Lesbók Morgunblaðsins - 09.11.1996, Blaðsíða 6

Danski brúðuleikhúsmaóurinn Ole Bruun-Rasmussen starfar nú að list sinni í Vestur-Afríkuríkinu Burkina
Faso en þgr höfóu menn ekki séð brúóuleikhús fyrr en Ole setti upp sýningu í landinu árió 1992.
ÞRÖSTUR HELGASON hitti Ole aó máli sem hingaó er kominn til aó setja upp sýningu meó Leikbrúóu-
landi og ræddi við hann um starf hans suðurí Afríku og stöðu brúðuleikhússins yfirleitt.
LE komst í
kynni við
brúðuleik-
hús þegar
hann var tíu
ára í Kaup-
mannahöfn.
Þangað kom þá franskt brúðuleik-
hús sem hann fékk að fara að sjá.
Hann segist hafa heillað frönsku
dömurnar í hópnum svo mjög að
hann fékk að koma að tjaldabaki
og horfa á hvernig þær stjórnuðu
brúðunum. Eftir hvern þátt kom
sú stærsta þeirra og knúskyssti
hann - og hann naut þess sko -
og þá varð auðvitað ekki aftur
snúið; hann var kominn með bakt-
eríuna. Tuttugu árum seinna, árið
1966, hóf Det Lille Teater starf-
semi í Kaupmannahöfn og starfaði
Ole með því fyrstu árin. Síðan
hefur hann verið atvinnumaður í
faginu og starfað sem brúðuleik-
ari, brúðugerðarmaður, leiktjalda-
hönnuður og leikstjóri í Dan-
mörku, Noregi, Svíþjóð, Finnlandi,
Palestínu og nú síðast í Burkina
Faso í Vestur-Afríku.
„Fólk í Burkina Faso hafði aldr-
ei séð brúðuleikhús þegar við kom-
um þangað í leikferð árið 1992.
Það hefur vitanlega langa hefð
fyrir grímum og höggmyndum
sem það notar í ýmiss konar helg-
isiðum og galdraathöfnum en
brúðuleikhús hafði það aldrei séð.
Brúðuleikhúsið var svo nýtt fyrir
þessu fólki að það þótti meiri nýj-
ung en útvarp og sjónvarp. Þetta
er því mjög spennandi verkefni.
Ég starfa sem listrænn ráðunaut-
ur og leikstjóri við Oyo-Théatre
sem er fyrsta leikhúsið þarna sem
notar brúður, við köllum það leik-
hús með brúðum eða figur-teater,
frekar en brúðuleikhús. í þessu
leikhúsi getum við ekki notað
Morgunblaðið/Kristinn
„AÐ MÍNU mati notum við brúður vegna þess að þær gefa okkur ákveðna fjarlægð á veruleikann," segir Ole Bruun-Rasmussen.
ÞETTA GÆTU ÞEIR ALDREI GERT
í KONUNGLEGA LEIKHÚSINU
texta í sýningunum vegna þess að það eru
töluð 64 tungumál í landinu. Opinbert
tungumál er franska en hana kunna aðeins
þeir örfáu sem eru skólagengnir á meðal
þjóðarinnar. Vegna lágs menntunarstigs í
landinu höfum við reynt að nota leikhúsið
til að uppfræða almenning um hin ýmsu
mál, svo sem ainæmi. Þetta gerum við þó
alltaf á listrænum forsendum, við birtumst
ekki á sviðinu með puttann á lofti og predik-
um yfír salnum.“
Brúðuleikhúsið
hefur breyst
Það má því segja að brúðuleikhúsið hafi
farið sigurför til Burkina Faso en Ole er
ekki jafnánægður með stöðu þess í heima-
landi sínu. „Brúðuleikhúsið í Danmörku
sefur værum blundi; það er ekkert að ger-
ast. Það er hins vegar mjög lífiegt starf í
Noregi þar sem ég hef starfað töluvert.
Brúðuleikhúsið hefur breyst mjög mikið á
síðastliðnum árum. Meginbreytingin felst
kannski í því að nú er það ekki fyrst og
fremst ætlað börnum heldur öllum aldurs-
hópum. Sjálfur hef ég sett mér það mark-
mið að gera brúðuleikhús sem vekur áhuga
ailra aldurshópa. Sama sagan getur bæði
höfðað tii fullorðinna og bama; gott dæmi
eru ævintýri sem segja börnum afskaplega
einfalda sögu en fullorðnir sjá oft dýpri
merkingu í.
Formið hefur líka breyst; brúðuleikhúsið
er orðið afstrakt í meira mæli. Við erum
enn að segja sögur en við gerum það með
allt öðrum hætti. Brúðurnar komu í stað
leikara áður fyrr en í dag eru brúðurnar
orðnar að tækjum í höndum leikarans, leik-
arinn segir sögu með aðstoð brúðu. Brúð-
urnar eru heldur ekki aðeins fólk eða dýr
lengur heldur ýmiss konar hlutir. Umfjöll-
unarefnið hefur líka breyst; brúðuleikhúsið
í dag fjallar fyrst og fremst um tilfinning-
ar, áður fyrr sagði það sögu. Þetta eru
sumpart áhrif frá brúðuleikhúsi annarra
menningarsvæða, svo sem Japans.“
Hvers vegna brúóur?
Ole segir að menn spyiji sig æ oftar að
því hvers vegna við notumst við brúður í
leikhúsi. „Af hverju segjum við ekki söguna
með orðum eða í dansi? Er það kannski
vegna þess að við viljum fela okkur á bak
við brúðurnar? Eða er það vegna þess að
með því að nota brúðurnar getum við sagt
eitthvað meira? Að mínu mati notum við
brúður vegna þess að þær gefa okkur
ákveðna fjarlægð á veruleikann. Það er
auðveldara að koma auga á nýja fleti veru-
leikans með því að horfa á hann úr fjar-
lægð. Með brúðunum er líka hægt að sýna
hluti sem við getum annars aðeins lýst í
orðum. Til dæmis eins og þegar manneskju
finnst hún vera að klofna í tvennt; við get-
um sýnt það með þvi að búa til brúðu sem
hægt er að taka í sundur í miðjunni. Þetta
gætu þeir aldrei gert í konunglega leikhús-
inu með jafnáhrifaríkum hætti.“
Ole segist líka hafa sett sér það að fá
fólk til að hlæja meira. „Það eru margir
staðir í heiminum þar sem við verðum að
fá fólk til að hlæja meira og þá einkum
börnin. Þar getur brúðan komið að góðum
notum. Hún getur líka verið gott kennslu-
tæki eins og við höfum komist að raun um
í Burkina Faso. Það er til dæmis hægt að
nota brúður til að kenna börnum um dauð-
ann sem annars er mjög erfitt að fjalla um.
Brúðan setur okkur í ákveðna fjarlægð frá
umfjöllunarefninu og því er hægt að nota
hana við að tala um öll þessi tabú þjóðfélags-
ins.“
Spenntur
Ole segist vera spenntur fyrir sýningunni
sem hann er að vinna að hér vegna þess
að hann hafi ekki unnið með sögurnar þrjár
sem verða sagðar í henni áður. „Þetta eru
þijár sögur sem fjalla um óhreinu börnin
hennar Evu, um ástir trölla og um sam-
skipti manns og amfugls. Þetta eru þijár
óiíkar sögur sem við ætlum hins vegar að
sýna eins og eina; við ætlum að tengja þær
saman.
Ég er mjög ánægður með að hafa fengið
tækifæri til að vinna hér. Þá er ég einu
skrefí nær því að hafa unnið á öllum Norður-
löndunum.“
Frumsýnt verður 17. nóvember.
„Brúóuleikhúsiö hefur
breyst mjög mikib á
sídastlidnum árum.
Meginbreytingin felst
kannski ípví aö nú
erpaö ekkifyrst og
fremst cetlaö bömum
heldur öllum aldurs-
hópum. Sjálfur hef ég
sett mérpaö markmiö
aögera brúöuleikhús
sem vekur áhuga allra
aldurshópa. “
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 9. NÓVEMBER 1996