Morgunblaðið - 19.06.1938, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIí-'
Sunnudagur 19. júní 1938.
- .... jPUrfgtœMafóð ----------------------------
Útgref.: H.f. Arvakur. Keykjavlk.
Rltstjörar: Jön Kjartanaaon oe ValtjT StafAnaaon (AbyrsOaraaatlnr).
Auglýslngrar: Árnl Öla.
Rltstjörn, auKlÝalnBar o( afsralbala: ▲uataratraatl I. >— Slaal 1100.
ÁakrlftarsJald: kr. 1,00 4 nannbl.
X lausasOXu: X6 aura wiutaklO — If anra aaaO Laabðk.
SIUDENIARNIR
Rigningin í Reykjavík er
oft þrálát. Svo langvinn
,-getur hún verið, að menn vildu
hjartansfegnir geta hætt að
taka eftir henni. Frá morgni til
. kvölds. Rigning.
Á fimtudaginn var heyrðist
; glaðvær söngur inn í husin í
miðbænum utan af götunni.
Menn þyrptust út að gluggun-
■ um til að heyra hvaðan þetta
kæmi, hverjir það væru, sem
gætu svona boðið rigningunni
og drunganum byrginn. Eftir
.götunni gengu ungir piltar og
skólasystur þeirra með hvítar
húfur, og sungu. Það voru hin-
ir nýútskrifuðu stúdentar.
Þessi fríði hópur gekk eftir
. götunni rjett eins og engin rign-
ing væri til, engin súld, eng-
inn drungi; eins og gatan, bær-
inn, lífið alt væri sólskin og
ekki annað.
Mikið væri það gott, ef þetta
unga fólk hjeldi uppteknum
hætti, að yfirvinna súldina,
'foreyta andstreymi í sólskin,
mæta erfiðleikunum með ljettri
lund, eins og sjálfsögðum hlut
---eins og rigningunni í
IReykjavík skólauppsagnardag-
inn.
★
Áður en hinir 42 stúdentar
yfirgáfu Mentaskólann, ávarp-
aði Pálmi Hannesson rektor þá
með nokkrum kveðjuorðum.
Hann spáði þeim því, að aldrei,
á síðari tímamótum æfinnar
:myndi gleði þeirra skína skær-
. ar en eftir unninn sigur við
stúdentsprófið. Það kann að
vera, að þessi hafi verið reynsla
margra manna. Að sigrar þeir,
sem þeir síðar unnu í lífinu,
hafi eigi veitt þeim eins mikla
gleði. Ellegar þeir hafa engir
orðið.
En þegar litið er á, hve mörg
verk eru óunnin með þjóð vorri,
hve auðfundin eru mikil og göf-
ug hlutverk fyrir unga atorku-
menn, þá er það tal í ætt við
bölsýni, að hinir upprennandi
'mentamenn vorir geti ekki
vænst innilegri, varanlegri gleði
í lífinu yfir unnum sigrum, en
stúdentagleðin er.
Rektorinn jjet hugann
hvarfla til sögu þjóðarinnar og
benti hinum ungu mönnum á,
hve þjóð vor hefði verið þrosk-
aðri að þegnskap og mannviti,
árið 1000 er skift var hjer um
trú, heldur en um siðabótina,
er íslendingar bárust á bana-
spjótum að nokkru leyti fyrir
: áhrif og tilstilli erlendra manna.
Hann vitnaði í hið fornkveðna,
„Skömm eru of ölP'. Skyldi það
ekki hæfa bjartsýnum menta-
mönnum að vinna að því, að
lægja öfgar og ofsa með þjóð
vorri. Baráttan gegn öfgunum,
er baráttan fyrir frelsi og
• menningu þjóðar vorrar.
★
Á föstudaginn var, var hin-
um ungu stúdentum frá menta-
skóla Reykjavíkur fagnað á
Þingvöllum í hópi hinna eldri
og reyndari mentamanna.
Þar flutti Ólafur Lárusson
prófessor hið fróðlega erindi,
sem skýrt var frá hjer í blað-
inu í gær, um hina miklu stúd-
enta-,,viðkomu“, sem margir
telja ískyggilega, háskalega.
Þar fjekk þetta unga fólk
glögga bendingu um, hve mjög
er setinn bekkur lækna og lög-i
fræðinga með þjóð vorri. Svo
ekki er árennilegt að leggja út
á þær lærdómsbrautir, eða und-
irbúa sig til annara starfa, þar
sem tiltölulega margir eru fyr-
ir.
★
En í ávarpi sínu hinu djarf-
lega og glæsilega, er Sigurður
Nordal flutti af svölum Alþing-
ishússins í gær, hvatti hann
stúdentana til þess að láta
hvergi hugfallast. Stúdentsment
un er, sagði hann, eftirsótt og
eftirsóknarverð. Færri fá hana
en vilja. Enda er hún hinn besti
undirbúningur undir hverskon-
’.r störf í lífinu, sem rækt eru
með alúð.
Sigurður Nordal kom víða við
í ræðu sinni, og verður hún ekki
rakin hjer. Eitt var það, sem
hann mintist á, hið ófýsilega
stjórnmálalíf vort, sem stund-
um tekur á sig svo ömurlega
mynd, sagði hann, að það minn-
ir mann á orð Matthíasar Joc-
humssonar í hafískvæði hans:
,,Björn og refur snudda tveir á
hjarni,
gnaga soltnir sömu beina-
grind“.
★
Hjer er margt öðruvísi en
vera ber, sagði hann, sakir
„þekkingarleysis, mentunarleys-
is og vitleysis“. Það er hlut-
verk ungra, víðsýnna menta-
manna að bæta hjer um.
Fögnum því bjartsýnum djarf-
huga þjóðræknum ungum stúd->
entum. Þeirra hlutverk eru
mörg og mikil með þjóð vorri.
Umræðuefnið í dag,
Eimskipafjelagið.
Sumarskemtistaður Sjálfstæðis-
manna að Eiði. Fyrsta skemtun
sumarsins verður að öllum lík-
indum haldin n.k. sunnudag. En
þeir, sem vilja njóta náttúrufeg-
urðarinnar á Eiði, geta nú þegar
fengið veitingar þar í skálanum
daglega. Sjálfstæðismenn ættu að
muna eftir happdrættinu til ágóða
fyrir skemtistaðinn.
Netagerðar-verkfallið. Að gefnu
tilefni skal þess getið í sambandi
við frásögn blaðsins í gær, að nú-
verandi starfsfólk á að halda því
kaupi, sem það nú hefir, þó ein-
hver kynni að eiga að lækka
vegna umsaminna Jlægri launa
fyrir þá, sem starfað hafa skem-
ur en 2 ár.
5
— Key kjavíkur brjef —
Berst við sjálft sig.
Sennilegasta skýringin á því,
hve Alþýðublaðið er orðið
gersamlega áhrifalaust upp á síð-
kastið, er sú, að blaðið er altaf
að berjast við sjálft sig. Það kem-
ur þráfaldlega fyrir að það sem
blásið er upp með mikilli hareysti
á fyrstu síðunni, er lýst tóm mark-
leysa þegar á þriðju síðu kemur.
Hitt er auðvitað daglegt brauð, að
blaðið hefir alt aðra stefnu á
þriðjudag en það hafði á mánudag.
Kom þetta glegst í ljós meðan
stóð á samfylkingarmakkinu við
kommúnista. Þá var því haldið
fram annan daginn, að kommún-
istar væri ofbeldismenn, sem ekkert
væri við eigandi. Hinn daginn að
kommúnistar væri allra viðfeldn-
ustu piltar og svo einstaklega „lýð-
ræðissinnaðir“!
Þessi barátta við sjálft sig virð-
ist vera Alþýðublaðinu ásköpuð
og kemur fram jafnt í smáu sem
stóru. Núna í vikunni þurfti blað-
ið t. d. endilega að fjandskapast
út af bræðslusíldarverðinu og var
með mesta skæting við Olaf Thors.
Honum þætti 4.50 fullgott handa
sjómönnum o. s. frv.
En á öðrum stað segir svo í
Alþbl. þennan sama dag um
bræðslusíldarverðið:
„Stafar verðlækkun þessi af
verðfalli síldarlýsisins, sem í fyrra
var 21—22 sterlingspund fvrir
tonnið, en er nú 11—12, og ekki
miklar líkur á hækkun þess“. —
(Alþbl. mánudag 3. júní 1938, 3.
síða).
Kratar reiðubúnir.
Alþýðuflokkurinn telur sig nú
snögtum útgengilegri, eftir
að Hjeðinn varð undir í Dagsbrún.
Telja þeir ósigur kommúnismans
sigur sinn, þótt öllum sje vitan-
legt að Sjálfstæðiskjósendur í
Dagsbrún eru fullur helmingur
þeirra sem greiddu atkvæði gegn
kommúnistum. Er sýnilegt að Al-
þýðuflokkurinn getur ekki eignað
sjer nema í hæsta lagi fjórða part-
inn af atkvæððamagninu í stærsta
verkalýðsfjelagi landsins og telja
margir að þetta sje nokkurn veg-
inn rjett mynd af fylgi ,Kratanna‘
innan verklýðssamtakanna alment.
En það er alveg eins og „Kratarn-
ir“ hafi búist við að eiga ennþá
minna, að minsta kosti eru þeir
býsna hnakkakertir eftir „sigur-
inn“. Þeir eru auðvitað prýðilega
settir á Alþingi, því þar eiga þeir
7 fulltrúa og það er ekki ótrúlegt
að nú eigi að nota tækifærið fit í
æsar meðan dýrðin varir. Hvað
ætli þeir yrðu margir, ef þing-
kosningar færu fram í dag?
Eftir Dagsbrúnarkosningarnar
hefir sem sagt vaknað ný von í
kratabrjóstunum. Það er einhverj-1
um stórum embættum óráðstafað,
og þótt Alþýðuflokkurinn eigi nú
tæplega meira en 10% af kjós-
endum landsins, þá er græðgi
broddanna til auðs og metorða í
dálítið ríkara hlutfalli. Útvegs-
bankanum er ekki ráðstafað. Þar
standa, 4—5 kratar og stikla við
dyrnar. Svo kvað vera einhver von
um útvarpsstjórastöðuna og svona
má lengi telja.
Auk þess þyrfti Finnur að fá
18. júní
sem fyrst þessar 90 þúsundir. Þess
vegna vilja kratarnir fara að
„draga Skúla út“ og koma St.
Jóhanni sem fyrst í staðinn.
Mæðiveikin.
uðmundur Gíslason læknir,
hefir unnið með Níels
Dungal prófessor, sem lcunnugt
er, að rannsóknum á mæðiveikinni.
Hann hefir nxi skrifað ritgerð um
rannsóknir þessara. Hann lýsir
þar í stuttu máli þeim niðurstöð-
um rannsóknanna sem fengnar
eru, og dregur af þeim þær álykt-
anir, sem eðlilegastar eru. Ritgerð
þessi kemur út í Búnaðarritinu, og
nær hún því til allra bænda lands-
ins.
Guðmundur er á þeirri skoðun,
enda hefir liann stoð í áreiðanleg-
um skýrslum um það efni, að fjeð
sje mjög mismunandi næmt fyrir
pest þessari. Að hægt sje að gera
sjer vonir um, að þegar pestin
hefir geysað í fáein ár, þá sje
fjárstofninn sem eftir er svo ó-
næmur fyrir veikinni, að Um stór-
tjón af völdum hennar verði ekki
lengur að ræða.
Þessa skoðun sína styður hann
meðal annars við þá staðreyixd, að
í löndum þar sem veikin hafi lengi
verið landlæg þar geri hún sára-
lítið tjón.
Niðurskurður og
fjárflutningur.
uðmundur Gíslason er því
mótfallinn þeim stórtæku
og kostnaðarsömu útrýmingarráð-
stöfnnum, að skera niður fjeð á
hinum sýktu svæðum og fá í stað-
inn f je af ósýktum sem kölluð eru.
Auk hins mikla kostnaðar sem af
þessu leiddi, bendir hann á þann
agnúa, að sauðfjárkvillar sjeu nú
í hjeruðunum utan mæðiveikis-
svæðisins, sem ekki eru á mæði-
veikissvæðinu. Og því muni þessir
kvillar breiðast út með fjárflutn-
ingunum.
Tekur hann sem dæmi fjársjúk-
dóma er Ásgeir Einarsson dýra-
læknir hefir orðið var við í Þing-
eyjar- og Múlasýslum og ekki eru
annarsstaðar á landinu. Eins hefir
nýlega orðið vart við sjúkdóm í
fje austur í Breiðdal, sem ekki
þekkist annarsstaðar.
Þá segir Guðmundur í ritgerð
sinni:
„Ef tækilegt reyndist að láta
mæðiveikina hreinsa úr fjenu mót-
stöðu minsta hluta þess, væri frek-
ar ástæða til þess að álíta, að sá
stofn sem yxi upp af því yrði
mótstöðumeiri gegn lungnakvillum
yfirleitt".
Fregnir úr ýmsum mæðiveikis-
sveitum í vor benda í sömu átt og
Guðmundur fer í ritgerð sinni. Að
mesti fjárdauðinn af völdum þess-
arar pestar sje um garð genginn,
og tvonir bænda fari vaxandi um
það, að þeir hafi bráðlega fjár-
stofn sem er sæmilega ónæmur
fyrir mæðiveikinni.
Að Laugarvatni.
uðbrandur Magnússon for-
stjóri Áfengisverslunarinn-
ar skýrir frá því í Tímanum, að
hann liafi um síðustu helgi farið
að Laugarvatni á „gleðimót“ ungra
Framsóknarmanna. Birtir hann
hugleiðingar sínar út af þeim
fundi. Þær eru eftirtektaverðar
fyrir það eitt, að menn geta tekið
þær sem prófstein á hugrenningar
Framsóknarmanna, þenna upp-
þembings-einfeldningshátt, sem rík
ir í þeim herbúðum.
Hann öfundar unga fólkið í
Framsóknarflokknum af því, hve
yndislegt það sje að taka við eftir
það sem jafnaldrar hans hafa af-
kastað fyrir flokkinn og sveit-
irnar.
Lærifaðir og flokksforiiigi Guð-
brandar Magnússonar, Jónas Jóns-
son, hefir ekki alls fyrir löngu
lýst því yfir í bæjarstjórn Reykja-
víkur, að fjöldi sveitabænda kysu
heldur fátækraframfæri í höfuð-
staðnum en sjálfstæðan búrekstur
í sveit. Guðbrandur hrósar þeim
sigri Framsóknarflokksins, sem
þannig lýsir sjer.
Hin „spennandi“
frelsisbarátta.
orstjórinn kemst m. a. þannig
að orði er hann ber nútíð og
fortíð saman:
„Hin fjárhagslega frelsisbarátta
er álíka spennandi og hin stjórn-
arfarslega áður“.
Þarna ratast manninum satt á
munn. En er þetta gleðiefnif
Hverjir skyldu gleðjast yfir þessu,
nema hann, og svo föðurlandssvik-
ararnir sem Stalin kostar hjer.
Áður áttum við Jslendingar
undir erlenda þjóð að sækja um
stjórnfrelsi vort. Sú barátta var
„spennandi“, vegna þess að valdið
var þeirra megin.
Nú finst forstjóranum fjármál
landsins vera svo illa komin, að
sambærilegt sje, erlendir merai
hafi ráð okkar í liendi sjer. Hjer
skal ekki að því fundið þó for-
kólfar Framsóknarflokksins beygi
sig þannig fyrir staðreyndum og
segi sem er, að við sjeum að glata
nýfengnu sjálfstæði voru fyrir
fjármálaóstjórn undanfarinna 16
ára.
En það eru undarlega gerðir
menn, sem reka upp gleðióp, um
leið og þeir viðurkenna þessar
staðreyndir.
Háskalegur áróður.
á talar forstjórinn í gleðilát-
um sínum um hinn háska-
lega áróður erlendra einræðiskenn-
inga, en á þar við kommúnistana,
sem starfa hjer undir yfirstjórn
frá Moskva.
Ef Guð hefði gefið Guðbrandi
Magnússyni og öðrum Tímamönn-
•um, sem eru ámóta og hann, sæmi-
lega vitglóru, þá myndu þeir aldrei
nefna kommúnista á nafn, háska-
kenningar þeirra nje landráða-
starfsemi. z
Því öll þjóðin veit hvaða leið
Moskvamenn hafa valið til þess
að koma þjóðinni á kaldan klaka,
svo hún geti orðið máttlaus gegn
hinum blóðuga austræna bylting-
arvoða.
Hjá miðstjórn kommúnista í
Moskva, sem hefir yfirstjórn hins
kommúnstiska áróðurs um allan
heim, er íslenskur kommúnisti
starfandi, til þess að gefa hinum
reyndu byltingasinnuðu áróðurs-
mönnum einræðisstjórnarinnar
FRAMH. Á SJÖUNDU SÍÐU.