Lesbók Morgunblaðsins - 08.02.1997, Blaðsíða 20

LÍKAN af Menningarmiðstöd Grænlands í Nuuk.
GRÆNLENSKA BYLTINGIN
ar. Sniðið er hefðbundið en salurinn tekur ríf-
lega 500 manns í sæti, á gólfi og einum svöl-
um. Smærri salurinn, sem er ferningslaga, er
hugsaður fyrir minni sýningar og uppákomur
af ýmsum toga.
Fullbúin kostar byggingin um 935 milljónir
íslenskra króna (um 85 milljónir danskra
króna). Er það um 275 milljónum króna meira
en gert var ráð fyrir í upphaflegri fjárhagsáætl-
un en við hana mun Norræna ráðherraráðið
hafa miðað hlut sinn. Fékkst síðar um 55
milljóna króna aukaflárveiting frá ráðinu,
þannig að það hafði, þegar upp var staðið,
látið um 275 milljónir króna af hendi rakna.
Um 88 milljónir króna komu úr sjóðum fyrir-
tækja af ýmsum toga, innlendra og erlendra,
þannig að grænlenska þjóðin greiddi um 572
milljónir króna úr eigin vasa.
Að sögn Oxholms stóð í raun aldrei styr
um byggingu hússins - grænlenskir stjóm-
málamenn hafi aldrei efast um ágæti verkefn-
isins. í fyrstu hafi að vísu verið skiptar skoðan-
ir meðal þjóðarinnar og sumir viljað láta féð
renna til annarra „mikilvægari málefna, svo
sem það var orðað“. Þær raddir hafi hins veg-
ar fljótt orðið hjáróma og loks þagnað. „Og
þeir fáu einstaklingar sem hafa ekki enn tekið
menningarmiðstöðina í sátt. munu gera það
innan tíðar - enda mun hún frá og með næstu
helgi verða miðpunktur Nuuk.“
Fyrir og ef tir „húsió"
Oxholm velkist, með öðrum orðum, ekki í
vafa um að tilkoma menningarmiðstöðvarinnar
eigi eftir að skipta sköpum fyrir Grænlendinga.
Byggingin marki þvílík vatnaskil að þegar fram
líða stundir eigi menn eftir að tala um Nuuk
fyrir „húsið“ og Nuuk eftir „húsið“. Leggur
hann ríka áherslu á að miðstöðin eigi að þjóna
öllum íbúum Grænlands - ekki einvörðungu
íbúum höfuðstaðarins. Mun tæknin gegna lykil-
hlutverki í því samhengi enda eiga íbúar á lands-
byggðinni, margir hvetjir, erfitt með að sækja
viðburði í húsinu en „stærðin er, svo sem kunn-
ugt er, helsti ókostur landsins". Öllum helstu
viðburðum verður því útvarpað og/eða sjónvarp-
að um gjörvallt Grænland.
Oxholm er ennfremur sannfærður um að
menningarmiðstöðin muni valda straumhvörf-
um í grænlenskri listsköpun. „í fyrsta sinn í
Grænlandssögunni hefur myndast listumhverfi
sem hlýtur að hvetja listamennina til dáða.
Skyndilega er komin fram á sjónarsviðið bygg-
ing sem stenst alþjóðlegan samanburð, þar sem
þeir geta komið fram, fylgst með félögum sín-
um og borið saman bækur sínar. Þessu er eigin-
lega best lýst með einu orði: Bylting."
Oxholm fullyrðir að Grænlendingar séu
boðnir og búnir að greiða götu innlendra og
erlendra listamanna sem langi til að stíga á
fjalir hússins eða efna þar til sýningar. Meðal
annars verði unnt að sækja um sérstakan
ferðastyrk í gegnum stofnunina sem rekur
húsið og Norrænu stofnunina í Nuuk. „Það
liggair hins vegar ljóst fyrir að smæðar okkar
vegna höfum við ekki burði til að fjármagna
komur erlendra listamanna nema að hluta.
Vonandi berum við því gæfu til að eiga far-
sælt samstarf við aðrar þjóðir í þeim efnum,
líkt og við höfum átt við íslendinga vegna
komu Sinfóníuhljómsveitar íslands.“
RÆTUR grænlenskrar menning-
ar eru sterkar. Óheyrilegar
fjarlægðir milli landshoma og
skortur á raunverulegu listum-
hverfi hefur á hinn bóginn stað-
ið listsköpun í landinu fyrir
þrifum. Þar til nú. Fyrirsjá-
anlegt er að Menningarmiðstöð
Grænlands, Kulturip Illorsua,
muni valda straumhvörfum í listasögu eyjar-
innar og fleyta þessum nágrönnum okkar í
norðri af fimakrafti inn í framtíðina. Oft hafa
menn því glaðst af minna tilefni, hvaða þjóð
væri svo sem ekki til í að eignast sérhannað
tónlistarhús?
Hugmyndin um að byggja menningarmið-
stöð á Grænlandi skaut fyrst
upp kollinum fyrir hálfum
öðrum áratug. Skriður
komst hins vegar ekki á
málið fyrr en árið 1989 þeg-
ar Jonatan Mosfeldt, þáver-
andi forsætisráðherra
Grænlands, lagði til á þingi
Norðurlandaráðs í Reykja-
vík að slík bygging myndi
Ole rísa í Nuuk. Gerði hann það
Oxholm jafnframt að tillögu sinni að
Norræna ráðherraráðið
stæði straum af þriðjungi kostnaðar.
Féll mál hans í fijóa jörð og tveimur áram
síðar undirrituðu Grænlenska heimastjómin,
bæjarstjórn Nuuk ög Norræna ráðherraráðið
samstarfssamning um byggingu menningar-
miðstöðvar. Var byggingarnefnd þegar sett á
laggimar og tók forstöðumaður Norrænu
stofnunarinnar á Grænlandi, Daninn Ole Ox-
holm, þar sæti fyrir hönd Norræna ráðherra-
ráðsins. Því næst var efnt til leynilegrar sam-
keppni um hönnun hússins meðal arkitekta á
Norðurlöndum og bárust 226 tillögur, að sögn
Oxholms sem sat í dómnefndinni. Fór arki-
tektastofan Schmidt, Hammer og Lassen í
Árósum með sigur af hólmi.
Munw mœta iðnaöarmönnunum
Byggingarframkvæmdir við menningarmið-
stöðina hófust í október 1994 og tók sérstök
stofnun, sem stofnuð var um reksturinn, form-
lega við henni 1. febrúar síðastliðinn, fáeinum
mánuðum á eftir áætlun. En þótt vígsludagur
nálgist nú óðfluga er umtalsvert verk enn
óunnið, að því er fram kemur í máli Oxholms.
Segir hann húsið þó verða reiðubúið að taka
við vígslugestum á laugardaginn kemur, jafn-
vel þótt þeir eigi hugsanlega eftir að mæta
síðustu iðnaðarmönnunum við komuna.
Meðal gesta við vígsluathöfnina verða fjöl-
margir frammámenn frá Norðurlöndum,
Kanada og Alaska, svo dæmi sé tekið. Fulltrúi
íslenskra stjórnvaida verður Bjöm Bjarnason
menntamálaráðherra en Sinfóníuhljómsveit ís-
lands undir stjóm Petris Sakaris leikur við
athöfnina. Að sögn Oxholms er í heild gert
ráð fyrir að um sjö til átta hundrað gestir
muni dveljast í Nuuk um næstu helgi í tengsl-
um við vígslu menningarmiðstöðvarinnar og
man hann ekki eftir öðram eins fjölda aðkomu-
manna í bænum í þau þijátíu ár sem hann
hefur búið þar. Mun allt gistirými vera fyrir
löngu upppantað.
Grænlendingar vígja menningarmiðstöð, hina fyrstu
sinnar tegundar sem rís þar um slóðir, í höfuðstaðn-
um Nuuk næstkomandi laugardag, 15. febrúar.
ORRI PALL ORMARSSON drakk í sig fróóleik um
þessa tímamótabyggingu, sem meðal annars er
sérhönnuð fyrir tónlistarflutning, ó fundi með Ole
Oxholm sem sat í byggingarnefnd hennar.
TEIKNING af stóra salnum sem hannaður er sérstaklega meðtónlistarflutning ihuga.
ÞANNIG mun byggingin Ifta út að innan.
í menningarmiðstöðinni nýju era tveir salir,
lítill og stór, auk þess sem þar er að fmna
ráðstefnusali og kaffistofu. Þá verða lands-
bókasafnið og Norræna stofnunin þar til húsa.
Stóri salurinn er hannaður sérstaklega með
tónlistarflutning í huga en hann mun jafnframt
falla vel að þörfum leiklistarinnar, auk þess
sem þar verða dags daglega kvikmyndasýning-
20 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 8. FEBRÚAR 1997