Lesbók Morgunblaðsins - 13.11.1999, Blaðsíða 19

Steve McQueen: Deadpan 1997.
Knapinn ríður framhjá þvottamyndavélum Steven Pippin. Jane og Louise Wilson: Úr Cease’s Palace í Las Vegas
HAFNAR TURNERINN
BÓLINU HJÁTRACEY?
Ljósmynd/ Marcus Leith
Tracey Emin: Rúmið í forgrunni - pennateikningar á vegg.
Turner-verðlaunin
brezku þykjq jqfnan tíð-
indum sæta. FREY-
STEINN JÓHANNSSON
lagði leið sína í Tate safn-
ið í London og skoðaði
þau verk, sem nú keppa
um verðlaunin.
RÚMIÐ hennar Tracey Emin
blasii- við, þegar inn á sýning-
una kemur. Þetta er það verk,
sem mesta athygli og umtal
hefur vakið; sæng og koddar í
kuðli, lakið blettótt, hand-
klæðið óhreint og öðrum meg-
in tvær ferðatöskur bundnar
saman, en hinum megin náttborðið með
öskubakka, spegli, tannbursta, rakvél, penna
og kertaglasi. A gólfinu m.a. nærbuxur, tóm-
ar áfengisflöskur, inniskór, dagblað, smokk-
ar, pillur og dömubindi.
Viðbrögð fólks eru mjög blendin. Greini-
legt var, þegar ég skoðaði sýninguna, að
mörgum þótti þetta óþægilegt návígi við
einkalíf listakonunnar, aðrir litu á rúmið sem
skemmtilegt uppátæki og enn-aðrh- spáðu í
listrænt gildi þess.
Sjálf hefur Tracey Emin sagt rúmið vera
eins konar sjálfsmynd - ímynd einmanaleika
og vanlíðunar og einn af starfsmönnum
safnsins líkti verkinu við verk Goya og Picas-
so sem tákni um sársauka mannlífsins.
Tracey Emin hefur áður boðið fólki ná-
lægt sér. A Sensation - sýningunni, sem
fyi'st stóð í London, en er nú í New York,
sýnir hún tjald, en inni í því eru skráð nöfn
þeirra, sem hún hefur sofið hjá um ævina;
allt frá nafni tvíburaðbróður, sem hún deildi
móðurkviðnum með, til þess, sem hún síðast
deildi rúmi með áður en tjaldið varð til.
Þess má geta fyrst Sensation er hér til
umræðu, að það er einmitt málverk Turner-
verðlaunahafans frá í fyrra, Chris Ofili, sem
fór svo mjög fyrir brjóstið á borgarstjóra
New York, að hann efndi til illdeilna við
Brooklynsafnið, sem nú eru fyrir dómstól-
um. Þessar deilur hafa verið raktar í Morg-
unblaðinu og þar birzt mynd Ofili af Maríu
mey, þar sem fílaskítur er hafður með í mál-
verkinu.
Þegar sýningin í Tate hafði staðið nokkra
daga, réðust tveir karlar upp í rúmið hennar
Tracey Emin og hoppuðu þar unz starfs-
menn listasafnsins náðu þeim burt. Rúmið
fór úr skorðum og var listakonan fengin til
þess að koma verkinu aftur í lag. Ekki varð
það nú nákvæmlega eins, en eins og tals-
menn Tate bentu á, breyta lítilfjörlegar út-
iitsbreytingar engu um anda og innihald
verksins. Það er andrúmið, sem skiptir máli,
en ekki hvort smokkurinn er hægra eða
vinstra megin við inniskóna.
Rúmið er ekki eina verk Tracey Emin á
Turnersýningunni. Þarna eru líka ljósaskilti,
teikningar, vatnslitamyndir, teppi og vídeó-
myndir. En öll þessi verk hennar hverfa í
skugga rúmsins. Og nú ætlar hún fram á rit-
völlinn líka, því Sceptre-útgáfan hefur gi-eitt
henni jafnvh-ði rúmlega níu milljóna króna
fyrir fyi-stu skáldsögu hennar, sem hún
reyndar hefur ekki skrifað staf af ennþá. En
Nicholas Blincore, ritstjóri hjá Sceptre er
hvergi banginn og í blaðasamtali er haft eftir
honum; Sagan á eftir að höfða til hálfs
heimsins. Hún er alveg meiriháttar lista-
maður og ég er þess fullviss að hún er fær
um að skrifa skáldsögu og það mikla skáld-
sögu.
Það er tímanna tákn, að í þeim hópi, sem
nú keppir um Turner - verðlaunin, sem
kennd eru við málarann Turner, er enginn
málari. Auk Tracey Emin voru valin til úr-
slitalotunnar; Steve McQueen, Steven Pipp-
in og tvíburasysturnar Jane og Louise Wil-
son, sem sýna ljósmynda- og vídeóverk.
En það er ekki bara, að önnur verk Tracey
Emin hverfi í skuggann af rúminu hennar.
Það sama gildir umhina listamennina og
verk þeirra.
Það er sama, hvert litið er; það er rúmið,
sem hefur vinninginn. Eins og ég heyrði einn
sýningargestanna orða það: Ætli Turner
endi bara ekki í bólinu hjá Tracey.!
Steven Pippin hefur reynt ýmislegt fyrirt
sér á ljósmyndasviðinu og eins og Tracey
Emin vakið athygli fyrir sérstök verk. Til
þess var tekið, þegar hann tók sjálfsmynd á
salerni lestarinnar milli London og Brighton
og staðsetti ljósmyndavélina í klósettskál-
inni.
Af þeim myndverkum, sem á Turnersýn-
ingunni eru, er hans það makalausasta. Það
heitir Laundromat-Locomotion, en til þess
breytti hann tólf þvottavélum í þvottahúsi í
New Jersey í myndavélar . Síðan myndaði
hann sjálfan sig og knapa á hesti á ferð fyrir
framan vélarnar. I gamaldags svart - hvítum
ljósmyndum sýnir Pippin okkur það, sem
augu ljósmyndavélanna sáu, og einnig er ein
þeirra sýnd svo og teikningar, þai- sem sjá
má, hvernig hann breytti þvottavélunum í
ljósmyndavélar og reyndar framkallara líka.
Þar skilur í milli Stephen Pippin og Wil-
sonsystra, að meðan hann leitar til fortíða-
rinnnar í ljósmyndun sinni, nota þær nýjustu
tækni til að skila verki sínu til áhorfenda.
Þessar tvíburasystur eru þekktar fyrir
myndverk sín af innviðum ýmissa bygginga,
m.a. aðalstöðvum Stasi og brezka þinghúss-
ins. Og til Turnersýningarinnar leggja þær
verkið; Las Vegas, Graveyard Time - myndir
teknar í spilavítum í Las Vegas undir morg-
un, þegar fáir eru þar á ferli, nema starfs-
fólkið. En rúllettan rúllar , hvað sem mann-
inum - og tímanum, líður. Inn í glæst
salarkynnin er svo skotið myndum úr Hoo^r
verstíflunni, þar sem dauðar dælurnar suða
á lífskraft vatnsins á bak við.
Þrátt fyrir glæsilegan búning þessa verks
á L-laga sýningai-veggjum verð ég að segja
eins og er; í mínum huga er þettaleiðinleg-
asta verkið, sem þama gefur að líta.
Steve McQueen á þrjú videóverk á Turn-
ersýningunni.
Deadpan sýnir listamanninn, þar sem
hann stendur undir húsgafli, sem fellur yfir
hann, en kringum hann, því glugginn smell-
ur akkúrat þar sem maðurinn stendur. Þetta
atriði er sótt til kvikmyndaatriðis, þar sem
Buster Keaton stóð af sér húsgafl við mikinn
fögnuð áhorfenda. En Steve McQueen hefur
bætt um betur og myndað atvikið frá öllum
hliðum. Reyndar einum um of fyrir minn
smekk, þvi verkið er löngu hætt að virka. *
þegar myndin hættir.
Hin verkin tvö eru bæði frá þessu ári.
Bráðin er einskonar hljóðmynd í lit, þar
sem í grænu grasi liggur segulband með
mislitum spólum og spilar stepp. Það berst
svo á burt með blöðru til þess eins að því er
virðist að hverfa í bláma himinsins, en nær
honum ekki, heldur skellur til jarðar aftur.
í Straumnum sjáum \ið hjól sökkva í mal-
arsand á grunnu vatni. Þetta gerist eiginlega
í óaðgreinanlegri myndröð, samfellu, þar
sem ljós og skuggi leika í vatnsborðinu.
Verkinu er varpað á tjald í myrkvuðu her-
bergi.
Það er einhver ljóðrænn þokki yfir þessulr
og þögull innileiki straumsins varð mér sálu-
hjálp eftir það sem á undan var gengið.
Turnerverðlaunin: Tatesafnið í London.
Tilkynnt verður um sigurvegarann 30. nó-
vember, en sýningin stendur áfram til 6.
febrúar 2000.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 13. NÓVEMBER 1999 1 9