Morgunblaðið - 29.01.1946, Blaðsíða 6

6
MOROUNBLAÐIÐ
Þi’iðjudagur 29. jan. 1946

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjór.i: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjáld: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 12.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
„Bylgjan brotnar hjer"
OFT HAFA andstæðingar Sjálfstæðismanna sagt fyrir
feigð bæjarstjórnar-meirihlutans í Reykjavík. Aldrei hafa
þeir þó verið staðfastari í þessum hrak-spám en undan-
farnar vikur.
Á sama stendur, hvert andstöðublaðið 'er, öll hafa þau
nú árum jaman fullyrt, að aldrei framar mundi Sjálf-
stæðisflokkurinn vinna sigur í Reykjavík.
Síðast nú fyrir fáum dögum sagði Haraldur Guðmunds-
son í útvarpið, að meirihluti Sjálfstæðismanna í bæjar-
stjórn væri tapaður og talaði um það sem nokkurn veg-
inn öruggan hlut, að hann yrði sjálfur kosinn í bæjar-
stjórn.
Tíminn hefir árum saman stagast á hrakförum Sjálf-
stæðismanna í Reykjavík og nú síðustu vikúrnar látið
sem eina vafamálið væri, hvor fengi oddaaðstöðu í bæjar-
stjórn, Framsókn eða' kommúnistar.
Engir hafa þó látið meira yfir sjer- en kommúnistar.
Þjóðviljinn sagði, að áttundi maður C-listans væri
í baráttusæti. Og síðari hluta sunnudags var Einar
sendur sem væntanlegur sigurvegari í bíl um bæinn, til
að ávarpa fjöldann og láta hann hylla sig.
Alt fór þetta öðru vísi en þessir háu herrar ætluðu. —
Sjálfstæðisflokkurinn vann hjer í bænum einn hinn
glæsilegasta kosningasiguf, sem nokkur flokkur hefir
unnið hjer á landi.
Við síðustu kosningar hjer í Reykjavík fjekk flokk-
urinn ekki nema 8.292 atkvæði en nú 11.833. Atkvæða-
aukning hans er því rúmlega 3.500 á þeim liðlega þremur
árum, sem liðið hafa milli þessara kosninga. Hefir eng-
inn flokkur áður bætt svo miklu atkvæðamagni við sig
við einar kosningar eins og Sjálfstæðisflokkurinn gerir
nú. Enda nemur atkvæða-aukning Sjálfstæðism. einna
nærri jafn miklu og alt fylgi Alþýðuflokksins er hjer
í bæ.
Alþýðuflokkurinn tapar einum fulltrúa úr bæjarstjórn,
en hefir þó staðið sig betur en ýmsir bjuggust við.
Framsókn kom raunar að manni og kom það flestum
á óvart. Ástæðan til fylgisaukningar Framsóknar er hið
mikla aðstreymi utanbæjarmanna til Reykjavíkur. Vegna
ókunnugleika á bæjarmálefnum Reykjavíkur og þar sem
þeir telja sig enn eigi orðna Reykvíkinga, hafa þeir að
þessu sinni kosið með Framsókn. En ekki oftar.
Verst þykir þó forustumönnum Framsóknar, að
maður þeirra fær engu ráðið í bæjarstjórninni. Hann
öðlast þar ekki þá odda-aðstöðu, sem eftir var sótt og
verður þar þýðingarlaus með öllu. Velferð Reykjavíkur
verður því ekki lögð undir í valda-tafli Hermanns Jón-
assonar.
Engir hafa þó orðið fyrir meiri vonbrigðum í þessum
kosningum en kommúnistar. Segja má að vísu, að full-
yrðingar þeirra um átta menn kosna hafi verið kosninga-
slagorð. Hitt vita allir, að þeir töldu sjer sex menn vísa
og sjálfir höfðu þeir daglega lýst yfir því í margar vikur,
að fylgi þeirra yrði langt yfir sjö þúsundum. Þeirri tölu
náði atkvæðamagn þeirra ekki og aðeins fjórir voru kosn-
ir. Minnast menn þess ekki, að svo lítið hafi orðið úr því
höggi, sem jafnhátt var reitt.
Sjálfstæðismenn eru að vonum glaðir yfir sigri sín-
um. Ekki síst vegna þess, að hann hvílir á öruggum grund-
velli. Almenningur hefir sýnt fylgi sitt við forustu og
framfarastefnu. Sjálfstæðismanna jafnt í bæjarmálum
sem landsmálum. Öllu öðru fremur gefur hið stóraukna
fylgi meðal æskulýðsins góðar vonir um bjarta framtíð
fyrir flokkinn og þar með bæjarfjelagið.
Reykvísk æska og almenningur í heild, hefir með þess-
ari kosningu sýnt, að Einar skáld Benediktsson sá rjett,
þegar hann fyrir nærri hálfri öid svaraði ásökuninni um
„—, að hjer sje hættan mest
og hjerna þróist frónskan verst“,
á þann veg, að það:
„skal sjást að bylgjan brotnar hjer“.
werjl ólripar :
ÚR DAGLEGA LlFINU
Kosnir.gadag-
urinn.
ÞAEL VAR mikið um að vera
hjer í bænum á sunnudaginn,
eins og búist hafði verið við.
Alt snerist um kosningarnar.
„Ertu búinn að kjósa?“ var
fyrsta spurningin á vörum
manna, er þeir hittust. Bílarn-
ir þutu um bæinn og eiga bif-
reiðastjórarnir hrós fyrir, hve
vel þeim tókst að stjórna far-
artækjum sínum án þess að slys
hlytist af. Oft munaði þó mjóu,
að alvarlegir árekstrar yrðu og
oft var það frekar hepni en ör-
yggi bifreiðastjóranna, sem forð
aði slysum.
Áróðurinn var geisilega harð
ur. Útvarpsbílar fóru um göt-
ur bæjarins og eggjunarorðin
heyrðust inn í hús manna.
Flokkarnir ljetu ekkert tæki-
færi ónotað til að fá kjósendur
til að koma á kjörstað. Og alt
er þetta gott «g blessað og vafa
laust eins og það á að vera.
Veðrið var yndislegt og veð-
urfræðingarnir „lágu í því“,
eins og stundum er sagt. Hrak-
spár þeirra um veðrið reynd-
ust rangar, sem betur fór.
•
Skella skuldinni
á veðrið.
EN ÞAÐ voru ekki allir á-
nægðir með veðurblíðuna.
Fylgjendur minni flokkanna
höfðu óskað sjer að veðrið yrði
slæmt. Þeir töldu sig örugga
um að koma sínu fólki á kjör-
stað þó veðrið væri slæmt, en
vonuðust hinsvegar til, að
slæmt veður myndi draga úr
kjörfylgi stærsta flokksins.
„Því getur nú ekki verið ær-
leg rigning í dag“, sagði piltur
sem merktur var B-lista.
I gærmorgun mátti heyra að
þeir, sem töldu sig hafa tapað
í kosningunum skeltu skuld-
inni á veðrið. Það er alt veðr-
inu að kenna, sögðu þeir.
Annars hjeldu menn ró sinni
yfirleitt á kjördag að því er
virtist. Það var ekki annað að
gera en að vinna eins vel og
hægt var og bíða svo úrslit-
anna.
•
Vökunótt.
ÞAÐ VORU mismunandi svip
brigði á bæjarbúum í gærmorg
un, er þeir fóru til vinnu sinn
ar, en eitt var sameiginlegt með
flestum — allir voru svefn-
litlir. í flestum húsum sátu
menn og biðu eftir atkvæða-
tölunum fram til klukkan 6.
Það mátti sjá margt glað-
legt andlitið á götunum í gær.
Menn óskuðu hver öðrum til
hamingju með kosningasigur-
inn og alt að því föðmuðust af
ánægju. En nokkrir voru lág-
kúrulegir.
Það var ekki hátt á þeim ris-
ið, sem hæst höfðu látið og tal
ið sjer sigurinn vísan fyrir kosn
ingar, en sem^vo fengu hinn
harðasta dóm hjá kjósendunum.
Á vinnustöðunum minti
hver annan á fullyrðingar fyr
ir kosningar, og hent var
gaman að þeim sem mest höfðu
montað.
Getraunir.
HJER í blaðinu var efnt til
getraunar um hve mörg atkv.
Sjálfstæðisflokkurinn fengi í
kosningunum. Þátttaka í þessari
getraun var gríðarlega mikil,
sennilega meiri en dæmi eru til
áður um slíkar getraunir. Þeg-
þetta er ritað, er ekki vitað,
hverjir hlutu verðlaunin, en til
mikils var að vinna, því verð-
launin námu samanl. 3.500 kr.
Kommúnistablaðið hafði einnig
slíka getraun, en sá böggull
fylgdi skammrifi, að þeir, sem
vildu taka þátt í þeirri getraun
urðu að greiða 10 krónur í pen
ingum, og verðlaunin voru ekki
nema 500 krónur. En nú er full-
yrt, að þessi fjáröflunaraðferð
sje brot á landslögum.
Knattspyrnumaður kom til
mín í gær og fullyrti, að knatt-
spyrnufjelögunum hefði verið
bannað að efna til getrauna um
úrslita leikja, ef það var kraf-
ist fjár af þátttakendum. Vafa-
laust verður þetta tekið til at-
hugunar af viðkomandi yfirvöld
um.
Hvíld.
ALMENNINGUR er vafalaust
búinn að fá nóg af kosninga-
rifrildi um stund. Nú ætti að
verða friður um tíma, eða þar
til farið verður að undirbúa
Alþingiskosningarnar á sumri
komanda. Þeir, sem töpuðu,
ættu að reyna að taka ósigrin-
um karlmannlega og minsta
kosti reyna að bera sig vel.
Reykvíkingar hafa valið sjer
stjórn bæjarmálanna næstu
fjögur ár. Þeir fela sama flokki
að fara með stjórnina, sem ver
ið hefir í meiri hluta tugi ára.
Allir sannir Reykvíkingar óska
flokknum til hamingju með sig
urinn og óska hinum nýkjörnu
bæjarfulltrúum gæfu og gengis.
(vumamaMMirr |nwvmnm>aijmi.fHmifBmiaairm»m«mianifaaaaiaiaaaiim«mtn]n(|]OIIDinna
MYNDIR ÚR BÆJARLÍFINU
■ ■■■■■■■■■■■■■■■ ■!■!■■ ■■■■■■■■■!■■■ ■■nariwiiniiriwnnnM
JEG ÞYKIST vita, að margir
hafi sína sögu að segja frá þess
um eftirminnilega kosninga-
degi. Svipur atburðanna þenna
dag kom mjer m. a. þannig fyr-
ir sjónir:
Kommúnistar byrjuðu dags-
verkið snemma á þessum sín-
um fyrirhugaða hátíðisdegi.
Þeir dreifðu blaði sínu, Þjóð-
viljanum, um bæinn í óvenju-
lega ríkum mæli og voru
snemma á ferðinni með hann.
Enda var efni blaðsins lítið sem
ekkert annað en upptugga af
því, sem þar hafði staðið und-
anfarna daga. Jafnvel ljeleg-
ustu myndirnar sem blaðið
hafði flutt, voru þar endur-
prentaðar. Um fótaferðartíma
sást til allmargra sendla þeirra,
er unnið höfðu að því mikinn
hluta nætur, að dreifa út prent
uðum kosningaloforðum komm
únista. Var auðsjeð á þessu bar
áttuliði Moskvamanna, að þeir
ætluðu sjer að gera þenna dag
hjer.í Reykjavík eftirminnileg
an í sögu kommúnismans á Is-
landi.
Hann varð það líka. Með alt:
öðrum hætti þó en þeir höfðu
hugsað sjer.
Hinir vígreifu, morgunglöðu
kommúnistar settu snemma á-
róðurs kallbíla sína í gang, svo
margir bæjarbúar heyrðu það
fyrst er þeir vöknuðu um morg
uninn, er kallarar kommúnista
tilkyntu, að þeir hefðu valið
þenna dag til þess að fella meiri
hluta Sjálfstæðismanna í bæj-
arstjórn Reykjavíkur. Voru til-
D-dagur Reykvíkmga
kynningar þessar orðaðar með
sama yfirlæti og einkent hefir
greinar Þjóðviljans undanfarn
ar vikur.
Þegar kosning hófst kl. 10
f. h. voru margir kjósendur
mættir. Það var yfirleitt fólk,
sem var mjög frábrugðið hinu
gustmikla áróðursliði kommún-
ista, fólk, sem hefir óbeit á öllu
yfirlæti.
Jafnskjótt og kosning hófst,
bar mikið á kosningabílum á
götum -bæjarins. Bílar Sjálf-
stæðisflokksins voru með smá-
fánum, bláum, hinu nýja
flokksmerki. Kommúnistar
höfðu mun stærri gráhvítar
veifur á farartækjum sínum, er
voru með listamerki þeirra, C,
og krossi við. Og eins á bíla-
rúðunum. Það vakti sjerstaka
eftirtekt vegfarenda, að á mörg
um s bílum kommúnistanna
hafði C-ið verið sett á haus, og
sneri öfugt, rjett eins og þeir
sem merkið höfðu sett upp,
þektu ekki meira en svo stafa-
gerðina. Ellegar þarna var kom
inn forboði þess, sem koma
skyldi, að kommúnistar færu
þenna dag á hausinn með mikl-
ar fyrirætlanir sínar.
Kjörsókn var jöfn og þjett að
heita mátti allan daginn og
meiri en húsakynni kjörfund-
ar rúmuðu vel. Því í göngum
Miðbæjarskólans var oft svo
mikill troðningur, að mjög
var erfitt að komast leiðar sinn
ar. Tafði þetta ferðir manna.
Eins var bílaþvagan í næstu
götum umhverfis skólann oft
svo mikil, að umferð torveldað
ist.
Áróðurslið kommúnista, sem
tekið hafði daginn snemma,
átti auðsjáanlega að fylgja
settri dagskrá. Er fram á dag-
inn kom átti það að efna til
hópgangna um göturnar. Höfðu
verið gerðir áletursborðar í því
skyni, er menn skyldu bera
hátt á stöngum, tveir og tveir.
En svo undarlega brá við, að
þessum „merkisberum“ „línu-
dansaranna“ varð ekki gott til
liðsafnaðar. Enginn fylgdi
þeim. Þegar sjeð varð, að þeir
yrðu að ganga einir síns liðs
eins og einskonar pólitísk
spyrðubönd, ljetu þeir merkis-
stengur sínar falla' og hurfu að
húsabaki.
Það kom fyrir framan af
degi, að einn og einn C-merkt-
ur unglingur varpaði keskni-
yrðum að fólki, sem þeir þótt-
ust sjá að væri í öðrum stjórn-
málaflokkum. En þegar leið á
daginn bar minna á þessu, og
varð öll kommúnistasvéitin
hógværari í framgöngu, eftir
því sem á daginn leið. Var þess
getið til, að ómjúkar viðtökur,
sem sendilið og áróðursmenn
kommúnista hefir fengið hjá
mörgu alþýðufólki, hafi dreg-
ið vígamóðinn úr liði komm-
anna. Nokkuð var það, að það
bar alt annan svip, er dagur
leið að kvöldi.
Þó munu C-listamenn ekki
hafa gert sjer grein fyrir, hvaða
hrakfarir þeir fóru þenna eft-
Framh. á bls. 8.