Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1979, Blaðsíða 13

St. Germain. Viö höföum mælt okkur
mót í síma og síöan hittumst við
raunar af tilviljun í plakatabúö hjá
Gilbert unga á St. Michel breiögötu,
niður undir Signu. Erró er alls staöar
meö opin augun; alltaf aö heyja sér
efni enda eru myndir hans spegill af
samtíðinni.
Það var oröiö skuggsýnt í Rue de
Buci; verið að loka búöunum þann
daginn. Viö gengum í gegnum kol-
dimmt port og síðan upp bratta og
slitna tréstiga unz komið var uppá
hanabjálka. Erró sagöi þaö væru
100 þrep; hann kom til dyra, en þaö
var óhægt um vik aö opna hurðina,
því hann veröur að stafla málverkum
í hvert skot.
Vinnustofan er undir súö aö veru-
legu leyti; þar er aöeins á parti
sæmilega hátt til lofts, en hvergi vítt
til veggja. Fyrir utan smákompur og
skot; öll troðfull af verkum Errós, svo
og öðru sem meö þarf, er sjálf
vinnustofan varla meira en 20 fer-
metrar. Þar var rökkur.
„ Við skulum fá okkur dálítið
kampavín áður en ég kveiki Ijós og
sýni ykkur baö sem ég hef verið að
vinna við", sagöi.Erró og kom með
sérstakar kökur, sem hann kvaö
Fransara nota meö kampavíni. Hann
var hreystin og krafturinn uppmáluð
eins og fyrr; lék á als oddi og hefur
kannske þótt góö tilbreyting aö tala
íslenzku smástund.
„Ég ætla að sýna ykkur fugla-
landslag — birdscape — áöur en ég
kveiki. Mér finnst oft gott að horfa á
myndir í rökkri. “ Hann svipti dúk af
mynd, sem náöi yfir meiripartinn af
aðalvegg vinnustofunnar. Á henni
var ótölulegur fjöldi fugla; samskon-
ar mynd og matarlandslagið, sem
sænska nútíma listasafnið á — og
bílalandslagiö og flugvélalandslagiö,
— allt frægar myndir nú oröiö.
„Það er sænskur listaverka-
kaupmaður í Malmö, sem pantaði
þessa mynd“, segir Erró. „Hann
er stór kall í listaverkasölu og
agent fyrir Dali og fleiri á Noröur-
löndunum. Hann rétti mér eitt
sinn 1 franka sem fyrirframgr-
eiðslu og fær myndina á 9 þúsund
dollara, ellegar Luisianasafniö í
Danmörku, ef Svíinn guggnar. En
ég held að hann guggni ekki.
Þessi mynd er búin að vera
lengi á döfinni; líklega ein tíu ár.
Og alltaf hef ég verið aö safna
efni í hana — safna fuglamynd-
um.“
Þrengslin hafa kennt Erró aö
koma sér haganlega fyrir og þaö er
meö ólíkindum, hversu vel honum
hefur tekizt þaö. Samt eru myndir
hans ívið fyrirferöarmeiri en ella,
vegna þess aö hann notar einungis
svera blindramma.
„Áður smíðaði ég alltaf blind-
rammana sjálfur; maður var svo
blankur. Og þá keypti ég léreftiö
óundirbúið og grunnaöi þaö sjálfur. “
Nú er sá tími liöinn fyrir margt
löngu. Erró er ekki einn þeirra, sem
ata vinnustcfuna og sjálfan sig út í
málningu. Hvergi sést sletta. Öllu
virðist mjög haganlega komið fyrir
og undir vinnuboröi, sem hann getur
staöið viö, eru skúffur meö grafík-
myndum.
„Þiö heföuö átt að sjá, hvernig
það leit út áöur. Þá bjó ég hérna
líka. Já, þetta var allt í senn,
heimili, vinnustofa og geymsla. Ég
nýt þess aö leigan er eldgömul og
svo lítil að hún skiptir engu máli.
Cg nú skal ég sýna ykkur þaö
sem er á döfinni. “
Undan boröi í kompu viö hliðina
dregur hann hvert málverkið á fætur
öðru; öll voru þau í sömu stærö,
svona 100x80 cm, ef ég man rétt.
„Þetta er sería eða myndröð,
sem ég vinn að núna. Maöur er
jöfnum höndum að safna efni,
þaö er að segja myndefni allskon-
ar til aö vinna eftir — og síðan að
vinna úr því. Þessi myndröö heitir
„1001 nótt“ og ég hef jafnvel
hugsað mér aö myndirnar veröi
1001 talsins."
Ekki verður þó séö aö þessi
myndröð sé beint í snertingu viö þá
frægu bók, sem ber heitiö 1001 nótt.
Erró er sjálfum sér líkur hér sem
annarsstaðar og lætur sér ekkert
mannlegt óviðkomandi. Myndirnar
eru mjög í sama dúr og ýmislegt
annað, sem við höfum séð frá hans
hendi. Sambland af gömlu og nýju.
Fólk úr málverkum gömlu meistar-
anna er þarna bland viö okkur á
tækniöld; dýrlingur úr málverki Ru-
bens og hefur verið varpaö í Ijóna-
gryfju til að taka út hryllilegan
dauðdaga, mænir vonaraugum til
himins — en þar er enginn guö
heldur nútímamenn á einhverjum
flugtólum, sem ætluö vpru á sínum
tíma til hernaðarþarfa. í ráöi er aö
bók verði gefin út um þessa mynd-
röð, jafnframt því að hún verður
sýnd. í bókinni veröa skrifaðir textar
við hverja mynd og mun franska
skáldið Michel Butor sjá um þá hlið
málsins.
„Sko, — ég vinn eins og
blaðamaður, “ segir Erró og bend-
ir á urmul af smáatriðum, sem
hann hefur þurft að hafa heimildir
um, eða öllu heldur myndir af. „Ég
er alltaf aö safna efni eins og þið
blaöamennirnir“, segir hann,
„stór hluti vinnutímans fer í að
pæla í myndum og safna efni í
það sem ég vinn að á hverjum
tína. Maöur leitar og finnur
ólíklegustu stöðum. Tii dæmis
komst ég fyrir tilviljun í hreinasta
hvalreka á draslmarkaöi í Bankok
i Thailandi ekki alls fyrir iöngu.
Fyrir nánast ekki neitt fékk ég þar
á einu bretti myndablaðiö Life frá
upphafi. Það var alger náma og
hefði kostaö stórfé í Bandaríkjun-
um, ef á annað borð heföi veriö
hægt að fá það. “
Erró er alltaf að koma einhverju á
framfæri. Hann er ekki sá sem
hlutlaust skráir þaö, sem fyrir augu
og eyru ber. Stundum gerir hann
grín; bregður á leik með hreinan
karíkatúr eða skopmyndir, en stund-
um flokkast innihaldið undir táknmál
eða það sem venjulega er kallað
symbólismi. Þetta er merkilegt þeg.ar
þess er gætt, að á námsárum hans
var öll frásögn í myndlist bannfærð
og ekkert var eins álappalega út í
hött og symbólismi. Einar Jónsson
frá Galtafelli haföi alla tíö haldið uppi
merki skáldskapar og symbólisma í
sínum myndum. En hann var forn-
gripur eöa eitthvað þaðan af verra.
Svo gerist þaö fáeinum árum eftir
dauöa Einars, aö Guðmundur okkar,
sem þá kallaði sig Ferró, hélt út í
heim — kom, sá og sigraði á þeim
erfiðu vígstöðvum. Og meö hverju
— með skáldskap og symbólisma.
En mikið eru þau ólík, verk Einars og
Errós, enda var Einar aö takmörk-
uöu leyti barn þessarar aldar.
„Ég held að sumum gangi illa
að meðtaka þessar myndir
mínar", segir Erró, — „þeim
finnst þetta of hugmyndafræði-
legt og alltof intellektúelt. Málverk
á víst ekki að vera svona. Þaö á
að vera þokkalegur hlutur til að
hengja upp í stofunni, hlutur sem
spyr ekki spurninga og iætur
mann í friöi eins og abstraktið. Ég
verö að Ijá myndinni inntak og
efni — já, ég er allur í frásögn. “
Á vinnustofum málara snúa bæöi
hálfunnin og fullgerö verk oftast til
veggjar og eru ekki til sýnis. Menn
eru ekkert að ota þeim fram — og
þá meö semingi, sé eitthvað orðað í
þá veru. Erró viröist ekki hafa lært
nógu mikið af þeim. Honum finnst
alveg sjálfsagt aö sýna okkur allt,
sem á annaö borö er aö sjá í
Sjá næstu síðu