Morgunblaðið - 18.02.1983, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 18. FEBRÚAR 1983
35
gegn ööru aö því er varöar umgengni
þeirra viö börnin. í staö þess aö reyna til
dæmis að komast til botns í þeim greinum
sem oröið hafa meö foreldrunum og leysa
þá misklíö, kann annaö foreldriö aö taka
upp á því aö ásaka hitt fyrir aö vilja ekki
taka á sig sinn réttláta skerf af umönnun
barnsins eða barnanna.
Eöa þaö, sem er enn alvarlegra, aö ann-
aö foreldriö tekur aö grafa undan foreldra-
valdi hins. Jackon-fjölskyldan er gott dæmi
um þetta: Alltaf þegar foreldrarnir Tom og
Alice Jacksson svifta dóttur sína Jane viku-
peningunum, vegna þess aö hún hefur ver-
iö óhlýöin og hegðað sér illa, býöur Alice
dóttur sinni dálitla peninga á laun gegn því
aö hún þegi yfir því, og tekur af henni lof-
orö aö minnast ekki einu oröi á þaö viö
fööur sinn. „Þú mátt ekki segja fööur þín-
um frá þessu, því þá lendum viö báöar í
vandræöum."
Skýr dæmi af þessu tagi um aö annaö
foreldrið sýni fulla samstööu meö barninu
og taki þar meö afstööu gegn hinu foreldr-
Svokallaðir „fullorð-
ínsleikir" gegna miklu
hlutverki í þroskaferli
barnanna, þ.e. að klæð-
ast fötum af mömmu
og pabba og ráðskast
með dúkkur og dót, en
öðru máli gegnir ef
börnin fara í raun að
stjórna heimilum sínum.
Mor(?unblaðið/RAX
inu, á mjög oft rætur sínar aö rekja til þess,
aö fólk beiniínis ruglar saman deilum milli
hjónanna og deilum um foreldravaldiö.
Ef til vill mislíkar Tom mjög, hve Alice
helzt illa á heimilispeningunum og finnst
hún yfirleitt vera einkar eyðslusöm. Alice
situr hins vegar þegjandi undir nöldrinu í
Tom, þótt hún hafi andstyggö á þessari
sparnaröar-þráhyggju hans. Þar sem henni
finnst aö hún megi sín einskis í deilunum
viö eiginmanninn, hleöst gremjan upp hiö
innra meö henni og fær svo útrás í sam-
skiptum hennar viö dótturina. Afleiöingarn-
ar af ágreiningnum viö eiginmanninn út af
heimilispeningunum, sem búiö hafa um sig
hiö innra meö Alice, brjótast svo út á sinn
hátt viö deilurnar um vikulega vasapeninga
dótturinnar, Jane, þar sem Alice finnur, aö
þar getur hún haft þó nokkur áhrif á gang
mála. Hún nær sér því óbeint niöri á eig-
inmanni sínum meö því aö gefa dótturinni
vasapeninga „á bak viö tjöldin.” Fyrir læ-
víslega tilstuölan barnsins lenda foreldr-
arnir líka oft á öndverðum meiöi. Þegar
barninu tekst aö draga athygli foreldranna
frá sjálfu sér og beina henni aftur á móti aö
einhverri misklíö, sem ríkir milli foreldr-
anna, hefur barniö þar meö náö undirtök-
unum, svo ekki sé minnst á aö deilan út af
óhlýöni barnsins fýkur út í veður og vind.
Foreldrar standi
saman sem tryggir
bandamenn
Foreldrar verða aö vera vel á veröi gegn
sérhverjum aðgeröum barnanna, sem miöa
aö því aö koma af staö ósætti milli foreldr-
anna. Ef börnin taka upp á því aö kvarta
viö móöur sína út af fööur sínum, þá á
móðirin aö hvetja þau til aö jafna sjálf þann
ágreining viö fööurinn. Þaö ber mjög aö
foröast yfirlýsingar eins og . „Bíddu bara
þar til hann pabbi þinn kemur heim.“ En
framar öllu ber foreldrum aö varast aö
kvarta um missmíöi á hjónabandinu viö
börnin sín. Þaö er erfitt fyrir barn aö eiga
góö samskipti við fööur, sem þaö álítur
vera óvin móöur sinnar eöa eiga vinsamleg
samskipti viö móöur, sem barnið álítur
vera fjandsamlega fööur sínum.
Sé um einhverjar alvarlegar erjur í
hjónabandinu aö ræöa, ættu foreldrarnir
aö reyna aö ýta þeim til hliöar. Aö öörum
kosti kann svo aö fara, aö ákvaröanir varö-
andi börnin séu teknar fremur í þeim til-
gangi aö reyna aö klekkja á hinu foreldrinu
en að hugsaö sé fyrst og fremst um vellíð-
an og þarfir barnsins sjálfs.
Foreldrar malda oft í móinn og segja, aö
það sé nær algjörlega ómögulegt aö þau
séu alltaf á sömu skoöun um ákvaröanir
varöandi börnin. En full samstaöa foreldr-
anna viö slíkar ákvaröanatökur táknar þó
ekki, aö þau þurfi endilega alltaf aö hafa
sömu skoöanir á aöstæðum, sem snerta
börnin, og séu alltaf á einu máli um, hvern-
ig bregðast skuli viö. Það væri einkar
óraunsætt. Hvort foreldri um sig kemur frá
mismunandi fjölskyldum með oft á tíðum
afar mismunandi heföir og venjur, m.a. í
uppeldismálum. Hvort hjónanna um sig
flytur meö sér inn í hjónabandið einstakl-
ingsbundiö mat á verðmætum og einnig
sína sérstöku heimsmynd. Staöreyndin er,
aö foreldrar, sem gæddir eru þeim hæfi-
leika aö líta á málin frá fleiri en einni hliö,
kunna aö ræöa málin opinskátt og for-
dómalaust og vita, hvernig á aö jafna mis-
klíö, hafa þannig lagt bezta grundvöllinn aö
góöum samskiptum innan fjölskyldunnar.
Á þennan hátt stuðla þau auk þess aö góö-
um samskiptum barnsins síns við aöra
utan fjölskyldunnar.
Þaö er hins vegar sama, hversu ólíkar
skoðanir foreldrarnir kunna aö hafa, sama
hver deiluefni þeirra kunna að vera, þau
verða að standa saman sem einn aöili,
þegar framfylgja á ákvöröunum, sem þau
hafa tekiö í sameiningu og varöa börnin.
SJÁ NÆSTU SÍÐU
... AÐALAHYGGJUEFNIKARLA
Af dýrum jarðarinnar er
maðurinn þó snauöast-
ur af þessum sérstaka
vef sem háriö er. Flestir
telja aö háriö sé aö til-
tölulega miklu leyti leifar fortíöar
þrátt fyrir aö þaö veiti enn nokkra
vernd, svo sem viö á um augabrýr
og bráhár, dálitla hllfð viö meiöslum
og nokkurt skýli gegn ofhitun og
ofkælingu höfuösins. Menning okkar
veitir okkur þó aðallega þaö skjól
sem viö þurfum á að halda, svo sem
fatnaður og híbýli, og sá tilgangur
sem háriö haföi einu sinni til hlíföar
líkamanum þvl aö mestu úr sögunni.
Sumir telja að framtíöarmaöurinn
veröi þvi enn snauðari af hárvexti en
nú þekkist, og jafnvel taliö llklegt aö
hann hafi aö jafnaði hárlausan
skalla.
Eins og flestir vita er nær allur
llkaminn hærður, en víöa eru hárin
svo fíngerö aö þau eru vart sýnileg.
Hvert hár hefur hárlegg sem er
sýnilegur og gerður úr dauöum vef
og hárslíður sem geymir rótina sem
háriö sprettur af.
Viö rótarenda hársins myndar
tengivefur vörtu meö öðrum tauga-
endum, háræðum og einstökum lit-
arfrumum. Til eru einnig vöövar sem
heita hárreisar, en þeir geta bók-
staflega látiö háriö rlsa á höfðinu á
fólki.
Taliö er aö á höfuðsverðinum ein-
um séu um 100.000 hár, og flestir
missa fjölda hára daglega eöa um
Paglegt
Valgeröur Jónsdóttir
75 hár, og vaxa ný allajafna I staö-
inn.
Umhirða hársins
i Islenskum þjóðháttum eftir Jón-
as Jónasson frá Hrafnagilí er smá
kafli um þrifnað landsmanna, en aö
sögn var hann ekki ýkja mikill. Þar
kemur m.a. fram aö fatnaður hafi
verið þveginn afar sjaldan, skyrtur
t.d. þvegnar á hálfsmánaðar til mán-
aöarfresti, en nærbuxur miklu sjaldn-
ar. Rúmföt voru þvegin i hæsta lagi
einu sinni eöa tvisvar á ári og þá úr
stækri keytu og er sagt aö óhrein-
indin hafi náöst vel úr fatnaðinum en
lyktina báru fötin með sér lengi á
eftir.
Þó ýmsu hafi þannig verið ábóta-
vant i sambandi viö þrifnað á fatn-
aöi, var ástandið I sambandi viö
þrifnað á eigin líkama þó síst betra.
Enda orötækiö „saursæll maöur er
jafnan auösæll" I hávegum haft. Þar
segir aö flestir hafi þvegið sér aö
nafninu til í framan, þegar þeir fóru
til kirkju, en ekki um hendurnar
nema stundum. Orörétt stendur:
„Menn þvoöu sér á ullarlepp eöa
strigatusku og þurrkuðu sér á sama.
Háriö var sjaldan greitt, enda var
þaö meira en litiö kvalræöi, eins og
menn báru það sítt. Kvenfólk var til-
haldsamara og þvoöi sér og greiddi
á helgum og oftar, og margar konur
og stúlkur greiddu sér daglega. Al-
gengt var aö þvo sér úr hlandi og
nota ílátið fyrir þvottaskál, þó aö
ekki væri þaö ætíö sem þrifalegast
innan.“
Það er því ekki undarlegt aö goö-
sagnir um aö þaö væri beinlinis
„óhollt" aö þvo hárið mjög oft, hafi
verið lifseigar hérlendis. „Algengast
er að fólk þurfi aö þvo sér annan
hvern dag,“ sagöi Siguröur G. Ben-
ónýsson hárgreiðslumeistari, ööru
nafni Brósi, er við bárum þá spurn-
ingu fyrir hann hversu oft væri æski-
legt aö þvo háriö.
„I sumum tilfellum þarf fólk þó aö
þvo sér daglega, þaö fer eftir hár-
gerö og hvernig vinnu fólk stundar.
Þaö er ekkert hæft í því að þaö sé
verra fyrir háriö aö þvo þaö oft, en
miklu skiptir aö fólk velji sér hár-
þvottaefni eftir hárgerö, þ.e. hvort
háriö er feitt eöa þurrt, og því oftar
sem háriö er þvegið, þeim mun mild-
ara hárþvottaefni er æskilegt aö
nota.“
Eins og kunnugt er, skiptir tjöldi
þeirra hárþvottaefna sem á mark-
aðnum eru í dag nokkrum tugum, og
eru þá ótalin önnur efni, svo sem
hárnæringar, litarefni, hárlökk, o.fl.
þessháttar. „Þaö má yfirleitt sjá á
hári hvort notuð er hárnæring eöa
ekki," segir Brósi. Hann segist þó
SJÁ NÆSTU SÍÐU