Tíminn - 25.07.1978, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 25. júli 1978
7
Otgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson og Jón Sigurðsson. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur,
framkvæmdastjórn og auglýsingar Siðumúla 15. Simi
8b:íoo.
Kvöldsimar blaöamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verð i lausasölu kr. 100.00. Áskriftargiald kr. 2.000 á
má"UÖÍ- Blaðaprent h.f.
Bölvaldurinn
Það verður tæpast annað sagt en að þjóðin búi
við sæmilega góðar ytri aðstæður um þessar
mundir. Afli er svo mikill, að fiskvinnslustöðvarn-
ar hafa tæpast undan, og verð sjávarafurða er
mjög hagstætt. Veðráttan hefur að visu verið frek-
ar óhagstæð landbúnaðinum, en úr þvi getur rætzt,
enda meiri tækni og vélakostur til að mæta óhag-
stæðri heyskapartið en áður var. Iðnaðurinn hefur
verið að taka stöðugum framförum á undanförn-
um árum og getur afkastað miklu, ef geta hans er
fullnýtt.
Þjóðin ætti af þessum ástæðum að geta búið við
góð kjör, enda gerir hún það eins og er.Fáar þjóðir
búa nú við jafn góð kjör og íslendingar. En samt
eru menn óánægðir og uggandi. Menn óttast að
stöðvun fyrirtækja og atvinnuleysi geti verið
skammt undan. Sá ótti er vissulega ekki
ástæðulaus. Fiskvinnslan og siðan sjávarútvegur
inn geta stöðvazt á næstu dögum, ef ekki verða
gerðar sérstakar ráðstafanir til að koma i veg
fyrir það.
Það, sem veldur þessum skuggalegu horfum,
þrátt fyrir áðurgreinda velgengni, er verðbólgan.
Hún er hrikalegri hér en i nokkru öðru nálægu
landi. Hún mun halda áfram að aukast hröðum
vexti, ef ekki verður tekin upp önnur stefna i efna-
hagsmálum en fylgt hefur verið um skeið. Hún
mun stöðva hjól atvinnulifsins og valda stórfelldu
atvinnuleysi, ef sú aðstaða sem skapast eftir kosn-
ingar, verður ekki notuð til atlögu gegn henni.
Hver er ástæða þess, að meiri og hraðari verð-
bólguvöxtur hefur verið hér á undanförnum árum
en i öðrum nálægum löndum? Athugun, sem hefur
verið gerð á vegum þingflokkanna að undanförnu,
hefur svarað þvi allvel. Hér á landi er mjög hrað-
virkt visitölukerfi, sem hækkar kaupgjald og
verðlag á vixl. Slikt kerfi þekkist naumast i nálæg-
um löndum. Þess vegna eykst verðbólgan stórum
minna þar. Það er visitölukerfið, sem fyrst og
fremst gerir gæfumuninn.
Þetta eru reyndar ekki nein ný sannindi. Þetta
hefur lengi verið ljóst mörgum. Sennilega hefur
enginn orðað þetta skýrara en Lúðvik Jósepsson
rétt eftir að núverandi rikisstjórn kom til valda.
Lúðvik Jösepsson sýndi þá fram á i þingræðu, að
visitölukerfi, sem hefði i för með sér stöðugar vixl-
hækkanir kaupgjalds og verðlags, væri hrein
fávizka á timum, þegar verðlag færi sihækkandi á
aðfluttum neyzluvörum. Afleiðingin af þvi yrði
óviðráðanleg verðbólga. Vissulega hefur Lúðvik
Jósepsson reynzt sannspár. Nú hafa hann og
flokksbræður hans tækifæri til að láta ekki rauna-
söguna endurtaka sig.
Það er óumdeilanlegt, að visitölukefið hefur ver-
ið bölvaldurinn i islenzkum efnahagsmálum. Til
þess má rekja öllu öðru fremur, að verðbólgan
hefur orðið meiri og óviðráðanlegri hér en i nálæg-
um löndum. öll stéttasamtök hafa haldið blint i
visitölukerfið, jafnt launþegar, bændur, kaup-
menn o.s.frv. Menn hafa blekkzt af þvi, að það
væri krónutalan sem mestu skipti. Þess hefur ekki
verið gætt, að þegar verðgildi krónunnar minnkar,
tryggir krónutalan ekki kaupmáttinn. Við kaup-
samninga hefur verið miðað við krónutöluna, en
ekki kaupmáttinn. Þetta hefur siðan færzt um allt
þjóðlifið. Þess vegna er komið sem komið er.
En nú þekkja menn orðið bölvaldinn. Þora
stjórnmálamennirnir að takast á við hann?
ERLENT YFIRLIT
Lítil eining hjá
Einingarsamtökum
Samt eru fundir leiötoganna gagnlegir
FYRIR helgina lauk I
Khartoum, höfuöborg Súdans,
leiðtogafundi Einingarsam-
taka Afriku. Slfkur fundur er
haldinn árlega á vegum sam-
takanna og fer venjulega fram
meö mikilli viöhöfn. Venjuleg-
ustu umræöuefnin eru sam-
staöa Afrikurikja út á viö og
deilumál, sem hafa risiö milli
Afrikurikja og stundum hefur
verið visað til Einingarsam-
takanna. ÞaÖ veröur naumast
sagt, að Einingarsamtökin,
sem eru orðin 15 ára gömul,
séu sterk og áhrifamikil sam-
tök og einstök þátttökuriki
taki mikiö tillit til þeirra, ef
þau telja annað henta hags-
munum sinum. Þrátt fyrir
það, hafa þau vafalitið gert
sitt gagn og stuölað að meiri
samheldni Afrikuþjóða en
ella.
Rikin, sem taka þátt i Ein-
ingarsamtökum Afriku, eru
nú orðin 49. Afrika er nú sú
heimsálfan, sem hefur flest
riki, og gætir þvi áhrifa henn-
ar orðið verulega á öllum al-
þjóðaráðstefnum, þar sem til
atkv æðagreiöslu kemur.
Fundinn nú sóttu 30 þjóðar-
leiðtogar og hafa þeir aldrei
verið fleiri samankomnir
áöur. Tveir þjóðarleiðtogar,
sem hafa verið áberandi á
fyrrifundum, mættu nú ekki,
enda höföu þeir lögmæta af-
sökun, þar sem þeim hafði
nýlega verið báðum steypt af
stóli. Annar þeirra var Igna-
tius K. Acheampong frá
Ghana og hinn Moktar Ould
Daddah frá Mauritaníu. Fall
þeirra kann aö hafa verið
sumum þeim, sem sóttu fund-
inn, nokkur viðvörun um, aö
þeir væru ekki öruggir i sessi.
Sumir þeirra.semsátu heima,
kunna að hafa gert það af
þeirri ástæðu, aö þeir hafa
ekki talið sig eiga heiman-
gengt af þessum ástæðum.
Það hefur komið iðulega fyrir,
að utanfarir afriskra þjóðar-
leiðtoga hafa verið notaðar til
aösteypa þeim af stóli. Meöal
þeirravoru Nkrumah i Ghana
og Gowan i Nigeriu. Meöal
þeirra, sem nú sátu heima,
var Mengistu, einræðisherra i
Eþi'ópiu, sem talinn er eiga
marga andstæðinga heima
fyrir.
SÉRSTOK athygli beindist að
leiðtogafundinum nú, sökum
Obasanjo vakti mikla athygli.
hernaðarlegrar ihlutunar
erlendra rikja i Afriku að
undanförnu eöa Kúbumanna i
Angóla og Eþiópiu og Frakka í
Zaire og Chad. Það var ljóst,
aö þessi mál yrðu einna efst á
baugi og að leiðtogarnir yrðu
enga n vegi nn á ei tt sá ttir. Þeir
þeirra, sem hafa haft náin
samskipti viö Frakka, hafa
mælt afskiptum þeirra bót, en
hafa hallmælt Kúbumönnum.
Aðrir hafa afsakað Kúbumenn
og Rússa, þvi að þeir hefðu
veitt aöstoð sina samkvæmt
beiðni viðkomandi rikis-
stjórna, en hins vegar stafi
ihlutun Frakka af fjárhags-
legum ástæðum og væri þvi ný
tegund nýlendustefnu. Vegna
þessa ágreinings þjóðarleiö-
toganna, sem vitað var um
fyrirfram, bjuggust menn við
hörðum deilum á fundinum,
enda mun ekki hafa skort á
þær á lokuöum fundum leið-
toganna. Niðurstaðan varð sú,
aö samþykktar voru tvær
ályktanir. Samkvæmt annarri
þeirra er einstökum rikjum
talið heimilt að leita sér hern-
aðarlegrar aðstoðar frá rikj-
um utan Afriku, ef sjálfstæöi
þeirra er talið i hættu. Hin
ályktunin fordæmir slika
hernaðarlega ihlutun aökomu-
rikja, ef hún er sprottin af
annarlegum ástæöum eöa til-
Mengistu sat heima.
raunum viðkomandi rikja til
aðtryggja sér fjárhagsleg eða
stjórnmálaleg völd. Alyktan-
irnar rekja bersýnilega rætur
til málamiðlunar og eru þvi
þannig úr garði gerðar, að
hægt er að túlka þær á marga
vegu.
Af einstökum þjóðarleiötog-
um, sem sátu fundinn, mun
Olusegun Obasanjo, forseti
Nigeriu, hafa vakið mesta
athygli. Hann gagnrýndi
óbeint bæði Frakka annars
vegar og Rússa og Kúbumenn
hins vegar fyrir íhlutun
þeirra. Hann gaf til kynna, að
ihlutunFrakka væri ný tegund
nýlendustefnu. Hann sagðist
viðurkenna, að Kúbumenn og
Rússarhefðu verið beðnir um
aðstoð, en samt vildi hann
vara þá við þvi að dveljast
lengi i Afriku. Sennilega hefur
Obasanjohér mælt fyrir munn
þeirra, sem vilja óháöa
Afriku, sem hvorki hallast i
vestur eða austur. Obasanjo,
sem kom til valda i febrúar-
mánuöi 1976, virðist nú njóta
vaxandi álits I Afriku, enda er
hann leiðtogi langfjölmenn-
asta rflrisins þar. Obasanjo,
sem er 42 ára gamall, átti
mikinn þátt i að steypa Gowan
af stóli, þegar hann sótti leiö-
togafund brezka samveldisins
i London i júli 1975. Þá kom til
valda Mutala Mohammed og
varð Obasanjo nánasti sam-
verkamaður hans.
Mohammed var myrtur i bylt-
ingartilraun i febrúar 1975, en
Obasanjo tókst að brjóta hana
á bak aftur og tók siöan viö
stjórnarforustunni. Góður
kunningsskapur er sagður
með þeim Obasanjo og
Andrew Young, sendiherra
Bandarikjanna hjá Samein-
uöu þjóðunum, og mun Young
hafa átt sinn þátt i þvi, aö
Carter forseti heimsótti
Nigeriu á siðastl. vetri og er
Nigeria þvi fyrsta Afrikurikiö,
sem heimsótt er af forseta
Bandarikjanna.
DEILUMÁL Afrikurikja bar
mjög á góma á fundinum.
Forseti Guineu bar fram
tillögu um sættir i deilu
Eþiópiu og Sómaliu, en
Eþiópíumenn höfnuðu henni.
Forseti Chad deildi á stjórn
Libýu fyrir stuðning við
uppreisnarmenn, en ekki var
gerð nein ályktun um máliö.
Harðastar urðu deilurnar um
Vestur-Sahara, sem Marokkó
og Mauritania hafa skipt á
milli sin gegn mótmælum
Alsi'rs og Libýu, sem styðja
uppreisnarmenn þar. Akveðiö
var að Einingarsamtökin
héldu sérstakan fund um þau
mál. þ.t>.

Þ.Þ.