Lesbók Morgunblaðsins - 01.09.1974, Blaðsíða 11

ViS sporð Svinafellsjökuls: Eitt
áhnf’amestíi fýrirb’aérl * *i náttur-
unnar riki á þessum slóðum.
ingar voru sjaldséðir eins og hvít-
ir hrafnar, enda þykir þeim flest-
um fátt fúlara en langvarandi bíl-
akstur með karli og kerlingu. Svo
virðist einnig sem ákveðinn
þroska þurfi til að öðlast gleði af
þeirri fegurð, sem I landslagi
felst. Margsinnis hef ég orðið þess
var, að unglingar eru dálítið eins
og blindir kettlingar frammi fyrir
magnþrunginni fegurð; þau koma
einfaldlega ekki auga á neitt sér-
stakt. Kannski er það að ein-
hverju leyti vegna þess, að hrif-
næmi unglinga er um þessar
mundir dálftið einskorðað við
músík, allrahelzt poppmúsik, og
ofur hversdagslegur dósarhljóm-
ur úr transistortæki megnar í
miklu rikari mæli að tendra hjá
þeim einhverjar kenndir i ætt við
hrifningu en fegurð náttúrunnar.
Að lokum þetta um tjaldstæðin:
Þéttbýlisfólk, sem tekur sig upp
einu sinni á ári til þess að komast
í snertingu við grænt gras og
lækjarnið nýtur þess ekki að
tjalda I seilingu frá næsta tjaldi.
A melnum austan við Skaftafell,
verður fólk þéttbýlisins að halda
þéttbýlinu áfram — og búa þéttar
en nokkru sinni áður. Skvaldur
og útvarpshávaði berst greiðlega
á milli, stundum langt fram eftir
nóttu. Litið sem ekki neitt ber á
ölvun, þar sem fjölskyldur eru
saman í smábílum. Annað getur
orðið uppi á teningnum í hóp-
feðum, sem ýmsir aðilar, hópar og
fyrirtæki hafa efnt til austur
þangað. Dæmi er til þess, að reka
varð heilan hóp í burtu af tjald-
stæðinu; starfsfólk úr fyrirtæki
einu efndi til ferðar í Skaftafells-
þjóðgarð, en mátti ekki óstutt
ganga fyrir ölæði, þegar þangað
var komið.
Frá eystra tjaldstæðinu er
aðeins spölkorn upp að sporði
Svínafellsjökuls, sem hrapar
niður úr snarbröttu Hrútfjallinu
og fyllir víðan hamradal. Ég held,
að fátt eða ekki neitt í rfki náttúr-
unnar á þessum slóðum hafi hrif-
ið mig til jafns við jökulsporðinn;
mér finnst hann sambærilegur
við brimið á Stokkseyri eða renn-
andi hraun.
Þó er allt hljótt við jökulsporð-
inn, allt að þvi dauðakyrrð utan
brestir, sem öðru hvoru kveða við
innar i skriðjöklinum. Jakarnir,
framverðir jökulsins, rísa í
hljóðri tign, stórir á borð við heil
hús; þeir fremstu ataðir auri. Hér
seitlar vatn undir aurnum, það er
allt og sumt. Engin umbrot, en því
líkast sem ekkert hafi gerzt og
muni ekki gerast. Samt er sjálf
sköpunin í fullum gangi einmitt
hér: Jökullinn er rétt að ljúka við
að móta háar melöldur.
Við sporðinn leggur á móti
manni óhugnanlegan kulda. Það
er eins og gægjast niður i frysti-
kistu. En nú voru hlýindi; golan
barst í hlýum gusum vestan yfir
Skeiðarársand. Stundum helltust
þessar gusur yfir jökulinn. En
fáeinum andartökum síðar geisl-
aði kuldinn frá honum að nýju.
Af einni melöldunni var
auðvelt að ganga uppá fláa jaka,
sem ataðir voru auri. En þegar
minnst varði byrjaði aurinn að
skriða; maður varð eins og belja á
svelli. Þá fyrst varð skiljanlegt,
hversu varasamt ferðalag þetta
var. En það leit sakleysislega út.
Sumir skokkuðu fimlega uppeftir
Isnum. Tröllauknir jakar stóðu
þar og sumir á svo mjóum fæti.
að maður þorði varla að stjaka
við þeim eða tala hátt. En aC
komast niður, það var nú verri
sagan. Helzt vildi maður kom
ast hjá því að setjast á
rassinn og láta sig buna í
eðjunni. Þarna sá ég til dæmis
fullorðna frú á ljósu sum
arkápunni sinni. Hún ætlaði
að spásséra um skriðjökulinn eins
og skemmtigarð. Svo fór henni að
skiljast, að hún var stijdd á hálum
Is. Og sumarkápan, guð minn
góður. Einhvernveginn tókst að
bjarga henni niður án þess að hún
missti fótanna. Og trúlega fer hún
Var það þetta, sem þjóögarðsgesti dreymdi um? Tjaldað á berangri. innan
girðingar.
Hnappavellir ( Öraafum. Athyglisvert sambland af byggingum úr torfi og
grjóti, bðrujðmi og steinsteypu. Snyrtimennska og fjöldi útihúsa einkennir
flesta bæi I Örafum.
ekki í annan jöklalciðangur i
ljósu kápunni.
Fagurhólsmýri. kaupfélagið er
opið til klukkan tíu. Mér fannst
ég kominn til Spánar, i súper-
markaðinn i Torremolinos. Hér
var fullt út úr dyrum, margir létt-
klæddir I hitanum og franska,
þýzka og enska hljómuðu jöfnum
höndum. En þetta var Island,
meira að segja öræfin, þessi
mikla afskekkt. Oddur útibús-
stjóri var varla viðmælandi fyrir
annríki. Viðskiptin höfðu aukizt
einhver ósköp. En þeir höfðu ekki
einu sinni haft tíma til að gera sér
grein fyrir, hversu miklu það
nam.
En litlu austar er þetta mikla
ævintýri, hringvegurinn, að
mestu úr sögunni. Að visu fara
þar allir og slíta hljóðkútana und-
an bilnum og losa demparana. Frá
Hnappavöllum og langt austur á
Breiðamerkursand er ekið eftir
einskonar stórgrýttum farvegi.
Að kalla það veg er vitaskuld mik-
il ofrausn. 1 raun réttri höfum við
ekki eignazt veg kringum landið
fyrr en þar hefur verið lagður
vegur eftir þeim skilningi, sem
flestir leggja i það orð.
En jökullónið var jafn dular-
fullt og hrifandi og það hefur
löngum verið. Að vísu ekki mjög
lengi. Mig minnir að nálægt alda-
mótunum síðustu hafi Breiða-
merkurjökullinn verið á góðri
leið með að ná allar götur til
sjávar. Þá hafði aðeins verið mjó
spilda, þar sem komizt varð eftir
sandindm. En nú hefur jökullinn
hopað inn í lónið. Þar sigla jakar
eins og skip úr ævintýrum, unz
áin nær tökum á þeim og fleytir
þeim þennan stutta spöl til sjávar.
Mörgum skriðjöklum og
-óteljandi ám vestar liggur leiðin
heim að Skógum. Dagur er lang-
drægt kominn að kvöldi og margir
kilómetrar að baki. 1 Edduhótel-
inu er von á hópi, en það er samt
Franthaid á bls. 15