Lesbók Morgunblaðsins - 11.06.1983, Blaðsíða 4

Prógrömmun
tölvunnar
Það er ekki erfitt að átta sig á
hinum ýmsu hlutum tölvunnar.
Þeir eru skrúfur og boltar og ör-
smáir kubbar. En það gegnir
öðru máli um tölvuefnið (soft-
vare). Kannski er auðveldast að
sækja líkingu í sjónvarpið.
Tölvan sjálf og þeir hlutar
sem hún er samansett af má
hugsa sér eins og sjálft sjón-
varpstækið en tölvuefnið eins og
það, sem sýnt er ísjónvarpinu og
kallað sjónvarpsefni. Það er eins
um tölvuefni eins og sjónvarps-
efni, að það er búið til af
mönnum fyrir hið dauða tæki.
Tölvuprógrömmin eru líkt og
sjónvarpstextinn, skrifuð. Samt
ekki á venjulegu máli heldur eru
allar skipanir gefnar á hrogna-
máli sem er mismunandi eftir
gerðum tölvanna. Basic, til dæm-
ari“ sýnist engan veginn óbrúk-
legt um þá menn, sem lærðir eru
til að forrita tölvur.
Þegar þú prógrammar tölvu,
þá er náttúrlega fyrst að ákveða,
hvaða verk tölvan á að vinna, á
hún að spila 21 við þig, leiðrétta
texta, færa upp tölur? Þegar
verkefnið hefur verið ákveðið, þá
færir tölvuritarinn sig stig af
stigi í verkefninu. Þú getur
hugsað þér þetta eins og matar-
uppskrift. Uppskrift fyrir spilið
21 gæti verið eitthvað á þessa
Ieið: „Taktu spilastokk, stokkaðu
spilin, láttu hvern spilamann
hafa tvö spil (hérlendis er aðeins
gefið eitt spil á mann). Spurðu
hann í forhöndinni hvort hann
vilji þriðja spilið. Er hann
sprunginn, fór hann yfir 21 ? Ef
ekki, spurðu þá hvort hann vilji
með það verk sitt að rita skipan-
ir inn á tölvuna og prófa, hvort
þær komi rétt út. Það er nefni-
lega vissara að ganga úr skugga
um það jafnharðan, því að jafn-
vel prógramm að því einfalda
spili 21 getur orðið mörg hundr-
uð línur og hver lína þétt setin
merkjum, táknum og tölum og
samanþjöppuðum skipunum. Ef
eitt merki, tákn eða stafur er
ekki á sínum rétta stað í þessum
hundruðum lína, er líklegt að
allt forritið sé ónýtt verk, ekkert
vit í því, sem tölvan hefur sent
frá sér. Þessir læmingjar eru
nefndir „bugs“ á enskunni ogþað
getur tekið margar vikur í viða-
miklum forritum að finna læm-
ingjann. Einn slíkur kom sér
fyrir í AT & T-prógrammi og
lokaði fyrir allt langlínusíma-
is, er það hrognamál sem flestar
skrifstofutölvur eru þræddar til
að skilja. (Þið vitið náttúrlega að
tölvan er eitt voðalegt víravirki
örfínna þráða.) Fyrir þann tíma
sem nú er, þurftu þeir, sem áttu
tölvur eða unnu við tölvu, að
vinna sjálfir allt efni í hana,
prógramma hana. Nú er það lið-
in tíð, því á markaði eru nú þús-
undir tölvuprógramma og af
margvíslegu tagi, allt frá barna-
leikjum til vísindaverkefna. Það
er ekki meira vandaverk að setja
tölvudisk á disksnælduna en
setja grammófónplötu á fóninn
eða snældu í myndband. Þú finn-
ur þér bara rétta diskinn, lætur
hann á disksnælduna og styður
síðan á takka. Á örfáum sekúnd-
um er tölvan prógrömmuð, og
reiðubúin til að skila sínu verki,
hvort sem það er nú einhver
barnaleikur eða bókhaldsverk-
efni ellegar leita uppi rit-
villu.
Að búa til prógrömmin er aft-
ur á móti enginn barnaleikur, ef
þau eru margbrotin og við það
fást sérfróðir menn í gerð pró-
gramma. Og nú lendum við Is-
lendingar í dálitlum vandræð-
um, sem eflaust leysast, hvort
orðið sem við notum prógrömm
eða forrit. Við eigum að vísu orð-
ið „símritari“ og orðið „tölvurit-
fjórða spilið..."
Þegar ritarinn hefur komið
saman uppskriftinni, tekur hann
til að gefa tölvunni skipanir á
máli sem hún skilur. Dæmigerð
skipun gæti hlóðað svo: „Prenta:
Viltu annað spil?“
Tölvan fæst við hvert orð fyrir
sig og hún þekkir fyrsta orðið
prenta og einnig gæsalappirnar.
Hún hefur verið þrædd þannig
að hún getur tekið við skilaboð-
um milli gæsalappa og hún
ræðst nú á hvern staf fyrir sig í
skipuninni með þeim tveimur
stöfum, hún hefur til umráða, 0
og 1, og ryður úr sér talnarunu,
sem síðan verða að samhljóða
runu raftákna og þau raftákn
eru send rafmagnsbyssu, sem
komið er fyrir í tómhylkinu eða
loftlausa hylkinu, öðru nafni
(vacuum tube) á bak við skjá
tölvunnar. Byssan skýtur runu
af rafeindum á bakhlið skerms-
ins, þar hitta þær fosfóragnir,
sem þekja skerminn og við þessa
skothríð rafeinda taka fosfór-
agnirnar að lýsa og deplar þeirra
mynda bókstafi og þá er það
komið, sem beðið var um „ViJtu
annað spil?“
Það er eins gott fyrir tölvurit-
arann, að hann þarf ekki að hafa
áhyggjur af rafeindunum eða
fosfórdepijnum, hann hefur nóg
samband við Grikkland svo
mánuðum skipti. Tölvuritarar
Ma Bell’s ætluðu aldrei að finna
villuna.
Þegar tölvuforritarinn hefur
prófað vandlega og leiðrétt verk
sitt og orðinn viss um að það sé í
lagi, þá tekur hann prógrammið
upp á segulbandsspólu eða tölvu-
disk, og geymir það með sama
hætti og viðgeymum ræður, sem
við viljum halda til haga.
Kannski líka hann hafi gert svo
fróðlegt eða skemmtilegt pró-
gramm, að eitthvert þeirra
mörgu fyrirtækja, sem selj a
prógrömm vilji kaupa það. Þá er
prógrammið tekið á tölvudisk og
sent til verzlana, sem verzla með
tölvur og prógrömm í tölvur.
Þegar tölvunotandinn hefur
fullgert 21-prógrammið og lætur
prógrammdiskinn á disksnæld-
una, þá byrjar hún að snúast
með hundruðum snúninga á
mínútu. Um leið og diskurinn
snýst, færist „haus“ líkt og á
grammófóni yfir diskinn og tek-
ur upp allt upprunalega forritið
nákvæmlega eins og það var og
færir það í minni tölvunnar, þar
sem það síðan geymist vandlega,
hvort sem það er prógramm í
prófarkalestri eða til að stemma
af bókhald ellegar selja svín.
4
Hlutar
almennings-
tölvunnar
Modem — miðill. Tengir tölvuna við aðrar tölvur með símalínu.
Senditæki og móttakari.
Printer — Prentari. Skilar á pappír, því sem fram kemur á
skjánum.
Joy Stick — Stillistöng notuð til stillingar á myndbandaleikja-
táknum.
Keyboard — Lyklaborð. Þaðan eru send boðin til tölvunnar.
Stimpluð inn.
Monitor — Skjár, þar sem birtist það sem vélritað er og síðan
svör tölvunnar.
Main System Board — Aðalstjórnkerfið. Þarna er komið fyrir
rafeindakerfinu og í þessum tölvuhluta fer aðalverk tölvunnar
fram, bæði unnið úr tölum og gerðar ályktanir.
Ram — Breytilegt minni og ekki ætlað til geymslu.
Rom — Stöðugt minni eða geymsluminni, sem ekki er hægt að
breyta.
Adaptor Cards — Viðbótar- og leiðréttingarminni á spjöldum.
Disc — Diskar, plötur, ýmist linar eða harðar og á þeim geymdar
upplýsingar.
Disc Drive — Disk drif, snúningsmótor og það sem honum fylgir.
Hann snýr diskunum eins og gerist á grammafóni.
Minni tölvunnar er mælt í öreindaskömmtum, Bytes (bitar),
sem jafngilda einu tákni eða staf á lyklaborðinu. Minnisgeta
tölvunnar er venjulega gefin í K (Keys) en eitt K er jafnt 1.024
Bytes.
Eins og að ofan greinir er minni tölvunnar tvenns konar, Rom
og Ram.
Rom er skammstöfun fyrir Read Only Memory, en það eru
minnisatriði sem geymast í tölvunni, fyrir tölvuna sjálfa, til
dæmis allt sem lítur að því hvernig hún er gangsett og vinnur
síðan, en þau atriði eru prógrömmuð af framleiðanda og óbreyt-
anleg.
Ram er skammstöfun fyrir Random Access Memory og það eru
minnisatriði, sem sá er vinnur á tölvuna vill að tölvan geymi til
að leysa verkefni sitt, og getur því kallast vinnsluminni. Þessi
minnisatriði eru stimpluð inn á tölvuna á lyklaborði ef þau hafa
ekki verið geymd á tölvudisknum. Þessi minnisatriði þurrkast út,
þegar slökkt er á tölvunni.