Lesbók Morgunblaðsins - 16.09.1995, Blaðsíða 4

+
Bóndinn í Lambey
Fegurðin býr í auga þess er horfir, segir gamalt
enskt orðatiltæki og merkir með öðrum orðum,
að hugmynd um fegurð er ekki áþreifanlegur
veruleiki, eða eitthvað sem hægt er að líta á
sem staðreynd. Það er samt staðreynd, að flest-
Stutt spjall við Jón
Kristinsson - Jónda í
Lambey- sem hefur haft
teikningar sem
aukabúgrein í áratugi og
hefur nú byggt og stofnað
gallerí í Lambey.
um finnst afar fagurt í Fljótshlíðinni og
hefur svo verið að minnsta kosti síðan Njálu-
höfundur skrifaði hin fleygu orð um bíeika
akra og slegin tón og eignaði þau Gunnari
á Hlíðarenda. Þegar leið mín lá austur í
Fljótshlíð á góðviðrisdegi í ágúst, voru tún
að sönnu slegin, en minna um bleika akra.
Öll sú fegurð á sér makalausan bakgrunn,
sem er annarsvegar Eyjafjallajökull og hins-
vegar flatlendið þar sem árnar breiða úr
sér. Og Vestmannaeyjar eins og skipafloti
utan við Landeyjasand.
Erindið var að líta inn hjá Jóni bónda
Kristinssyni í Lambey, sem raunar er þekkt-
ur vítt og breitt sem Jóndi í Lambey, og
þá ekki endilega fyrir - búskapinn heldur
aukabúgreinina, sem nú er óðum að verða
aðalbúgrein. Það er líklega algerlega sér-
stætt að bóndi hafi um áratugi haft þá
aukabúgrein að teikna auglýsingar og þar
að auki að mála og teikna hverskonar mynd-
ir. Nú þegar Jóndi stendur á sjötugu eru
hann og kona hans, Ragnhildur Sveinbjarn-
ardóttir frá Breiðabólsstað, smám saman
að minnka við sig hinn hefðbundna búskap,
en þráðurinn rofnar ekki því sonur þeirra
býr með þeim samvinnubúi.
Lambey er á sléttlendinu fram af Breiða-
bólsstað. Við afleggjarann tekur vegfarand-
inn eftir fyrirferðarlitlu en óvenjulegu skilti
þar sem stendur Gallerí Lambey. Það stend-
ur í sambandi við aukabúgreinina; Jóndi
hefur nefnilega byggt sérstakt hús hjá íbúð-
arhúsinu og þar stendur sama áletrun með
stærri stöfum. En Jóndi hefur ekki vinnuað-
stöðu sína þar, heldur uppi á lofti í íbúðar-
húsinu. Nýja húsinu er ætlað að vera gall-
erí, eða listhús, sem mér finnst fallegra orð
og hljómar betur að segja Listhús Jónda,
eða Listhúsið í Lambey. Innan dyra eru
veggir þaktir með innrömmuðum myndum,
sem allar eru til sölu, og þar er landslag
úr hinu fagra nágrenni fyrirferðarmest.
Margt annað verður Jónda þó að myndefni;
til að mynda hauskúpá af hval, sem hann
fann á Landeyjarsandi og er nú í garðinum
í Lambey, skammdegisstemmning með hest-
um, kýr í haga og alskeggjaður öldungur
úr sveitinni.
á Húsavík 1925, sonur Kristins Jónssonar,
kaupmanns á Húsavík, og konu hanis G_uð-
bjargar Óladóttur. Hún var systir Árna Óla,
fræðimanns og ritstjóra Lesbókar Morgun-
blaðsins í áratugi. Sonur Árna Óla er Atli
Már, auglýsingateiknari og listmálari og má
því ætla að í móðurætt Jónda sé sú listræna
æð sem hann býr að. Kristinn faðir Jónda
var hinsvegar sonur séra Jóns Arasonar,
Jochumssonar frá Skógum í Þorskafirði,
bróður séra Matthíasar. Ætternið er því ekki
einvörðungu þingeyskt. Því má skjóta hér
inn, að það var í prestsskapartíð séra Jóns
Arasonar að hin fagra Húsavíkurkirkja, sem
enn er höfuðprýði bæjarins, var byggð.
En ætli ekki hafi þurft alveg sérstakan
dugnað til að reka kaupmannsverzlun á
Húsavík í samkeppni við einhverja harðsnún-
ustu kaupfélagsmenn landsins. Jóndi segir
að það hafi gengið vel; meira að segja rak'
faðir hans þessa verzlun á kreppuárunum,
þegar allsstaðar var þröngt í búi, og lifði af
í samkeppni við kaupfélagið.
Það er segin saga og nánast alveg regla
þegar um er að ræða menn sem hafa lagt
fyrir sig myndlist, að þeir minnast þess að
hafa verið síteiknandi á barnsaldri. Svo er
einnig um Jónda. Hann minnist þess einnig
með þakklæti, að hafa verið mjög hvattur
af kennara sínum í barnaskóla. Á unglingsár-
um lá leiðin út á Akureyri, þar sem Jóndi
varð gagnfræðingur frá M.A. og síðar lauk
hann námi í 4. og 5. bekk. Allan þann tíma
var hann sífellt að teikna og með þeim ár-
angri að hróður hans barst suður til Reykja-
víkur.
Rafskinnutímabilið
Maður hét' Gunnar Bachmann og var loft-
skeytamaður í Reykjavík. Hann hafði víða
farið og hafði augun opin. I París tók hann
eftir auglýsingabók með sjálfvirkri flettingu
og leizt svo vel á hugmyndina að hann vildi
reyna hana í búðarglugga í Reykjavík. Þetta
var tæknilega snúið, en Gunnar ræddi málið
við blikksmið á Grettisgötunni, kunnan
galdramann í faginu og hann smíðaði sjálf-
virkan flettibúnað eftir lýsingu Gunnars.
Enginn þótti þá betur til þess fallinn að teikna
smellnar auglýsingar en Tryggvi Magnússon,
landskunnur fyrir skopteikningar sínar af
Jónasi frá Hriflu og öðrum landsfeðrum í
Speglinum. Tryggvi teiknaði í Rafskinnu í
áratug en varð þá að hætta sökum vanheilsu.
Nú voru góð ráð dýr og ekki auðvelt að
finna teiknara sem gæti leyst hann af hólmi.
Þá var það að Gunnar Bachmann frétti með
einhverju móti af ungum manni fyrir norðan.
Þarf ekki að orðlengja að Jóndi fékk tilboð,
sem þótti girnilegt og hann sló til.
Reykvíkingar og aðrir vegfarendur um
Lækjargötu og Austurstræti gátu haldið
áfram að virða Rafskinnu fyrir sér í gluggan-
um hjá Haraldarbúð. Hún var undanfari flet-
tiskiltanna, sem nú eru út um borg og bý,
en að sjálfsögðu barn síns tíma. En það var
Ljósmyndir.Lesbók/GS.
JÓN KRISTINSSON - Jóndi í Lambey - og galleríið þar sem hann hefur til
sölu fjölda mynda. Viðfangsefnin eru iír náttúrunni og þá ekki síst hinu stór-
brotna umhverfi Fljótshlíðarinnar.
Eftir GISLA
SIGURÐSSON
Af Þingeysku Bergi
Enda þótt Jóndi hafí sezt að í Fljótshlíð-
inni er hann af þingeyskum uppruna; fæddur
SJÁLFSMYND Lambeyjarbóndans. Olíulitir á stríga.
Teiknaði tvö þúsund
auglýsingar í Rafskinnu