Lesbók Morgunblaðsins - 09.04.1994, Blaðsíða 4

Hraunþúfu-
klaustur
í V esturdal
að hafði lengi verið ásetningur minn að líta
augum þennan munnmælafræga stað, Hraun-
þúfuklaustur í Vesturdal í Skagafirði. Allt frá
bernskuárum þegar ég var að alast upp í
Skagafirði heyrði ég annað slagið minnst á
í þessari fjallaparadís
orkar þögnin á mann með
óskilgreindum krafti.
Fjöllin kringum klaustur
mynda dalkvos sem er á
að giska hálfur km á
breidd þar sem hún er
breiðust og einn og hálfur
á lengd.
Hraunþúfumúlinn lokar
dalkvosinni að sunnan, en
við rætur hans rennur
Runukvíslin.
Eftir MARGRETI
MATTHÍASDÓTTUR
þennan stað lengst frammi í dölum, langt frá
öllum mannabyggðum. Vegna munnmælanna
um að þarna hefði eitt sinn verið klaustur
var staðurinn sveipaður dulúð og þjóð-
sagnablæ í huga fólks þar nyrðra. Fjarlægð-
in frá öðrum byggðum bólum hefur vafalaust
einnig stuðlað að því að viðhalda helginni sem
fylgdi heiti staðarins. Eg hafði að sjálfsögðu
margoft lesið lýsingu fóður míns, Margeirs
Jónssonar fræðimanns, um Hraunþúfu-
klaustur, sem hann skrifaði eftir ferð sína á
Klaustur þ. 7. júlí 1928, og birtist í tímai-itinu
Blöndu það sama ár.
Heimsókn mína til Hraunþúfuklausturs
bar upp á þriðjudaginn 13. júlí 1993 og rætt-
ist J)ar loks margra ára draumur.
Eg var í hópi hestamanna úr Reykjavík
sem var kominn norður í Vesturdal í Skaga-
firði eftir fjögurra daga viðburðaríka ferð
yfir hálendið. Hópurinn hafði gist síðustu
nótt í hinum myndarlega skála við Ströngu-
kvísl og þaðan tekið stefnuna í Buga og síð-
an norður á Gilhagadal.
Það var orðið kveldsett þegar hópurinn
nálgaðist áfangastað. Skagafjörðurinn heils-
aði okkur með sínum tignarlegu fjöllum,
sveipuð fjólublárri slikju hnígandi sólar.
Við héldum sem leið lá í Goðdali þar sem
hestamir skyldu geymdir meðan staldrað
yrði við tvo daga í Skagafirði áður en lagt
væri af stað suður yfir heiðar.
Eftir að hestar voru komnir á haga var
haldið út í Sölvanes, sem er um 5 kílómetrum
fyrir norðan Goðdali, en þar hafa hjónin
komið upp hinni prýðilegustu gistiaðstöðu
fyrir ferðamenn og undum við hag okkar hið
besta.
Þriðjudagurinn 13. júlí rann upp, bjartur
af sól og hlýr, með sunnangolu. Þetta var
mikil heppni, því að sumarið hafði verið kalt
að undanfömu á Norðurlandi. Heyskapur
stóð sem hæst á bæjunum í dalnum enda
Viðkvæmur gróður og grjótið ails staðar uppúr. Gulur mosi skreytir bakka lækjarins,
sem raunar heitir Hraunþúfuá.
höfðu bændur beðið lengi eftir góðri heyskap-
artíð og töðuilmurinn lá í loftinu sem lifandi
tákn um gæði jarðar.
Upphaflega var ætlunin að fara ríðandi frá
Goðdölum fram að Hraunþúfuklaustri, en að
vel athuguðu máli var horfið frá þvi og í stað
þess ákveðið að nota hina öflugu fjallabfla,
sem vom með í för, og freista þess að kom-
ast eins langt og unnt væri á þeim, og ganga
síðan síðasta spölinn. ,
Við lögðum af stað árla morguns frá Sölva-
nesi áleiðis í Goðdali þar sem staldrað var
við í u.þ.b. klukkutíma og heilsað upp á
heimafólk og hugað að líðan hestanna í leið-
inni. Allt var með ágætum á þeim bæ. Þá
notuðum við tækifærið og skoðuðum kirkj-

ík£fe-.';..r:.-.s—,
Greinarhöfundur við rústir Hraunþúfuklausturs. í baksýn sést Runukvíslin.
una, en Goðdalir hafa verið kirkjusetur um
aldir. Ánægjulegt var að sjá hversu öllu er
þar vel og snyrtilega við haldið, smáu sem
stóru.
Mönnum varð að vonum tíðrætt um blíð-
viðrið og var okkur tjáð að hitamælirinn
sýndi 18 stig. Tæplega varð á betra kosið.
Bóndinn í Goðdölum sagði okkur einnig að
það væru um 27 kílómetrar fram að Klaustri;
„þetta er gríðarlöng leið“ bætti hann við.
Ofurlítinn kvíða setti að mér við þessi orð
hans og ég hugsaði með mér að kannski
kæmist ég ekki alla leið eftir allt saman.
Brátt kvöddum við þessa góðu gestgjafa
okkar í Goðdölum og héldum úr hlaði áleiðis
að Þorljótsstöðum sem var næsti áfangi
ferðalagsins.
Rétt sunnan við Goðdali fellur vestri Jök-
ulsá í miklu klettagili en enginn er hún farar-
tálmi því að langt er síðan þetta beljandi
vatnsfall var brúað. Leiðin liggur til suðurs
með Hofsána á hægri hönd sem er berg-
vatnsá og liðast um sléttar eyrar út dalinn.
Mér varð hugsað til reiðskjóta míns, hversu
gaman hefði verið að láta hann renna á tölt-
inu eftir þessum sléttu grundum og láta gol-
una strjúka vanga. En Prins minn átti nú
skilið að eiga þennan frídag eftir að vera
búinn að tölta með mig yfir Kjöl.
Þeir munu ófáir skagfirsku gæðingarnir
sem runnið hafa skeiðið hér inn milli fjall-
anna, um það vitna m.a. gamlar frásagnir
af kirkjuferðum íbúa í dalnum sem áttu
kirkjusókn í Goðdali.
Ferðin sækist vel og um hádegisbil rennum
við í hlað á Þorljótsstöðum sem er eyðibýli,
en síðustu ábúendur fluttu þaðan árið 1946.
Þorljótsstaðir var innsti bærinn í Vesturdal,
næsti bær fyrir norðan er Giljar og er búið
þar ennþá, en um 7 kflómetrar eru á milli
bæjanna. Lengra utar í dalnum er landnám-
sjörðin Hof sem áin dregur nafn af.
Bæjarrústirnar á Þorljótsstöðum kúrðu
þarna í þögn sinni og voru orðnar samvaxn-
ar við jörðina eins og hún hefði tekið þær í
faðm sinn. Torfbaðstofan stóð þó enn uppi
og mátti greinilega sjá hagleik þeirra handa
sem veggi hennar höfðu hlaðið. Á stöku stað
gægðust sóleyjar og músareyra út á milli
torfsniddanna og breiddu út blómin sín í átt
að sólinni. Enn kviknaði hér líf rétt eins og
í gamla daga þegar lítil börn fæddust hér
og horfðu vonaraugum út í vorið og sum-