-
lagsins í Dalvík.
Vísitala framfæi’zlukostnaðar í
janúar er, samkvæmt tilkynningu
hagstofunnar, 234 stig.
Vinnu við skjólgarð dráttar-
brautarinnar á Gleráreyrum er
haldið áfram. Er stórikrani bæj-
arins að verki þár nú við að hlaða
grjóti í garðinn.
Hér er góð hugmynd, sem ekki er erfið í fram-
kvæmd, og mér dettur í hug, hvort hún geti ekki
hjálpað til að lífga upp gamlan kjól, sem e. t. v.
hefir snjáðar ermar eða slitnar. Hugmynd þessi er
komin frá Ameríku og ryður sér nú mjög til rúms
víða, ekki einungis á gömlum kjólum heldur engu
síður þeim nýju. Kragar og uppslög eru mjög
smekklegt og oft klæðilegt skraut á kjólum og
blússum, röndóttum og tíglóttum en helst úr efni,
sem er nokkuð stift en þó ekki um of. En kragar
og uppslög verða að vera vel hrein og strokin, ef
nokkur prýði á að vera að þeim. Það er þess vegna
bezt að hafa hvort tveggja laust, svo að auðvelt og
fljótlegt sé áð taka það af og setja á aftur. Eins og
myndin sýnir eru uppslögin saumuð með treyju að
ofan, svo að hægt er að setja þau á sig á einni svip-
stundu og taka þau af aftur.
Kvennadálkurinn væntir, að hugmynd þessi geti
orðið til þess að yngja upp marga kjóla, sem fái
aftur að koma fram í dagsins ljós. P.
Meira um hrísgrjónin
í SÍÐASTA KVENNADÁLKI var rætt nokkuð um
hrísgrjón og notkun þeirra. Til viðbótar því, sein
þar var sagt, eru hér nokkrir fleiri réttír úr hrís-
grjónum, sem vert er að minna á.
Hrísgrjónabúðingur með súkkulaðisósu. (H. S.)
í afgang af hrísgrjónagraut er hrært sykri, vanillu
og gróft söxuðum möndlum. Rétt áður en borða á,
er stífþeyttum rjóma (2-2V2dl rjómi í 1 djúpan dislc
af soðnum hrísgrjónagraut) blandað í hann. Settur
í skál og borðaður með súkkulaðisósu.
HRÍSGRJÓNALUMMUR.
í afgang af hrísgrjónagraut er hrært 1—2 egg,
svolítill sykur, hveiti og salt. Sett með matskeið á
pönnu og bakað ljósbrúnt. Borðað með sykfi og
sultu. Notað bæði með kaffi og sem eftirréttur.
Margir hrísgrjónaréttir eru ótaldir enn, en þetta
verður að nægja að þessu sinni. P.