Lesbók Morgunblaðsins - 13.11.1982, Blaðsíða 5

Korchnoi er öllu hýrari á svipinn hér — viö skákæfingar á stofuborðinu í sameiginlegri íbúð hans og
sambýliskonunnar, Petru Leeurwik, í svissneaka fylkinu Aargau.
Sonur „föðurlandssvikarans",
eins og Viktor Kortsnoj var nú
kallaður í Sovétríkjunum, faldi
sig hjá vinum og vinkonum í
Leningrad og Moskvu. „Ég vissi,
að þeir myndu finna mig, þegar
KGB gerði í alvöru leit að mér,
en ég vildi vinna eins mikinn
tíma og hægt var. Hefði ég farið
í herþjönustu, hefði ég aldrei
fengið leyfi til að fara til Vest-
urlanda, þar eð mér væri kunn-
ugt um hernaðarleyndarmál."
Meðan sonurinn var í felum
fyrir austan, vann faðirinn
mikla skáksigra fyrir vestan.
Sovézkum skákfrömuðum til
hrellingar bar flóttamaðurinn
sigurorð af stórmeisturunum
Petrosian og Polugajevski og
Boris Spassky, fyrrverandi
heimsmeistara.
Nýir sigrar — ný kona
Stóran þátt í þessari vel-
gengni Kortsnoj átti ný kona,
sem nú stóð við hlið hans: Petra
Leeuwerik, hollenzkrar ættar,
rösk og ákveðin kona, sem átti
það sameiginlegt með Viktor
Kortsnoj að hafa yndi af skák,
en óbeit á Sovétríkjunum. Eftir
síðari heimsstyrjöldina dæmdu
Sovétmenn hana á hernáms-
svæði þeirra í Austurríki til níu
ára fangavistar fyrir „njósnir",
og þann dóm varð hún að af-
plána í hinum illræmdu þrælk-
unarbúðum í Síberíu, Vorkuta.
Þau Petra Leeuwerik og
Kortsnoj höfðu kynnzt á skák-
móti í Ziirich. Síðan bjuggu þau
í Wohlen í Aargau-fylki í Sviss.
Petra annast samningagerð,
fjármál og rekstur sameiginlegs
heimilis. Hún fylgdi svo Kortsn-
oj til Baguio á Filippseyjum,
þegar hann háði einvígi við
Karpov um heimsmeistaratitil-
inn í skák 1978. Hún vakti þar
athygli ekki hvað sízt fyrir
skartgripi þá, sem hún var hlað-
in frá hálsi og niður að mitti.
Þar sem mörgum umsóknum
fjölskyldu Kortsnojs um farar-
leyfi hafði ekki verið sinnt,
beindi hann þeim tilmælum til
Bresnévs fyrir einvígið, að hans
nánustu yrði leyft að fara úr
Sóvétríkjunum. Með því eina
móti gæti hann beitt sér til fulls
við skákborðið. Ella væru að-
stæður keppendanna mjög
ójafnar. En hann fékk ekkert
svar. Aftur á móti fékk eigin-
kona, sem heima sat, að lesa það
í blaðinu „Sovjetskij Sport“, að
maður hennar hefði í rauninni
engan áhuga á því, að hún færi
úr landi, því að hann væri fyrir
löngu búinn að fá sér aðra,
nefnilega þessa Petru Leeuwer-
ik, sem aldrei viki frá honum.
Einvígið milli erkióvinanna
Kortsnojs og .Karpovs varð
sögulegt og átakamikið langt út
fyrir skákborðið. Kortsnoj taldi
Sovétmenn hafa mann í salnum
til að trufla sig með fjarhrifum,
og mótleikur hans í því tafli var
að ráða til sín tvo indverska
jóga, sem hétu Didi og Dada.
Fór Kortsnoj hinum verstu orð-
um um hinn hundtrygga sovét-
þegn, sem hann var að tefla við,
og kallaði hann meðal annars
fangavörð, sem hringlaði lykl-
unum að fangelsinu, sem fjöl-
skylda hans væri í.
Einvíginu lauk með sigri
Karpovs, sem hlaut sex vinn-
inga, en Kortsnoj fimm.
„Ég heyrði
stígvélaþramm“
Syninum, Igor Kortsnoj tókst
að fara huldu höfði í Sov-
étríkjunum í 15 mánuði. En 13.
nóvember 1979 var bjöllunni
hringt stan^laust að dyrunum
hjá vinkonu hans í Moskvu. Igor
segir svo frá:
„Ég heyrði stígvélaþramm á
ganginum. Ég faldi mig í klæða-
skáp. Þegar dyrnar voru opnað-
ar, sagði einhver: — Þrjóturinn
hlýtur að vera í þessari íbúð!
Allt í einu var skáphurðinni
hrundið upp, og lögreglumaður
á stærð við björn kippti mér út
úr skápnum og sneri upp á
handleggina á mér fyrir aftan
bak. Mér var þegar ýtt út á
gang, þar sem margir borgara-
lega klæddir menn voru fyrir,
greinilega KGB-menn. Verðir
voru við allar útgöngudyr fjöl-
býlishússins, og alit í kring voru
svartar Volgu-Iímúsínur með
loftnetum."
Eftir tveggja daga varðhald
var farið með hann til Len-
ingrad, þar sem mál hans var
tekið fyrir 11 vikum síðar í hér-
aðsdómi þar í borg. Nokkrir tug-
ir vina voru í dómssalnum á
áheyrendabekkjum, en þar
höfðu KGB-menn dreift sér um
sæti, áður en réttarhöldin hóf-
ust. Móðir hans var boðuð þang-
að sem vitni. Alla þá sjö tíma,
sem réttarhöldin stóðu, snökti
amma hans í vasaklút. Hann
var ákærður fyrir að neita að
gegna herþjónustu. Lokaorð
hins ákærða voru á þá leið, að
það væri ósk sín og móður sinn-
ar, að fjölskyldan gæti samein-
azt á ný á Vesturlöndum. „Ef
það er glæpur, þá er ég sekur.“
Hann var dæmdur til tveggja
og hálfs árs vistar í vinnubúð-
um. Það samsvarar nokkurn
veginn herskyldutímanum í
Sovétríkjunum, sem er tvö eða
þrjú ár, eftir því í hvaða deild
hersins menn eru.
Igor Kortsnoj var sendur til
Kurgan, iðnaðarborgar í Vest-
ur-Síberíu um 2.000 km frá Len-
ingrad. Vinnubúðirnar eru utan
við borgina við járnbrautarlínu.
Hvítkalkaður múr og gadda-
vírsgirðingar umlykja lága
skála, en í hverjum þeirra eru
fjórir stórir svefnsalir með
hlaðrúmum fyrir 120—160

Inga Dóra Hjartardóttir
ÞÖGNIN
þögnin er sem
óskráð örk
þögnin er sem
þögnin er sem
ljúfur leikur rúmsins
á tímans eilífu strengi
þögnin er
þögnin er
lind þjáninga
endalaus straumur tára
í hljóðlausum gráti
hlýtt myrkur
sem hjúpar mig
og breiða
af dúnmjúkri mjöll
og ... friðar
Maj Lis Holmberg
HÚNINN EINN
Undir fótum manna grær grasið
undir höndum manna blómgast jörðin
— unz Attila kemur á stálblakki sinum:
undir hófum Húnans visnar grasið
undir hófum Húnans kremjast blómin.
Undir hófum Attila troðast mennirnir
og grösin og blómin til bana.
Húninn einn á stálblakki sínum
skal drottna yfir tómri jörðinni
sem eyðzt hefur undir hófum hans.
VIÐ ÓKUNNA
GRÖF
Gleym-mér-ei, gullstjarna, sóley
— það gróa svo fögur
blóm á þinni gröf.
Þú hlýtur að hafa verið einhver,
sem einhver færði ást að gjöf.
— Það gróa svo fagrir þankar á þinni gröf.
Sigurjón Guðjónsson þýddi.
5