Morgunblaðið - 16.05.1976, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16, MAl 1976
Um
ferða-
mennsku
og
náttúru-
vernd
Grein Guðmundar E. Sigvaldasonar í
Mbl. sl. miðvikudag um „öræfatúrisma"
hefur vakið athygli og umræður. Frétta-
maður Mbl. hringdi því í nokkra kunna
ferðamálamenn og náttúruverndarmenn
og bað þá um að leggja þar orð í belg
og ræða ýmis þau sjónarmið, sem fram
komu í greininni. Fara greinar þeirra hér
á eftir, en þeir eru Eysteinn Jónsson,
formaður Náttúruverndarráðs, Sigurður
Magnússon, fyrrv. blaðafulltrúi, Eyþór
Einarsson, úr stjórn Ferðafélags íslands,
Guðmundur Jónasson, hópferða- og
fjallabílstjóri, Magnús Kristinsson, for-
maður Ferðafélags Akureyrar, Úlfar
Jacobsen sem rekur samnefnda ferða-
skrifstofu og Einar Guðjohnsen frá Úti-
vist.
Þýðingar-
mikið að
dreifa
feiðamanna-
straumnum
meira
TIL umræðu er ferðamennska og
náttúruvernd og þá m.a. hvort
Náttúruverndarráð sé á réttri leið
með afskipti sín af þeim málum,
og líklega einnig hvort ráðið sofi
kannski áverðinum.
Að ósk blaðsins legg ég nokkur
orð í belg.
Eg tel meginstefnu náttúru-
verndarlaganna vera þá að sam-
eina sem best náttúruvernd og
ráðstafanir til þess að greiða fyrir
útivist og eðlilegri umgengni
þjóðarinnar við landið í byggðum
og óbyggðum.
Framkvæmdir Náttúruverndar-
ráðs í þessa stefnu er það
umfangsmiklar, að þeim verða
ekki gerð full skil í örstuttu máli.
enn hér mun ég ræða tvo þætti
aðeins. Hættu þá, sem steðjar að
vinsælum svæðum i óbyggðum og
ólöglegan akstur utan vega, sem
særir landið.
I. Náttúruverndarráð telur afar
þýðingarmikið að dreifa ferða-
mannastraumi meira eri ennþá
hefur verið gert, og létta þannig á
eftirsóttustu svæðunum, sem eru
í hættu. Opna ný svæði og búa þar
svo um hnútana, að saman geti
farið skemmtileg útivist og
náttúruvernd. Ber þar að nefna
það t.d. sem gert hefur veríð í
Skaftafelli, stofnun þjóðgarðs í
Jökulsárgljúfrum, stóra fólkvang-
inn á Reykjanesi, Bláfjallafólk-
vang, friðun Hornstranda og
Vatnsfjarðar o.fl. svæða, sem
smátt og smátt verða búin þannig,
að fólk laðist að þeim í vaxandi
mæli. 1 undirbúningi er að gera
enn fleiri svæði að friðlöndum og
fólkvöngum, sem verði útivistar-
svæði, og þá þannig búin að hægt
sé að taka á móti umferð. Verður
Náttúruverndarráð að treysta
mjög á frumkvæði og fram-
kvæmdir heimamanna í byggðar-
lögum í þessum efnum og að
nægilegur stórhugur sé sýndur.
2. Náttúruverndarráði hefur
verið og er ljóst, að ýmsir eftir-
sóttir staðir á hálendinu eru i
mikilli hættu vegna vaxandi
umferðar. Ráðið beitti sér þess
vegna fyrir því 1972 að sett var á
fót samstarfsnefnd Samgöngu-
ráðuneytisins, Ferðafélags ís-
lands og ráðsins, til þess að vaka
yfir þessum svæðum og gera til-
lögur um ráðstafanir þeim til
verndar, og jafnframt til þess að
sómasamleg aðstaða gæti orðið
fyrir ferðafólk. Þessi samstarfs-
nefnd hefur komið mörgu góðu til
leiðar með atbeina þeirra, sem að
henni standa. Yrði of langt mál að
telja það hér upp. Miklu meira er
þó ógert m.a. vegna fjárskorts.
Verður þessu starfi haldið áfram.
Hér kemur til að hlífa viðkvæm-
ustu blettunum, eftirlit og
umhirða, búa bílastæði, tjald-
stæði og hreinlætisaðstöðu, mat á
því hvað staðirnar þola o.s.frv.
Mest hefur starfið beinst að sex
stöðum: Herðubreiðarlindum,
Hvannalindum, Hveravöllum,
Nýjadal, Jökuldal, Landmanna-
laugum og Þórsmörk. Þar að auki
cru 15—20 aðrir staðir í óbyggð-
um undir smásjá samstarfs-
nefndarinnar.
Hér tel ég að verið sé á réttri
leið en það kostar peninga að
vernda þessa staði og búa aðra til
að létta á þeim, en það verður að
gera.
3. Mikilsvert tel ég að auka
áhrif Náttúruverndarráðs í yfir-
stjórn ferðamála — Ferðamála-
ráði — og hefur Náttúruverndar-
ráð lagt áherslu á það við endur-
skoðun ferðalaga. Er enn alveg
óvíst hvort tillögur ráðsins í því
efni verða teknar til greina.
4. Álagsþol eftirsóttra ferða-
mannastaða, einkum í óbyggðum
er ekki ótakmarkað, þótt sæmi-
lega sé um búið og reyrit að forða
tjóni. Yfirstjórn íslenskra ferða-
mála, eftirsókn eftir erlendum
ferðamönnum og ferðir með þá
um landið verður að miða við
þessa staðreynd og rata hinn
gullna veg, sem auðvitað er
vandasamt. Það er brýnt að finna
heppilegar leiðir til þess að koma
við skynsamlegri stjórn. Hér er
um að ræða að komast hjá örtröð
og ofnýtingu, hliðstætt þeim verk-
efnum, sem leysa þarf við aðra
nýtingu, gróðurs og lands og fiski-
miða.
Þegar Náttúruverndarráð gaf
umsögn um Ferðamálafrum-
varpið tók það svo til orða um
erlenda ferðamenn og ráðstafanir
til þess að fá þá til landsins:
,,Þá telur ráðið að of mikil
áhersla sé lögð á uppbyggingu
Framhald á bls. 34
Sigurður Magnússon:
Sendibréf
vegna
samtals
Þakka fyrir símtalið og þau til-
mæli að skrifa eitthvað vegna
greinar Guðmundar E. Sigvalda-
sonar, sem birtist i Morgunblað-
inu í gær. Ég sagði þér hvers
vegna mér væri mjög örðugt að
verja tíma til blaðaskrifa i dag, en
þar sem ég á nú stundarkorn til
umráða, er ég ekkert of góður til
þess að reyna að segja eitthvað af
því, sem e.t.v. er þörf á að víkja
að, vegna greinarinnar.
Satt að segja las ég grein Guð-
mundar fyrst og fremst mér til
nokkurrar skemmtunar, eins og
ýmislegt annað, sem ágætlega rit-
færir menn setja stundum saman
og birt er í blöðum. En hún átti
það sammerkt með ýmsu öðru af
þeirri gerð, að ég tók hana ekki
alvarlega fyrr en þú hringdir til
mín. Og enn er ég þó í aðra rönd-
ina þeirrar skoðunar, að Guð-
mundi sé gerður bjarnargreiði
með því að fara nú að velta yfir
þvi vöngum í alvöru, hvort ekki sé
hyggilegt að fara að þeim til-
lögum hans til úrbóta, að „vega að
atvinnuvegi, sem er fjandsam-
legur íslenzkum hagsmunum" og
„takmarka innflutning jeppabíla
við allra brýnustu nauðsynjar1' til
þess að koma í veg fyrir að tán-
ingar láti „einskis ófreistað til að
spóla upp örþunnri og viðkvæmri
gróðurblæju á næsta gíghól“.
Allir sæmilega skynbærir menn
hljóta að verða Guðmundi sam-
mála um, að við megum hvorki
eyðileggja hinar fáu gróðúrvinjar
öræfanna né þau svæði hér i ná-
grennni höfuðborgarinnar, sem
einn blaðmaður Mbl. hefir rétti-
lega vakið athygli á, að séu i
mikillu hættu vegna ofbeitar. En
þetta verður hvorki gert með þvi
að skera niður við eitt og sama
trogið allt sauðfé og þær mann-
kindur, sem Guðmundur telur að
einkum stuðli að eflingu hins
þjóðhættulega atvinnuvegar. Ég
hefi heldur ekki þá trú, að það
muni breyta miklu til batnaðar,
þó að bannaðar verði allar aðrar
hugsanlegar öræfabifreiðir en
þær, sem eiga að vera til
„brýnustu nauðsynja", þar með
trúlega talið þeirra, að koma aftur
í byggð leifunum af kamarsum-
gerð þejrri við Knebelsvörðu, sem
Guðmundur vill nú, óður og upp-
vægur, fá að rífa.
Það er nefnilega, að öllu gamni
ógleymdu, alveg áreiðanlegt, að
tslendingar munu, vonandi um
langa framtíð, halda áfram að
ferðast um sitt eigið land og
önnur, og til þess munu þeir ef-
laust nota þau farartæki, sem
örugglegast bera þá milli áfanga-
staða, og munu það hvorki stöðva
boð né bönn. Annað mál er það,
að öllum ferðum um okkar eigið
land og annarra verður að halda
innan þeirra takmarka, sem
sæmilega siðmenntað fólk setur
af náttúrulegum hvötum, og þeim
viðskiptaháttum, sem skynsam-
lega má kalla.
Hvaða vit var t.d. í þvi fyrir
tveim árum — á ellefu alda
afmælinu — að islenzk stjórnvöld
tækju ákvörðun um það að verja
ekki einum eyri af opinberu fé, til
þess að halda uppi lögbundinni
landkynningarstarfsemi? Þá var
barið í lagabrestina með hinum
ámátlegasta barlómi. En nú,
þegar við erum orðnir alþjóðlega
aumkunarverðir, vegna eyndar og
úrræðaleysis í efnahagsmálum,
þá segja fjölmiðlar, að við áætlum
að verja opinberlega á þessu ári
um 1500 milljónum til utanlands-
ferða, auk þess, sem skattsvikið
er þeirra vegna. Samtímis því er
reynt að skreiðast áfram í feluleik
með skuldabyrði, vegna gjald-
þrotamáls, sem ábyrgðarmaður
þess telur, að aðallega hafi orðið
til, vegna þeirrar meðgjafar, sem
hörð samkeppni knúði hann til að
veita þeim, er samfylgd vildu eiga
með honum til sólarlanda.
Eg fæ ekki betur séð en að hér-
sé um svipaða hringavitleysu að
ræða og þá, sem tryllir menn til
þess að heimta að loka landi
okkar fyrir öðrum Islendingum
en þeim sem manni skilst að eigi
helzt að paufast um það á sokka-
leistum, e.t.v. til þess að skera þar
niður þá „lagðsíðu rofabarðsbúa",
sem Guðmundi virðast engu síður
til ama en kauphéðnarnir — sölu-
lýður gróðurleifanna. Auðvitað á,
að dómi Guðmundar og hans lags-
bræðra, að forða okkur frá ís-
landsferðum þeirra útlendinga,
sem við erum svo óðfúsir að fá að
sækja heim, að fyrir það viljum
við fúslega fórna öllu því fé, sem
einungis verður kreist undan
blóðugum nöglum, ef beðið er um
að fá jafnvirði þess til baráttu
fyrir brýnasta lífshagsmunamáli
okkar, réttinum til þess að ákveða
sjálfir hve mikinn fisk við sækj-
um á eigin mið.
Um þessi asmastykki er varla
unnt að ræða í fullri alvöru. Hér
er stefnt í blindgötur, hvort sem
ætt er fyrirhyggjulaust til hægri
eða vinstri.
Auðvitað eigum við að skemmta
okkur með ferðalögum um okkar
eigið land og annarra, þegar við
höfum til þess fjárráð og fri-
stundir, en það verðum við bara
að gera eins og siðmenntað fólk,
en hvorki til þess að verða band-
óðir einhversstaðar suður í sólar-
löndum eða tætandi upp með
tryllitækjum þann gróður, sem
Guðmundur E. og aðrir góðir
menn vilja réttilega láta okkur
varðveita — „skila til barna og
barnabarna“.
Við þurfum að leita leiða, jafn-
vel í félagi við hina viðurstyggi-
legu kaupsýslumenn ferðamála
og aumu hjálparkokka á borð við
Náttúruverndarráð, svo Vikið sé
enn að texta greinarinnar frá því
i gær, — leita þess vandlega
hvernig okkur verði sjálfum unnt
að gera hvort tveggja í senn, njóta
ferðalaga um landið, án þess að*
spilla því, og eiga ljúft sambýli
við það með góðum erlendum
gestum, sem við þurfum auðvitað
að fá hingað til þess að láta okkur
í té a.m.k. jafnvirði þess gjald-
eyris, sem við viljum sjálfir verja
til ferðalaga erlendis.
Að þessu eigum við að keppa.
Hér er hvorki tími né tækifæri til
þess að ræða um þær leiðir, sem
að beztu manna yfirsýn væri
hyggilegast að fara til þessa
Framhald á bls. 47.
Eyþór Einarsson:
Staðir þar
sem flest
ferðafólk
hópast
saman
ofsetnir
I tilefni af grein Guðmundar
Sigvaldasonar sem nefndist
Kamar við Knebelsvörðu og birt-
ist í Morgunblaðinu 12. maí hef ég
verið beðinn að segja nokkur orð,
þ. á m. álit mitt á ýmsu því sem
þar kemur fram.
Þessi frægi kamar er reyndar
ekki lengur við Knebelsvörðu,
eftir því sem ég best veit, og átti