Vinnan - 01.05.2003, Blaðsíða 28

þess að raska stöðugleikanum - þá
væri kjarabótin fljótt tekin af þeim,
sem minnst hafa”.
Að öðru leyti hefur gagnrýni á
áherslur og tillögur ASI helst beinst
að tillögum um úrbætur í heil-
brigðismálum. Svo virðist sem þess
misskilnings hafi gætt, t.d. meðal
ákveðins hóps lækna, að megintil-
lagan fælist í því að taka upp tilvís-
anakerfi. Staðreyndin er að sjálf-
sögðu sú að hugmyndir um tilvís-
anakerfi eru aðeins afmarkaður
hluti heildartiilagnanna í heilbrigð-
ismálum. Markmið tiilagnanna er
tvíþætt, annars vegar að auka og
bæta þjónustu í heilbrigðiskerfinu
og tryggja öllum landsmönnum
jafnan aðgang að henni óháð efna-
hag og félagslegri stöðu einstak-
linga og hins vegar að auka skil-
virkni þess fjármagns sem rennur tii
heilbrigðiskerfisins. Þetta tvennt fer
saman, þ.e. aukin skilvirkni gefur
svigrúm til að bæta þjónustu án
þess endilega að auka útgjöld.ASI
lítur svo á að til þess að ná þessum
markmiðum þurfi, í fyrsta lagi, að
efla heilsugæsluna sem grunnein-
ingu heilbrigðiskerfisins og fýrsta
viðkomustað og, í öðru lagi, að
stjórna aðgangi að sérgreinalækn-
um með tilvísanakerfi í stað gjald-
töku.
Umfjöllun stjórnmálaflokka
Að lokum er rétt að minnast á við-
brögð stjórnmálaflokkanna við
áherslum og tillögum ASÍ í velferð-
armálum. Annars staðar í blaðinu er
að finna ítarleg viðtöl við talsmenn
flokkanna um velferðarmál. Af
þeim sökum verður hér aðeins
stiklað á stóru í þeim svörum sem
þeir gáfu á opna málþinginu á
Grand Hóteli í Reykjavík. Al-
mennt má segja að þeir hafi tekið
vel í tillögur ASI. I máli Geirs
Haarde, Sjálfstæðisflokki, og Hall-
dórs Asgrímssonar, Framsóknar-
flokki, kom m.a. fram að ríkis-
stjórnin hafi unnið að margvísleg-
um velferðarmálum í samvinnu við
ASI. Þeir lögðu áherslu á að öflugt
efnahagslíf væri forsenda góðs vel-
ferðarkerfis. Halldór sagði að stoðir
íslensks efnahagslífs væru traustar
samkvæmt OECD-skýrslu þó
vissulega væri margt sem gera
mætti betur. Geir taldi að næsta
Davíð Oddsson, forsætisráðherra
ávarpaði ráðstefnuna 2001, sem
markaði upphaf þessarar vinnu.
ríkisstjórn ætti að setja tillögur ASÍ
í samhengi við komandi kjara-
samninga.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
Samfýlkingu, benti á að nú hefði
ríkið svigrúm til aðgerða, þetta
svigrúm hefði reyndar verið fýrir
hendi í talsverðan tíma, það hvort
það væri nýtt til átaks í velferðar-
málum væri spurning um for-
gangsröðun. Hún taldi einna mikil-
vægast að útrýma fatækt, aðstoða
ungt fólk sem væri að koma sér
upp heimili og að auka menntun-
arstig þjóðarinnar. Steingrímur J.
Sigfússon,Vinstri hreyfingunni -
grænu framboði, hélt því fram að
það stórsæi á velferðarkerfinu eftir
12 ára stjórnarsetu Sjálfstæðis-
flokksins. Hann viðurkenndi að úr-
bætur hefðu verið gerðar í fæðing-
arorlofsmálum en varaði við stétt-
skiptu samfélagi á Islandi. Stein-
grímur boðaði velferðarstjórn
Vinstri-grænna. Guðjón Arnar
Kristjánsson, Fijálslynda flokknum,
sagði að kjörorðið „Velferð fýrir
alla” væri þörf áminning: Margt
benti til þess að velferðarkerfinu
hefði hnignað. Nú væri t.d. farið
að borga skatta af lágmarkslaunum
og einnig af bótum. Hann taldi að
mynda þyrfti breiða sátt um upp-
byggingu velferðarkerfisins.
Lokaorð
Það kom ffam í skoðanakönnunum
um miðjan apríl að þau tvö mál
sem kjósendur telja að muni ráða
mestu um hvaða stjórnmálaflokk
þeir kjósi séu skattamál og velferð-
armál, önnur mál virðast ekki vega
Joakim Patme prófessor fjallaði um
skandinavísku leiðina á ráðstefn-unni
2001
eins þungt. Það er ekki ólíklegt að
sú vinna sem ASI hefur lagt í að
móta og kynna áherslur og tillögur
í velferðarmálum hafi hér haft ein-
hver áhrif. Það er a.m.k. ljóst að til-
lögur ASÍ hafa fengið talsverða
umfjöllun í samfélaginu, faglega og
pólitíska.
Þau meginsjónarmið sem tekist er
á um koma að nokkru leyti ffam í
þeim áherslumun sem kemur ffam
í viðhorfi Stefans Olafssonar og
Reykjavíkurbréfshöfúndar: Stefán
hefur greinilega áhyggjur af því
hvernig íslenska velferðarkerfið
hefur þróast. A sama tíma og
frændþjóðirnar juku örlæti síns
kerfis settu íslendingar því skorður
með lágum lífeyrisgreiðslum og
víðtækum tekjuskerðingum. Þetta
hafi m.a. leitt til meiri ójöfnuðar á
íslandi. Höfundur Reykjavíkur27
bréfs, hins vegar, efast um að
velferðarkerfið hafi veikst. Hann
virðist telja að skynsamlegra sé að
stýra velferðarþjónustu til þeirra
sem verst eru settir ffemur heldur
en að auka hana bæði við lág- og
miðtekjufólk. Þannig séu meiri
líkur á að takast megi að varðveita
stöðugleikann í hagkerfinu sem
aftur sé forsenda kjarabóta.
í stuttu máli: Viljum við byggja
upp örlátt velferðarkerfi að
fýrirmynd frændþjóða okkar eða
viljum við stefna að velferðarkerfi
lágmarksforsjár að fýrirmynd
Bandaríkjanna?
28