Lesbók Morgunblaðsins - 25.01.1976, Blaðsíða 4

Elfa Björk við bókabilinn, sem hún ók þar til hún varð borgarbókavörður. Myndin er tekin,
þegar hún var að stafla bókakössum i bílinn, en hver lánþegi fær sinn kassa.
Bókasafn — helgidómur sem
Ivkfar af gulnuðum pappfr og
gömlu bókfelli, staður þar sem
maður dregur andann hægf og
gætilega, staður þar sem grúskar-
ar kúra vfir kirkjubókum eða öðr-
um undarlegum doðröntum aftan
úr grárri forneskju ... eða hvað?
Fyrsta endurminning mfn um
bókasafn er að vísu eitthvað á
þessa lund. En það var fvrir
löngu. Rvkið hefur verið hrist af
bókasöfnunum eins og fleiru. Nú-
tfma almenningsbókasöfn eru
björt og vistleg og umfram allt
freistandi. Mér er sagt, að i seinni
tfð sé sú manngerð talsvert önn-
ur, sem velur sér almennings-
bókasafn að starfsvettvangi. Þjón-
ustuviljinn er meiri en hann var
og ekki er lengur litið á bókasafn
sem kvrrlátan og einkar rólegan
vinnustað, þar sem ekki þarf að
hrevfa sig, og Iftié að sinna lán-
þegunum. Bókasafnið hefur
brevtzt úr bókagevmslu í lifandi
stofnun, þar sem hægt er að fá
aðstoð sérmenntaðs folks við val á
lesefni. I vaxandi mæli eru gerð-
ar kröfur til þess að bókasafns-
fólk hafi staðgóða menntun á víðu
sviði, en þekking á bókmennta-
sögu og bókmenntum almennt er
að sjálfsögðu undirstöðuatriði.
Jafnframt öllu þessu hafa þau
umskipti átt sér stað, að bókasafn-
ið segir nú við borgarann: Ef þú
ekki kemst til mín, þá kem ég til
þín. Eins og lætur að líkum, eiga
þeir sem beztan tíma hafa til bók-
lesturs, ekki alltaf gott með ferða-
lög. Það er til sægur af öldruðu
fólki eða lasburða eða fötluðu,
sem les mikið sér til ánægju, en
kemst einfaldlega ekki af heilsu-
farsástæðum á bókasafn. Þess
vegna byrjaði Borgarbókasafn
Reykjavíkur á nýrri þjónustu við
þess konar bókalánþega á síðast-
liðnu ári og sú sem átti af því veg
og vanda og sá um starfið fram-
undir þetta er Elfa Björk Gunn-
arsdóttir, bókasafnsfræðingur,
sem nú er raunar orðin borgar-
bókavörður.
A síðastliðnu sumri talaðist svo
til, að sá er þgtta ritar færi i
útlánaleiðangur einn dag með
Elfu Björk. Það var í senn fróð-
legt og eftirminnilegt, — eins og
það ævinlega er að kynnast að-
stæðum, 'sem maður hefur ekki
fyrir augunum daglega og gleym-
ir þá gjarnan að séu til. Eitt af
því, sem maður kynnist f slikum
leiðangri, er að margir eru þeir,
sem vart komast út fyrir eigin
þröskuld og eru samt við góða
andlega heilsu. Það segir sig
sjálft, aðdagarnirgetaorðið lang-
ir, þegar litið er við að sýsla.
Þessu fólki verður bókin enda-
laus uppspretta tilbreytingar og
ánægju.
En ekki eru aliir svo vel settir
að hafa sjónina í lagi og geta lesið
hjálparlaust. Getur bókasafn
nokkuð gert fyrir þá? í fljótu
bragði mætti halda, að svo væri
ekki, — en einnig þar er reynt að
koma til móts við fólk. Kominn er
á laggirnar vísir að talbókasafni,
sem svo er nefnt. Þá hefur eitt-
hvert gott fólk verið fengið til
þess að lesa bækur inn á segul-
bönd. Stundum hafa það verið
leikarar, en stundum einhverjir
aðrir, sem vilja hjálpa. Svo marg-
ir eru sjóndaprir, að þörfin er
geysileg og væri vel þegið, ef fólk
gæfi sig fram við Borgarbókasafn-
ið til að lesa sögur, eða jafnvel
heilar bækur inn á segulbönd.
Ýmist er þarna um að ræða breið
segulbönd og viðkomandi lánþegi
á þá tæki sjálfur og getur hlustað
á upptökuna að vild. Hitt er þó
enn þægilegra og færist í vöxt, að
notaður séu kasettur og kasettu-
tæki í þessu skyni.
Þriðji þáttur þessarar þjónustu
snertir þá, sem misst hafa sjónina
að fullu og lært að lesa blindralet-
ur. Þeirnotasérlíka talbókaþjón
ustuna, sem Eiríkur Hreinn Finn-
bogason, fyrrum borgarbókavörð-
ur byrjaði með innan Borgarbóka-
safnsins. Til að bæta úr brýnni
þörf, hefur ríkisútvarpið látið
safninu eftir mikið af spólum með
upplestri'; þar er sffelít verið að
taka upp efni um sundurleitustu
efni og heilar bækur teknar upp
sem framhaldssögur. Og i hinu
nýja húsi Blindrafélagsins að
Hamrahlíð 17, er upptökuher-
bergi til reiðu, þegar næst i fólk,
sem vill lesa inná band.
Kasettutækin hafa augljósa yf-
irburði vegna þess hve einföld
þau eru i meðhöndlun. Enda þótt
menn sjái illa og séu skjálfhentir,
tekst oftast bærilega að stinga
kasettunni í tækið, enda er það
einfalt. Aftur á móti á margt
eldra fólk í nokkrum erfiðleikum
með segulbandstækin. Þess vegna
er nú unnið að þvi að flytja sem
mest af lesu efni yfir á kasettur
og reglan verður sú, að eitt eintak
er gert að geymslueintaki, sem
hægt er að gera nýtt eintak eftir,
verði skemmdir eða þá að bandið
týnist.
Á öllu þessu fræddi Elfa Björk
mig um leið og hún tók saman
bækurnar, sem þennan dag
þurftu að komast til lánþega út
um allan bæ; sumt venjulegar
bækur, sumt á segulböndum. Elfa
Björk þekkir óskir og smekk
fjölda manns, sem hún hefur haft
persónulegt samband við; fólks,
sem lítur á hana sem mikinnn
aufúsugest, þegar hún ber að dyr-
um með bókakassann, sem er
þægilegt ílát, til þessara þarfa,
sérhannað í Sviþjóð.
Einhvern tíma hefði kannski
verið talið, að þessi mikli burður
væri ekki kvenmannsverk, en
Elfa Björk kvartar ekki yfir því.
Hún hefur til að bera þann dugn-
að og þá seiglu, sem konur hafa
svo oft umfram karla. Og það er
líka auðséð, hvað hún nýtur þessa
starfs. Hún hafði til þessara nota
„Fólksvagenrúgbrauð", og ók
eins og herforingi milli þess sem
hún snaraðist inn með kassana.
Það var engu líkara en blessaðar
gömlu konurnar væru að fá dótt-
ur sína i heimsókn; svo blfðlega
var bókasendlinum tekið. Þegar
farið var að ræða við þetta fólk,
sem að staðaldri nýtur heimsend-
ingarþjónustu Borgarbókasafns-
ins, kom í ljós, að það hafði lesið
reiðinnar býsn og fjölda marga
höfunda hafði það lesið upp til
agna. Margt af þessu fólki býr
einsamalt í litlum íbúðum, en við
heimsóttum líka í þessum erinda-
gjörðum fólk i íbúðum aldraðra
við Norðurbrún og á Dvalarheim-
ili aldraðra sjómanna. Það var
Hringið, og þér
fáið bækurnar
sendar heim.
Síminn er 36814
og símatíminn
kl. 10-12
alla virka daga
nema laugardaga.
Farið í bóka-
leiðangur með
Elfu Björk Gunnars-
dóttur, sem síðan
er orðin borgarbóka-
vörður í Reykjavík.
Sagt er frá námi
hennar og fyrri
störfum.
Eftir Gisla Sigurðsson
bókin
heim
er ókeypis
þjónusta
Borgarbókasafns
Reykjavíkur
við þá, sem vegna
vanheilsu
eða fötlunar
geta ekki
komið
sjálfir í bókasöfnin.
KEMUR
HEIM
TIL ÞIN