Morgunblaðið - 28.01.1940, Blaðsíða 5

Snnnudagur 28. janúar 1940.

---------- JptorgttnMuðfft
Útget.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Ritstjórar: Jön Kjartansson og Valtýr Stefánsson (AbyrgrOar«iaOur).
Auglýsingar: Árni Óla.
ítitstjórn, auglýsingar og afgreiBsla: Austurstrœti 8. — Slmi 1600.
Áskriftargjald: kr. 8,00 á mánutil.
í lausasölu: 15 aura eintakiö — 85 aura meB Lesbök.
— Keykjavíkurbrjef —
27 jan.
LJÓTUR VERKNAÐUR
Þrátt fyrir þá sjerstöðu sem
kommúnistar hjer hafa,
að vera einir í stjórnarandstöð-
sunni, er svo komið, að þeir eru
. að verða algerlega einangraðir
>og fylgisnauðir í okkar landi.
Það eru eigin verk kommún-
ásta sjálfra, sem hafa orðið þess
•valdandi, að þjóðin hefir snúið
•vjð þeim bakinu. Eftir að grím-
an fjell af kommúnistum, opn-
uðust augu þjóðarinnar fyrir
skaðsemdarverkum þessara
manna. Hún sá, að hjer eru
að verki menn, sem eru þess a,l-
búnir að svíkja land sitt og
jþjóð. Áþreifanlega sönnun fyrir
J>essu fekk þjóðin af framkomu
lcommúnista í málefnum Finn
lands, eftir að rauði her Rússa
í hóf sína svívirðilegu innrás.
En þ»egar kommúnistar sjá, að
öll stjórnarandstaða þeirra í
innanlandsmálum fellur mátt-
laus niður, hugsa þeir sjer að
fara aðra leið, til þess að ná
sjer niðri á ríkisstjórninni. Nú
er sú leið valin, að þyrla upp
ryki og vísvitandi ósannindum
um viðkvæmustu utanríkismál
okkar, til þess á þann hátt að
>vekja tortryggni. í okkaF garð
hjá vinveittri þjóð, Þýskalandi.
Fyrir fáum dögum eyddu
kommúnistar ná.lega öllu rúmi í
blaði sínu ti] þess að fræða
landsmenn um samninga, sem
íslensk stjórnarvöld hefðu átt
að gera við Breta. Þar er skýrt
frá því, að íslenska stjórnin
hafi lagt alla utanríkisverslun
iandsins í hendur bresku stjórn-
arinnar og með því ætti að úti.
loka öll viðskifti við Þýska-
land. Svo fjarri eru þessi skrif
kommúnista sannleikanum, að
Islenska stjórnin hefir alls enga
samninga gert við Bretland.
Svo sem kunnugt er, voru á
síðastliðnu hausti sendar utan
samninganefndir, til þess að
eiga viðræður við bresk og þýsk
stjórnarvöld, um viðskiftamál
ríkjanna. Að sjálfsögðu var 1
þessum viðræðum lagt kapp á
það af l’slands hálfu, að við-
skifti gætu haldið áfram við
bæði ófriðarríkin, eins og verið
hefir. Okkur eru viðskiftin við
bæði þessi lönd, Bretland og
Þýskaland svo dýrmæt, að við
hlutum að leggja mikla áherslu
á, að þau gætu haldist.
Enda þótt ekkert hafi verið
birt opinberlega um árangur
sendinefndanna, vitum við þó
hvað vanst fyrir viðskiftin ár-
ið sem leið. Við vitum t. d. um
ísfisksölurnar til Þýskalands og
sölur á öðrum vörum þangað,
okkur til ómetanlegs gagns.
En þótt þessi og annar sýni-
legur árangur hafi orðið af för
■ okkar sendimanna, fyrir við-
skiftin árið sem leið, var vitan-
lega annað höfuðverkefni nefnd
anna, að reyna að tryggja það,
að viðskiftin gætu haldist í sama
farvegi áfram. Á þetta var að
sjálfsögðu lögð höfuðáhersla af
okkar hálfu, vegna þess hve af-
ar áríðandi það er fyrir okkur,
að geta haldið viðskiftum við
báðar þessar þjóðir, sem nú eiga
í ófriði innbyrðis. Við vitum vel
hvaða hnekki utanríkisverslun
okkar myndi bíða, ef viðskiftin
við Þýskaland stöðvuðust með
öllu. Við hlutum því, í viðræð-
um okkar við ófriðaraðilana,
að leggja áherslu á, að við-
skiftin gætu haldist í sínum
eðlilega farvegi við bæði löndin.
En þegar þessi stórveldi eiga
í ófriði, verður hlutverk okkar
Islendinga vitaskuld það eitt, að
bera fram óskir okkar og kröf-
ur. Og við erum þannig settir,
að okkur er gersamlega ómögu-
legt að halda viðskiftum við ó-
friðaraðilana, án samkomulags
við þá. Þessvegna var það, að
þegar það kom í ljós, að ekki
fengist trygt að viðskiftin gætu
haldið áfram í sama og eðli-
lega farvegi, varð ekkert úr
samningum, og við það situr
enn.
★
Má af þessu sjá, að ekki er
heil brú í skrifum kommúnista
um þessi mál. Enginn viðskifta-
samningur hefir verið gerður
við Breta og alt sem þeir segja
um stjórnskipaða nefnd í því
sambandi, er uppspuni. Hitt hef
ír verið ráðgert, að þau fjelög
og ejnstaklingar, sem hagsmuna
hafa hjer að gæta, myndi með
sjer fjelagsskap og tilnefni
menn af sinni hálfu í viðskifta-
nefnd, sem Bretar hafi einnig
fulltrúa í, til þess að greiða fyr-
ir viðskiftunum v.ið útlönd og
gera þau sem öruggust. En þessi
fjelagsskapur og viðskifta-
nefndin, sem hjer kynni að
verða skipuð, er án allrar íhlut-
unar eða þátttöku íslensku
stjórnarinnar. Stjórnin mun
halda áfram að reyna að þoka
okkar viðskiftum í sinn eðlilega
farveg. Hvort það tekst, mun
framtíðin ein skera úr.
★
En hvað vakir fyrir komm.
únistum, með skrifum sínum um
þessi mál? Eru þeir með þessu
að tryggja öryggi íslensku sjó-
mannanna, sem hætta lífi sínu
í siglingum milli landa?
Kommúnistar eru sjer þess
meðvitandi, að þeir sjeu með
lygum sínum um þessi mál, að
fremja ljótan verknað. Þeir
segjast mundu hafa þagað yf
ir „bresku samningunum“, ef
þeim hefði verið trúað fyrir
þeim og þeir beðnir að þegja.
En fyrst enginn trúði þeim, þá
var sjálfsagt að ljúga einhverju
og ekkert hirt um afleiðingarn-
ar!
ísbjörninn
í Madrid.
Til marks nm kuldann suður í
Miðjarðarhöfslöndum flaug
sú blaðafregn út um allar jarðir
fyrir fáum dögum, að suður í dýra
garði í Madrid hefði ísbjörn einn
fengið lungnabólgu vegna veðra-
brigðanna og drepist af.
Vera má, að þetta sje ekki eins
einkennilegt eins og í fljótu bragði
virðist. Því íshafs-skepnan, sem
gat vanist hinu suðræna loftslagi,
hafi orðið næmari fyrir veðrabrigð
unum en margur annar. En líldegt
er, að þessi atburður geymist í
minni manna, sem vottur um hinn
kalda vetur þar syðra.
Hjer hefir það sýnt sig, eins og
spáð var um fyrir helgi, að kuld-
arnir á meginlandi Evrópu hafa
ekki seilst hingað. Illýindi um alt
land undanfarna daga. Hjer í
Reykjavík er ekki örgrant um, að
maður sjái í görðum fjölærar jurt-
ir vera farnar að byrja að búa
sig undir vorið.
Finnlandssty r j öldin.
Enn þessa viku hafa Finnar
hrundið gífurlegum árásum
Rússa, bæði á Kirjálanesi og eins
norðan við Ladogavatn. En fregn-
ir undanfarna viku frá Finnlandi
benda til þess, að hinum rúss-
nesku flugvjelum, er yfir landið
fljúga, verði öllu meira ágengt í
eyðileggingarstarfi sínu en fyrst
framanaf. Tilgátur hafa flogið
fyrir um það, að aukin skotfimi
þessara flugmanna sje af þýskum
uppruna. En engar sannanir eru
fyrir því, að þetta verði rakið tii
þýskrar aðstoðar við flugher
Rússa.
Menn eru, meira og minna út í
loftið, að fleygja því á milli sín,
að Þjóðverjum sje áhugamál, að
sem fyrst verði bundinn endi á
finsku styrjöldina. En meðan ekk-
ert er um það vitað, hvaða fyrir-
ætlanir þá taka við, er hæpið að
leggja trúnað á þetta. Því vart er
hægt að ímynda sjer, að Þjóð-
verjum sje það kappsmál, að Rúss
ar brjótist vestur að Atlantshafi.
Kyrstaðan á vígstöðvunum í
Finnlandi, og vaxandi ógnir og
eyðilegging fiugmanna innanvið
víglínurnar, benda til þess, að úr-
slit styrjaldarinnar í vestanverðri
Evrópu verði ekki á vígvöllunum.
Kemur það heim við fyrri spár
manna. Þannig er nútímahernaði
varið. Það eru árásirnar á allan
almenning þjóðanna, þær ægileg-
ustu, sem; hugsast geta, er ófrið-
arþjóðirnar grípa til, þegar víg-
vallaviðureignin dregst á langinn.
Hjer heima.
Viðbjóður allra hvítra manna
á framferði Rússa fer sívax-
andi, jafnframt því, sem aðdáunin
vex á vörn Finna. Þeir vita sem
er, að ósigur þeirra yrði alger tor-
tíming, enda er mælt að Rússar
hugsi sjer að eyða þjóðinni, upp-
ræta hana, er þeir geta höndun^
undir komist. Hvað munar þá um
það ?
A"ið erum, sem kunnugt er, sein-
látir íslendingar, seinir til að átta
okkur. Þó er það greinilegt, að
ítök og áhrif kommúnista fara
hjer þverrandi. Málpípur hins
rússneska valds tala þó fullum
fetum um þá framtíðardrauma, er
kommúnistar tengja við yfirráð
Rússa á Norðurlöndum, tortíming
norrænna þjóða, norrænnar menn-
ingar.
Það er ekki hægt að kalla hugs-
unarhátt kommúnista, aðdáun
þeirra á blóðveldinu, og afneitun
þjóðernis, annað en andlegan
sjúkdóm, sem hefir gagntekið
huga alt of margra manna. Er al-
veg ósjeð enn, hver útbreiðsla lians
er orðin og hvernig hann verður
læknaður.
íslendingur, sem þekkir hrylling
bolsivismans í Rússlandi, áþján
hans, siðspilling og vanmátt til
allra umbótaverka, en óskar eftir
því, að samskonar hörmungar
leiðist yfir hans eigin þjóð, hann
hefir svo gersamlega sagt sig úr
mannfjelagi þjóðar sinnar, að erf-
itt er að hafa nokkur skifti við
hann á einn eða neinn hátt.
Dagsbrúnarkosningin.
Pað fór svo, sem búist var við,
að kommúnistar töpuðu Dags
brúnarkosningunni. Hlutverk Hjeð
ins Valdimarssonar í kosningu
þessari var ákaflega einkennilegt.
Nokkru fyrir áramótin segir hann
sig úr liinum svonefnda Sósíalista-
flokki, en undir því nafni hafa
kommúnistar starfað hjer síðustu
missirin. Þóttist Iljeðinn hafa
komist að fullkominni þjónkun
flokksmanna sinna við Rússa, og
ætti hann af þeim ástæðum enga
samleið með þessum úrhrökum
þjóðfjelagsins. Það sannfrjettist,
að átökin í sambandi við brottför
Hjeðins úr flokknum urðu með
handafli eina tiltekna nótt. Svo
mögnuð var sundrungin þá stund-
ina.
Það varð ekki nema í nokkra
daga, sem Hjeðinn sveif í loftinu
á vindum stjórnmálanna eins og
óskrifað blað. Því áður en varði
var hann kominn í faðm komm-
únistanna að nýju, sem frambjóð-
andi þeirra við formannskosningu
Dagsbrúnar. Andstygð hans á
kommúnismanum, Rússaþjónkun-
inni og föðurlandssvikunum reynd
ist ekki haldmeiri en þetta.
En hann fjell, og Dagsbrún úr
hendi hans. Síðan hafa kommún-
istar sýnt Iljeðni mestu fyrirlitn-
ingu, sparkað honum frá sjer í
nýstofnuðu málfundafjelagi, lagt
hann til hliðar, eins og harmoniku
með rifnum belg, sem þeir treysta
sje rekki að spila á lengur.
Síðasta afrekið.
Síðan hafa kommúnistar líka
stigið spor, sem hlýtur að
marka tímamót í sögu þeirra hjer
á landi.
í málgagni þeirra var löng
grein nýlega um viðskifti okkar
íslendinga við Breta. Þar voru
bornap fram rakalausar lygar um
þau mál. Þar er reynt að gera
bæði ríkisstjórnina og sendimenn
þá, sem fóru til London, að land-
ráðamönnum. En jafnframt er því
á mjög lævíslegan hátt dróttað að
okkur íslendingum, að við höfum
brotið hlutleysi vort. Ef mark væri
teldð á skrifum blaðsins, myndi
grein þessi stuðla að því, að auka
lífshættu þeirra manna, sem sigla
Lmeð afurðir og afla okkar Islend-
inga á erlenda markaði.
Freklegri níðingshátt en þenna
gagnvart þjóð og •instaklingum
hafa íslenskir kommúnistar ekki
framið enn sem komið er, svo op-
inbert sje.
Undanfarnar vikur hefir Rússa-
dekur þeirra kommúnista, þjón-
usta þeirra við Moskvavaldið, ó-
lund þeirra og hatur gegn Finn-
um fælt marga frá þeim, er áður
fylgdu þeim. Hjer hafa þeir stig-
ið úrslitaspor í viðskiftum þeirra
við hið íslenska þjóðfjelag, sem
markar afstöðu þeirra svo skýrt,
að upp frá þessu verður að telja
forystumenn þeirra sem fullkomna
fjandmenn þjóðarinnar.
Þ j óðkirk j ugarður.
Einar Benediktsson skáld var
aldrei heiðraður af þjóð
sinni í lifanda lífi. Sambúð hans
við samtíðarmennina var merki-
leg saga úr þjóðlífi okkar fyrsta
aldarfjórðung þessarar aldar.
Það mátti ekki seinna vera að
þjóðin hylti hann á líkbörunum,
með því að annast virðulega út-
för hans. Og jarðsetning hans á
Þingvöllum mælist vel fyrir — ef
menn gætu treyst því, að aldrei
yrði í þeim reit óverðugri maður
grafinn.
Ágreiningsmál getur það orðið,
hvort viðkunnanlegt sje, að efna
til einskonar heimilisrgafreitar
fyrir bestu menn þjóðarinnar á
Þingvöllum. Með sínu samsafni af
minnisvörðum er hætt við að sá
reitur stingi í stúf við óbygð
staðarins. Þingvellir hafa altaf
seni liöfuðstaður verið óbygð, en
prestsetrið þar verið hálft í hvoru
utanvið.
Vel gæti komið til mála, ef
framhald verður á því að jarða
merkismenn á Þingvöllum, að þá
yrði tekin upp sú regla að jarða
aldrei nema einn mann í stað. í
þjóðgarðinum er mikil víðátta.
Þar mætti finna marga legstaði
fyrir frægustu og mestu menn
framtíðarinnar. Legstaðir þeirra,
sem lifa með þjóðinni, fengju veg-
lega umgerð og umhirðu. En leg-
staður hinna, sem kynnu að hafa
komist þangað fyrir minni verð-
leika, hyrfu í víðáttuna, eins og
minningin um þá. Slík aðferð
myndi best hæfa íslensku lundar-
fari og sögu og hinum fagra 6-
bygða höfuðstað þjóðar vorrar.
Útvarpið.
Aætlun hefir verið gerð yfir
rekstur ritvarpsins næsta ár.
Þar eru aðaltölur þessar: Tekju-
megin eru afnotagjöldin 500 þús-
und krónur, tekjur af viðtækja-
sölu kr. 35.200 og aðrar tekjur
80 þúsund. En gjaldamegin er
þetta:
St arf sm annal aun
Útvarpsefni
Húsal., ljós, hiti
Til útvarpsstöðva
Til að greiða fyrir
útavrpsnotum
kr.
143.100.00
80.000.00
35.000.00
160.000.00
Óviss útgjöld
Vextir
Fvrning
20.000.00
15.000.00
37.500.00
50.000.00
Samtals kr. 600.600.00
í upphæðinni kr. 80.000, sem
ætlað er í útvarpsefni, munu ekki
vera talin útgjöld til frjettaöfl-
unar.
Þegar þess er gætt, hve útgjöld-
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐXJ.