Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.1989, Blaðsíða 13

Síki og brýr eru hluti af borgarmynd Amsterdam,
AMSTERDAM
— að vetrarlagi
Að vetrarlagi breytist götulif hollensku höfuðborgarinnar frá því
að vera með yfirflill stræti af ferðamönnum yfir í stað, sem Al-
bert Camus kallaði „gyllta, reykmistraða draumsýn". Vissulega
liggur reykmistur yfir svörtu síkjavatni og þokulúðrar hljóma i
snjófölri höfii — barir fyllast af fólki, sem skortir bijóstbirtu og
fótatök fárra bergmála í hálfauðum saflisölum.
Hið besta sem Amsterdam hef-
ur að bjóða fótgangandi ferða-
manni á þessum tíma er — að
ganga meðfram síkjunum og
drekka í sig andrúmsloftið —
skoða söfnin, þar sem andi
Rembrandts, Vermeers og Van
Goghs svífur yfir vötnum — heim-
sækja kaffihúsin, sem bjóða hvíld
yfir bók og/eða glasi — og öll
skrítnu öngstrætin, þar sem for-
tíðin blundar.
Borgin, eitt sinn skipalægi og
viðkomustaður fyrir þá, sem
sigldu út á hafið til að fínna New
York fyrir rúmum þremur öldum,
hefur á síðustu árum verið að
reyna að milda þá ímynd, sem hún
hefur á sér, vegna eiturlyfjaneyslu
og -sölu. Lögreglan rýmdi í sumar
síðustu bygginguna, sem mennta-
menn og ungt fólk lögðu undir
sig á þeim tíma, þegar slíkt var
látið afskiptalaust. Þar með lauk
ákveðnu tímabili í borgarlífinu.
Bækur, skrifaðar og látnar ger-
ast í Amsterdam, færa mann nær
borgarlífinu — einkum ef þær eru
lesnar með hollenskt gin, öðru
nafni jenefer" í höndum og setið
við skrúbbað borð í kaffíhúsi í
miðbænum. Það má mæla með
bókum eins og „The Fall“ eftir
Camus og spennusögum enska
rithöfundarins, Nicolas Feeling.
Söfii
Aðgangskort — sem gildir í eitt
ár að flestum hollenskum söfnum
er hægt er að kaupa á söfnunum
og á ferðaskrifstofúm. Það kostar
um 600 krónur, en aðgangsmiði
á flest söfn er um 150 krónur.
Tvö söfn eru frá hemámsárum
nasista í Hollandi 1940-45, þegar
Hjólað í „vindmyllulandinu'
Að sporðrenna „maatjes", að
hætti Hollendinga.
Þjóðverjar umkringdu 110.000
gyðinga, sem bjuggu aðallega í
Amsterdam —105.000 þeirra áttu
ekki afturkvæmt! Ein af hinum
síðustu, sem send var í „dauða-
lestina", var 14 ára skólastúlkan,
Anna Frank. Dagbók hennar,
skrifuð í felum, varð víðlesnasta
hollenska bók í heimi.
Hús Önnu Frank — þar sem
litla stúlkan eyddi síðustu tveimur
æviárunum í felum — stendur við
Prinsengracht-stræti 263. Inn-
gangur í litlu íbúðina, þar sem
fjölskyldan bjó, er falinn með
bókahillu — pennaför foreldranna,
þegar þau voru að mæla hvað
Anna hefði stækkað, sjást enn á
veggnum. Anna hefði orðið 60 ára
á þessu ári, ef hún hefði fengið
að lifa. Safnið er opið kl. 9-5 virka
daga — kl.10-5 á sunnudögum.
I gamla gyðingahverfínu, hand-
an við miðbæinn, við Jonas Dani-
el Meijerpalin, númer 2-4, er gyð-
ingasafn, opnað í maí 1987 af
Beatrix Hollandsdrottningu.
Safninu er komið fyrir í þremur
sýnagógum. Þama er hægt að
skoða líf gyðinga í Amsterdam
um aldabil. Enginn verður ósnort-
inn af að sjá þar sýnda niðurlæg-
ingu, brottflutning og aftöku kyn-
stofnsins á árunum 1940-44.
Safnið er opið kl. 11-5 daglega.
Ríkissafnið að Stadhoud-
erskade 42 er besta safn hol-
lenskrar málaralistar í heiminum
og gott að skoða það í ró og
næði utan aðalferðamannatímans.
Safngestir fara gjaman beint í
aðalsalinn, sem sýnir eitt fræg-
asta málverk Rembrandts „Næt-
urvaktina". „Sveitasæla" Ver-
meers segja Hollendingar að sýni-
„sóðalegt heimilishald" (kjúkl-
ingabein á gólfí og heimilisfólk
ofurölvi), en þama hanga líka á
veggjum myndir frá gullöld Hol-
lendinga, sem sýna „glæsilegt
heimilishald". Opið kl. 10-7 frá
og með þriðjudegi til laugardags;
sunnudaga og helgidaga kl. 1-5.
Handan við Museumplein eða
Safnatorg er Vincent Van Gogh
safnið á Paulus Potterstraat 7.
Safnið sýnir hollenskt þjóðlíf frá
sjónarhomi listamannsins —
vægðarlaust og opinskátt —