Morgunblaðið - 17.06.1961, Page 3
c Laugar'dagUr 17. júní 1961
MORGUfllBLAÐIÐ
3
Nánustu ættingjar
Jdns Sigurðssonar
JÓN SIGURÐSSON átti enga
afkomendur, eins og kunnugt
er, hinsvegar ól hann upp
systurson sinn, Sigurð Jóns-
son, síðar sýslumann. Jón á
hinsvegar fjölda ættingja á
lífi og vill Mbl. gera nokkra
grein fyrir hinum nánustu,
þótt sú skrá geti enganveg.
inn verið tæmandi, heldur ein
ungis lausleg athugun.
Jón átti tvö systkini, Jens
rektor og Margréti húsfrú í
Steinanesi. Um afkomendur
Margrétar eru litlar heimildir
aðgengilegar. Hún átti Jón
Jónsson skipstjóra frá Suður-
eyri og áttu þau átján bör. Með
al þeirra voru Sigurður sýslu
maður, sem áður er getið, Þor
leifur bóndi í Arnarfirði og
Þórdís, sem átti tólf börn og
búa fjögur þeirra nú hér í
Reykjavík.
Jens rektor lærða skólans
áátti Ólöfu, dóttur Björns
kennara Gunnlaugssonar,
spekingsins með barnshjart-
að, eins og hann var kallaður.
Þau áttu níu börn, sem öll
eru látin. Þau voru: Sigurður,
prófastur í Flatey, ’ Björn,
kennari við lærða skólann,
Jón yfirdómari, Bjarni lækn-
ir, Þórður stjórnarráðsritari,
Þórdís, átti Þorvald prófast
Jónsson, Guðlaug, átti Sigurð
sýslumann, frænda sinn, sem
áður er getið, Ragnheiður, ein
hleyp og Ingibjörg, átti Hjört
lækni Jónsson.
Börn séra Sigurðar á lífi
eru: Jens, búsettur í Noregi,
Brynjólfur gasstöðvarstjóri í
Reykjavík og Ólöf, ekkja Ól-
afs Sveinssonar, skipaskoðun
armanns. ..
... ,#*** , »■
Born Bjorns a lifi eru: A-
Frú Ólöf Nordal
gústa, kona Kjartans Thors,
Arndís leikkona, Ólöf, ekkja
Péturs borgarstjóra og Soffía
kona Helga Péturssonar hjá
SÍS.
Börn Bjarna á lífi eru: Ing
ólfur, raffræðingur í Reykja-
vík, Jón og Ólöf, sem átti Jón
Hallvarðsson fyrrv. sýslu-
mann.
Barn Jóns á lífi: Ólöf, kona
Sigurðar Nordal prófessors.
Barn Þórdísar, sem átti
séra Þorvald Jónsson: Kristín.
Þórður, Guðlaug, Ingibjörg
og Ragnheiður voru barnlaus.
Ættingjar Jóns Sigurðsson-
ar í annan lið eru allir látn-
ir, hinsvegar eru margir ætt-
ingjar hans í þriðja lið á lífi.
Mbl. heimsótti einn þeirna,
frú Ólöfu Nordal og rabbaði
við þau hjónin.
Ólöf heyrði frá fyrstu tíð
mikið talað um frænda sinn.
Faðir hennar var i fæði hjá
Jóni forseta á námsárum sín
um í Khöfn. Jón Jensson kom
oft seint í matinn og afsakaði
sig með því, að hann vissi
ekki hvað timanum liði. Einu
sinni lagði Jón forseti for-
láta vasaúr á borðið fyrir
framan frænda sinn og sagði:
„Nú hefur þú enga afsökun
lengur, nafni minn.“
Alltaf var talað um Jón
forseta á bernskuheimili Ólaf
ar með ástúð og aðdáun. Hann
hefði verið mjög ,,flott“ í sér
og höfðingi mikill, aldrei
keypt nema hið bezta. Hann
var dálítið ráðríkur heima
fyrir, en góður heimilisfaðir.
Þegar þungt var í
Ingibjörgu konu hans, þá
hefði hann hælt matnum eða
öðru og þá glaðnaði yfir
henni. Ingibjörg dáðist mjög
að manni sínum og hefði sam
band þeirra verið einstaklega
innilegt.
Ýmsir gripir tengja minn-
ingu Jóns forseta og foreldra
hans við ættingjana. Frú Ólöf
á mikla festi úr gylltu silfri
frá 15. öld, mikinn kjörgrip.
Festi þessa gaf Þórður henni
og bað hana bera festina oft.
Festina sagði Þórður vera frá
ömmu sinni, móður Jóns Sig-
urðssonar.
Ragnheiður Jensdóttir gaf
syni Ólafar, Jóni Sigurðssyni
Nordal, tónskáldi, tannstöng.
ul og eyrnaskefil úr gulli og
silfri, sem Jón forseti hafði
átt. Gjöfin var gefin nafna
Séra Jón Auðuns dómpróíastur;
17. júní
HVERJIR ruddu veginn, sem vér
gengum til enda 17. júní 1944?
Nöfnin geymast á gullspjöldum
Sögu. En í lifandi hjörtum lif-
andi manna eiga þau að geymast
bezt.
Hverjir voru þessir menn?
Hæst allra ber hann sem vestur
á Hrafnseyri fæddist fyrir 150
árum. En þótt hann bgri hæst og
þakkarskuldin við hann sé stærst
er hér fleiri manna að minnast.
Þeir voru menn, sem létu sér
ekki nægja að hjartað brynni við
söng og fögur heit á veizlu- og
viðhafnardögum. Þeir voru
menn, sem við þreytandi störf og
vonbrigði virku daganna varð-
veittu í hjartanu eld, sem nærð-
ist af sögu landsins og söngvum.
Þeir voru menn, sem í eigin
hjarta fundu harma landsins
brenna, heyrðu í sjálfs síns sál
gleðisöngva og sorgarljóð þúsund
ára þjóðarsögu.
Elskum vér ísland eins og
þessir menn? Af sterkum sonum
og dætrum hófst þjóðin til vegs.
Af skapfestulausum og veikgeðja
börnum getur hún hlotið van-
sæmd á ný.
í vísu, sem Sighvatur Þórðar-
son kvað á Gautlandi fyrir sjö
öldum, er fyrst í bókmenntum
notað heitið „íslenzkur". Hvern-
ig berum vér það nafn í dag?
Hver mun verða dómur sögunn-
ar um oss, fyrstu kynslóð hins
endurheimta lýðveldis?
Er oss það Ijóst, að lýðræðið
fáum vér ekki varðveitt, nema
Jóns réttum 70 árum eftir að
Jón forseti hafði eignazt hana
en á gripina er grafin dagsetn
ingin 17. 6. 1856.
Frú Ólöf og maður hennar
kunnu frá mörgu fleiru
skemmtilegu að segja, sem
rúmsins vegna verður að bíða
betri tíma.
Vorblómasalan 1911
FYRIR 50 árum, 17. júní 1911,
fór þessi vagn um bæinn,
gkreyttur bláum og hvítum
blómum og bláhvíti fáninn
blakti við hún á honum.
Þarna voru Hringkonur á ferð
með sína fyrstu blómasölu,
sem að því er við bezt vitum,
mun vera fyrsta fjáröflunin
af þessu tagi til mannúðar-
mála í Reykjavík.
Vagninn fór um göturnar á
'hátíðisdaginn og prúðbúnar
telpur seldu úr honum hvít
blóm með bláum depli í miðj
unni. Voru þetta kölluð Vor-
blómin. Margir bæjarbúar
þekkja vafalaust telpurnar
þrjár í vagninum, þær
Jakobínu Sighvatsdóttur
(Bjarnasonar), Sigríði Guð-
mundsdóttur (Böðvarssonar)
og Guðrúnu Einarsson (Magn
úsar dýralæknis). Frú Ásta
Einarsson, kona Magnúsar
Einarssonar dýralæknis og
móðir Lárusar Einarsson|tr
prófessors í Árósum, stendur
við hestinn. Þau hjónin munu
Framh. af bls. 15.
oss lærist að dýpka samfélags-
kenndina? En hvernig má oss
takast það, ef vér höldum áfram
að grafa undan henni ræturnar
með vaxandi og ábyrgðarlausri
afkristnun þjóðarinnar?
Til þess að vera góðir borgar-
ar, verðum vér að vita, að vér
erum ekki aðeins í samfélagi við
þá sem samtímis oss lifa í land-
inu, heldur einnig í órofa sam-
félagi við liðnar kynslóðir, sem
létu oss eftir þann arf, sem vér
lifum af. Og meira en það, í
órofa sambandi einnig við kyn-
slóðirnar, sem á eftir oss koma.
Það vissi séra Björn í Sauðlauks
dal, er hann kvað:
Ég skal þarfur þrífa
þetta gestaherbergi.
Eljan hvergi hlífa
sem heimsins góður borgari.
Eftir mig kemur einhver sá, sem
hlýtur.
Bið ég honum blessunar,
Þá bústaðar minn nár í moldu
nýtur.
Lifum vér í þessu fagra landi
eins og gestaherbergi, sem aðrir
lifðu í á undan oss o.g enn aðrir
eiga að gista eftir að vér erum
fyrir ætternisstapa gengnir? Br
oss slík siðferðileg alvara í hug,
eða tregðumst vér við að sýna
hollustu og þegnskap, þegar líð-
andi stund gerir til vor réttmæt-
ar kröfur?
Vér lifum á arfi, sem feður og
mæður létu oss eftir. Og arfi eig-
um vér að skila hinum óbornu í
hendur, ef vér viljum ekki hljóta
þann dóm, að hafa verið hvort
tveggja: verrfeðrungar og níð-
ingar niðjanna í senn.
Vér lítum yfir sögu mikillar
baráttu og sú móðir, sem vér
miklumst af, kallar oss til bar-
áttu enn. Hlýðum vér því kalli?
Erum vér fús á að fórna, þegar
þjóðarsómi býður og þjóðarhag-
ur krefst? Eða ætlar hér hver
sjálfum sér ávinninginn og öðr-
um fórnirnar? Hefir samruni
hinnar norrænu drengskaparhug
sjónar og kristilegrar samhyggju
alið í oss þá manndómslund, að
vér kunnum að standa saman?
„Elskum ekki með orði og ekki
heldur með tungu, heldur í verki
og sannleika", segir heilagt orð,
Elskum ísland þannig, sem ein-
huga þjóð, er þau örlög eru bund
in, a® hún getur því ekki gleymt,
að fyrir sundurlyndi og sér-
drægni týndi þjóðin frelsi hins
fyrra lýðveldis í hendur Hákoni
gamla, og setti um seinan, eins
og naprasta háð um sig sjálfa,
þessa málsgrein inni í Gamla
sáttmála: „Utanstefningar viljum
vér engar hafa“!
Elskum ísland í verki, eins og
menn sem vita, að vér getum
ekki varðveitt lýðræðið nema
með hollustu við hugsjón sam-
félagsins sem ábyrgir menn, vak
andi á verði um þjóðarhag og
þjóðarsóma.
Lærurn af grátlegu dæmi
Snorra, er samdi hina þjóðhollu
ræðu Einars Þveræings gegn
Grímseyjargjöf en gekk sjálfur
á vald Skúla hertoga og sjóla
Noregs.
Menntamálaráðherra voldug-
asta einræðisríkis veraldar ■ lýsti
yfir því í blaðaviðtali fyrir
nokkrum dögum hér í Reykjavík,
að við hlið kommúnisma gæti
kristindómur og trú á annað líf
að baki líkamsdauðans ekki stað-
izt. Hún veit, hvað kommúnismi
er, hin volduga kona.
En vestrænu lýðræði er á
gagnstæðan veg farið. Vér fáum
ekki varðveitt það. nema sem
kristin þjóð. Af kenningu Krist®
um mannhelgi og manngildi
fæddist vestrænt lýðræði. Án
kristindómsins verður það ekki
varðveitt, því að þar liggja rætur
þess.