Eimreiðin - 01.01.1903, Page 6

6
inn vill kannast við það sjálfur, að hann sé afturhalds- eða íhalds-
maður. Pað er eins og menn skammist sín fyrir það og álíti það
næstum óheiðarlegt. En sannnleikurinn er þó sá, að jafnskaðlegt
og það getur verið fyrir hverja þjóð, að afturhaldsandinn hjá henni
sé of ríkur, eins hættulegt gæti það verið fyrir hana, ef framsókn-
armennirnir væru einir um hituna. Pví þá væri mjög hætt við
því, að þeir kynnu stundum að fara heldur geyst á framfarabraut-
innni, hlaupa í gönur og kollhlaupa sig. Ef málin því eiga að
verða eins vel athuguð og nauðsyn þjóðfélagsins krefur, þá er það
engu síður nauðsynlegt fyrir hverja þjóð, að til séu hjá henni
íhalds- og afturhaldsmenn, en að til séu framsóknarmenn. Pað þarf
aðeins að vera hæfilegt jafnvægi á milli þeirra, þannig að framsókn-
armönnunum jafnan veiti betur. Vér efumst að sönnu ekki um, að
mörgum manni í Heimastjórnarflokknum hafi verið þetta ljóst. En
þeir hafa þekt hleypidóma almennings í þessu efni, og því ekki
álitið hættulaust að sigla opinberlega undir afturhaldsflagginu. Og
þá var ekki síður eðlilegt, að þeir menn í flokknum, sem hafa í
rauninni verið framsóknarmenn, kynnu ekki við það. En af þessu
hefir það leitt, að þeir hafa orðið í standandi vandræðum með
nafn á flokknum. Par sem stjórnarskrármálið var úr sögunni sem
grundvöllur undir flokkaskipun, er allir vóru orðnir á eitt mál sáttir
um það, þá var auðsætt, að nafnið »Heimastjórnarflokkur« gat ekki
átt við lengur, alveg eins og nafnið »Stjórnarbótarflokkur« gat
ekki átt við lengur um hinn flokkinn. Öll einkenni ávarpsins bentu
að vísu á, að nafnið »Afturhaldsflokkur« væri eina rétta nafnið.
En það mátti ekki brúka, af því það mundi láta illa í eyrum al-
mennings. Par sem ávarpið hins vegar ekki lét uppi neina ákveðna
stefnu í nokkru máli, þá var erfitt að finna annað nafn og nú vóru
því góð ráð dýr. Niðurstaðan varð því sú, að flokkurinn afréð,
að halda sínu gamla nafni, »Heimastjórnarflokkur«, þrátt fyrir það,
þó að það væri orðið algerlega meiningarlaust, bæði sem mótsetn-
ing við hinn flokkinn og gagnvart framtíðarpólitík landsins. En
það hafði þó altént þann kost fram yfir nafnið »Afturhaldsflokkur«,
að það var eitthvað svo »þjóðlegt« á bragðið, en gat þó jafnframt
bent ótvíræðlega í afturhaldsáttina, að því leyti sem það er eitt
af aðaleinkennum allra afturhaldsflokka, að hampa sem mest »þjóð-
legum« nöfnum, til þess að kitla eyru almúgans. Pað gat líka
hugsast, að ýmsir miður glöggskygnir menn, sem ekki hefðu rekið
augun í hina miklu stefnubreyting flokksins og fráhvarf hans frá