Morgunblaðið - 11.10.1974, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. OKT0BER 1974
19
Guatemala, 28. september.
AVIATECA tilkynnir:— Flugi 802 til
San Pedro Sula í Hondúras, seinkar
um eina klukkustund."
Enda þótt flugstöðin í Guatemala-
borg sé gullfalleg bygging, innan
sem utan, og margt þar að lita, sem
gleður augað, er seinkun á flugi ekki
beinlínis ánægjuleg, þegar maður
hefur rifið sig á fætur klukkan fimm
að morgni og engan fengið morgun-
matinn. Ég labbaði mig því heldur
ólundarlegayfir í veitingastofuna og
settist þar við borð. Fleiri svefnvana
farþega bar að og loks ungan mann
frá flugfélaginu, sem sagði, að
AVIATECA (flugfélag Guatemala)
biði öllum til morgunverðar. Heldur
hýrnaði yfir mannskapnum og far-
þegarnir settust að snæðingi Einn
þeirra, bandarískur Ijósmyndari,
benti hlæjandi á peysuna, sem ég
var í, og sagði: „Ég er hræddur um,
að þú verðir fljót að fara úr þessu i
San Pedro Sula — veiztu ekki, að
þar er sennilega 40 stiga hiti?"
Auðvitað hafði ég ekki hugsað út i
það hversu miklu heitara er á lág-
lendinu við ströndina en uppi i fjöll-
unum i Guatemala. Þar var enn
talsvert morgunkul og bílstjórinn,
sem ók með mig á flugvöllinn; hafði
meira að segja verið með húfu —
fyrirbæri, sem ég hafði ekki fyrr séð
í M-Ameriku. Morgunkulið og eld-
fjallakeilurnar höfðu minnt notalega
á islenzkan haustmorgun, þó að lit-
irnir væru hlýrri.
Ljósmyndarinn spurði, hvort ég
hefði fengið hótelherbergi í San
Pedro Sula Ég sagði sem var, að
kunningi minn í Guatemala hefði
bent mér á hótel Vitanza
„Þangað hefur þú ekkert að gera,"
svaraði Ijósmyndarinn, „flóðið náði
alveg þangað og olli þar skemmd-
um Við hliðina á Vitanza er veit-
ingahús með stórri gamalli flugvél
uppi á þakinu og þar varð fólk að
hafast við hálfa nótt, þar til þvi bar
bjargað — aðrir gestir þar, sem
lögðu af stað heim, urðu sumsstaðar
að vaða elginn upp í háls. Nei, þú
skalt fara beint á Gran Hótel Sula,
það er eina gistihúsið i bænum, sem
hefur vatn — og er sennilega fullt,
en reyndu samt."
vistir til einangraðra þorpa. „Við
höfum 7 þyrlur en þurfum 40," var
ein fyrirsögnin i La Prensa Libre í
Guatemala og þar sagði frá likum, er
flotið hefðu niður Motagua-fljótið á
landamærunum.
Frá Guatemala-borg til San Pedro
í flugvélinni rifjaði ég upp þær
upplýsingar, sem ég hafði fengið
um Hondúras. Landið 112.000
ferkm., ibúar um þrjár milljónir.
Höfuðborgin, Tegucigalpa, i 1000
metra hæð, eina höfuðborgin í Mið-
Ameriku, sem ekki hefureyðilagzt af
völdum jarðskjálfta eða eldgosa Um
400 ára gömul borg í 350 ár eða
meir var höfuðborg landsins
Comayagua, en einhverju sinni á
19. öld bar svo við, að þar risu
miklar deilur út af ástmey þáverandi
landsstjóra svo að hann tók sig til og
flutti höfuðborgina í fússi til
Tegucigalpa.
Mikilvægasta borgin er þó San
Pedro Sula — miðstöð efnahagslifs
og útflutnings, þvi að helztu útflutn-
ingsvörur koma frá landsvæðunum
uppi af Atlantshafsströndinni, þar
sem flóðin urðu (Menn minnast
þess kannski, að Hondúras hafði
fyrir nokkrum árum svokallað „fót-
boltastríð" við nágrannaríkið El
Salvador Kveikja þess var harðvit-
ugur kappleikur milli landanna, en
orsökina er að finna i þvi, að El
Salvador er lítið land en mjög þétt-
býlt og hundruð þúsunda Salvador-
búa, sem eru ákaflega iðnir og
vinnusamir, höfðu flutzt til
Hondúras og gerzt þar svo umsvifa-
miklir í efnahags- og viðskiptalífi,
að Hondúrasmönnum þótti nóg um
og vildu ekki lengur við una Af
þessu leiddi vandræði og spennu
milli landanna og er enn stirt beirra i
milli). Ég hélt áfram að giugga i
punktana. Tvö fyrirtæki, United
Brands og Standard Fruit CO.,
höfðu misst númlega 60.000 ekrur
af bananaframléiðslu, þúsundir
ferkilómetra af ræktuðu landi voru
ónýtir og tjón talið nema að minnsta
kosti tvöföldum áætluðum útflutn-
ingstekjum fyrir árið 1974 Hjálp
hafði borizt úr öllum áttum en til-
finnanlega vantaði þyrlur til að flytja
Þorp á flóSasvæSinu í n-hluta Hondúras.
Hræfuglar í útjaSri San Pedro Sula
Á flugvellinum f San Pedro Sula
Vörubilar bíSa eftir aS taka matvæli og flytja til ýmissa staSa.
Sula var 1 Vi klst. flug í vél af
gerðinni DC-6 og mátti heita, að
siðasta hálftímann væri flogið yfir
samfelldu flóðasvæði. Ræktað land
undir vatni eða leðju svo langt sem
augað eygði, svo miklu meira og
stærra svæði en ég hafði gert mér í
hugarlund.
Það var eins og að fleygja sér i
heitt baðkar að koma út úr flugvél-
inni í San Pedro Sula — og mig
sundlaði beinlínis af sólarhitanum.
En það gleymdist fljótt á leiðmni inn
til borgarinnar Hálfrar stundar akst-
ur um mjúkan, holóttan leirveg, viða
blautan. Bilarnir dönsuðu til i leðj-
unni — minntu helzt á íslenzkar
bifreiðar vanbúnar i fyrstu vetrar-
hálkunum heima
Aðalbrautin til borgarinnar var
sögð ófær því að flóðið hefði grafið
undan brúm, svo að þær hrundu
saman — og grafið skurði í malbik-
ið
Það var ömurlegt að sjá gróðurinn
meðfram veginum, eða það af hon-
um, sem eftir stóð, grábrúnan af
leðju og leir, dauðan og visnaðan
Stórir trjábolir lágu í hrúgum, þar
sem þeim hafði verið ýtt saman er
vegurinn var ruddur, stórar
kræklóttar ræturnar stóðu út í loftið
Undarlegar andstæður þessi Ijótleiki
visnunar og dauða og kyrrðin, sem
hvíldi nú yfir öllu, spegilsléttur
vatnsflöturinn glitrandi i sólskininu
Á stöku stað sáust flokkar hræfugla
að áti.
Klukkan var langt gengin í 12,
þegar loks var komið til borgarinnar
Ég var svo heppin að fá herbergi í
Gran Hotel Sula og þegar ég hafði
fleygt þangað töskunni hélt ég rak-
leitt til skrifstofu blaðsins La Prensa,
til að hitta þar blaðamann að nafni
Ricardo Flores Vinur hans, Mario
Antonio Sandoval, ungur blaðamað-
ur hjá La Prensa Libre í Guatemala,
hafði bent mér á að leita til hans
Þar var mér tekið tveim höndum,
Mario hafði hringt og undirbúið
jarðveginn og nú var að hefjast
handa Tveimur klukkustundum sið-
ar var ég komin um borð í litla eins
hreyfils flugvél, ásamt blaðamanni
og Ijósmyndara frá La Prensa. þeim
Rene og Ludovigo, á leið til hafnar-
borgarinnar Cortes við Atlantshaf.
Það var kannski fyrst og fremst að
þakka liðveizlu borgarstjórans i San
Pedro Sula og einkaritara hans, sem
hafði komið til íslands fyrir þremur
Blaðamaður
Mhl. á slóðum
fellibvlsins
árum. Þau höfðu skrifað bréf handa
mér, þar sem allir aðilar voru beðnir
að greiða götu mina.
Það var mikið um að vera á
skrifstofu borgarstjórans. Björgunar-
sveitir gengu þar út og inn og flokk-
ar háskólastúdenta að koma frá
Tegucigalpa til að bjóða aðstoð sina
Talsverð ringulreið var þar enda í
mörgu að snúast og margt að skipu-
leggja. Enn var viða rafmagnslaust,
vatnsdælukerfi borgarinnar var
ónýtt, simasambandslaust við alla
helztu og mikilvægustu staði, svo
sem fiugvöllinn og Cortes Það
þurfti að senda ótal vinnuflokka og
stórvirkar vélar til að laga vega-
skemmdir, tugir bila sátu fastir á
tveimur stöðum milli San Pedro
Myndir og texti
eftir Margréti R.
Bjarnason
Sula og Puerto Cortes, þar sem brýr
hafði tekið af ám Viða hafði grafizt
undan járnbrautarteinum og lestir
farið af spori. Allt þetta og margt
fleira þurfti að laga. Ein af aðalgöt-
unum frá borginni hafði verið tekin
undir flugvöll fyrir smávélar, sem
voru i stöðugum ferðum með vistir,
sem fleygt var út úr þeim Hópur
kvenna vann að því að koma fyrir
matarpökkum, sem fólk kom með
heiman frá sér til að senda þeim,
sem voru einangraðir Stjórn þessa
starfs var þarna eins og víðar !
höndum herforingja og hermenn
hvarvetna
Flugleiðin til Puerto Cortes lá yfir
samfellt flóðasvæði Þar sem nú var
flogið lágt, gat að lita heilu þorpin á
kafi i vatni eða leðju
Á skrifstofu bæjarstjórans í Puerto
Cortes var okkur tjáð, að eitt okkar
gæti fengið að fara með þyrlu frá
flugher Guatemala, sem væri í ferð-
um til einangraðra þorpa — og þar
sem Rene og Ludovigo voru fast-
bundnir siðvenjum sinna heima —
„konur fyrst" — og töldu sig þar að
auki geta unnið að öðru. fékk ég
sætið og við kvöddumst með virkt-
um
2. ^rein
Guatemala — San Pedro
Sula — Puerto Cortes