Lesbók Morgunblaðsins - 25.01.1976, Blaðsíða 8

Kristján Friðriksson iðnrekanda, sem löngum er
kenndur við fyrirtæki sitt, Últimu. þarf varla að
kynna fyrir lesendum Lesbókar. Hann er einn þeirra
manna, sem hafizt hafa af sjálfum sér og komið sér
upp blómlegu iðnfyrirtæki. En það er Kristjáni ekki
nóg; hann er sjálfstæður hugsuður með brennandi
áhuga á farsælli lausn efnahagsmála okkar. Hefur
hann sett fram kenningar um að komast úr vitahring
i einskonar hagsældarhring og vill byggja það á
„hjarðmennsku" og „ræktunarbúskap" á fiskimið-
unum i stað þeirrar stefnu, sem rekin hefur verið.
Hefur Kristján flutt fyrirlestra um kenningu sína og
hefur Lesbók fengið þá til birtingar ásamt þeim
skýringarteikningum. sem Kristján hefur sjálfur gert
með efninu.
Pað er sannfærinf! mín, að ef fyl>!l veröur þeirri
stefrfu í efnahafísmálum, sem nú er i tizku, ok hefur
verið framfylKt í þjóðarbúskap okkar íslendinga sið-
asla hálfa áratuffinn eða svo, þá hljóti sú stefna að
leiða til fáta'ktar. Svo mikillar fátæktar, að dciiitekj-
ur þjóðarinnar riuni falla úr 110 milljörðum, sem má
áætla að þær séu nú, niður i 85 til 90 milljarða á næstu
6 til 8 árum — eða jafnKildi þess. Þessi stefna verður
því f þessum lestri ýmis nefnd nú-stefna eða fátæktar-
stefna.
Aftur á móti tel óíí alveu auf’ljóst, að tilsvarandi
tekjur, þ.e. deilitekjur, fíætu hækkað um 30—40%, ef
tekin væri upp sú stefna, sem hér verður ýmist nefnd
ný-stefna eða farsældarstefna. Skal nú Kerð tilraun til
að skilfíreina, hvað éfí á við, þef>ar éfí tala um deilitekj-
ur. Þar á éf! við þann hluta þjóðarteknanna, sem menn
Beta skipt á milli sín, með einum eða öðrum hadti. Ef!
forðast hér að nota orðið skiptitekjur, þvi það orð
hefur verið notað í annarri merkinf!u. Éf! tala að
sjálfsöf;ðu heldur ekki um þjóðartekjur, því það er
miklu viðtækara huf!tak. Má i þessu sambandi nefna,
að árið 1975 voru svonefndar þjóðartekjur áætlaðar
173 milljarðar, en af þvi voru áætlaðar um 107
milljarðar, sá hluti sem éf! tala um sem deilitekjur.
Rauntekjur manna
eru of lágar,
Deilitekjur samanstanda m.a. af eftirf!reindum lið-
um:
1. Kaupi, sem fólk fer útborgaö fyrir vinnu sína, að
fráteknum beinum sköttum.
2. Eftirlaunuin, örorku- og ellilaunum.
3. Tekjum, sem til dæmis atvinnurekendur, þ.á m.
bændur ojí iðnrekendur og útvef!sbændur hafa af
starfsemi sinni. Það er að sef!ja sá hluti tekna
þeirra, sem þeim nýtist á tilsvarandi hátt of! hrein-
um launamanni nýtast laun sín.
4. Tekjur af ibúðarhúsnæði (ekki atvinnuhúsnæði)
5. Vaxtatekjur af innstæðum of! hlutafjái eif!n, o.s.frv.
Það, sem i þessu sambandi skiptir einkum máli, er
að hafa deilitekjustærðina nóf!U Ijóst skilfjreinda til
þess, að auðvelt verði að átta sifi á þeim kjaramun,
sem verður hjá þjóðinni, eftir því hvora stefnuna hún
velur, nú-stefnuna, þ.e. fátæktarstefnuna, eða ný-
stefnuna, þ.e. farsældarstefnuna eða „hagkeðjustefn-
una." Hér er þvi fremur um að rteða stærðarmun, sem
menn þurfa að sjá fyrir sér, heldur en nákvæmni i
afmörkun ákveðinnar þjóðhagssta'rðar. I rauninni er
hér verið að ræða um hagsmunaharáttu þjóðarinnar í
heild — hreina kjarabaráttu, þó hún hirtist hér sem
efnahafí.smálastefna.
Éf! tel mig ekki vera aö blanda mér í vinnudeilur i
þessari grein, þó ég láti i ljós þá ákveðnu skoðun mína,
að rauntekjur fólks í landi hér séu of lágar. Þegar ég
segi of lágar, þá á ég við að þær séu of lágar miðað við
manndóms, eða manngildisstig þjóðarinnar. Ég á ekki
endilega við, aö þa>r séu of lágar miðað við mennt-
unarstig, því þjóðarmenntunin er ekki nema að sumu
leyti góð. Við erum vanþróaðir i menntun okkar að
ýmsu leyti. Og kaupið er meira að segja of hátt, miðað
við getu atvinnuvega eins og getan er nú — og eins og
færnisstig vinnuaflsins er nú. En ég tcl að við gætum
auðveldlega búið við betri kjör en við gerum, og tel
nauðsynlegt — ja'nvel þjóðarnauðsyn, að fólk hafi
betri kjör en þaé >efur nú, þó ég hinsvegar telji mig
vita vel að ekki er allt fengið með miklu rikidæmi.
Ég álit að miklu máli skipti af mörgum ástæðum, að
þjóðin búið við svipuð kjör efnahagslega, eins og
nærliggjandi þjóðir, t.d. nágrannar okkar á Norður-
löndum og viða annarsstaðar i Vestur-Evrópu, meðal
Með nýstefnu í stað nústefnu, getum
við náð 60 milljarða árlegum
efnahagsbata. Fyrri grein
Linuritið til hægri sýnir mis-
munandi þróunarlíkur á
tekjum einstaklings og
þjóðar. Neðsta tínan tðknar
nú-stefnu, en efsta linan
ný-stefnu, þar sem gert er
ráð fyrir þróun og vexti
efnahagsbata, sem nemi
50—70 miltjörðum árlega
— eftir 8 ára þróun.
100
mijjarba.r
de.ilitckjur
ar ms
isis
Á teikningunni hér að ofan sjást dæmi um rannsóknarleiðir, sem fiskirann-
sóknaskip fara árlega i ágúst og september til að áætla magn ðgústseiða. Sjá
nánar á bls. 10 um minnkandi magn ágústseiða.