Lesbók Morgunblaðsins - 03.02.1974, Blaðsíða 6

SIR Alec Guiness líkist flestum
leikurum í því, að hann óttast
slæma gagnrýni. Engan þarf því
að undra þótt hann hafi borið
nokkurn kvíða í brjósti fyrir apríl
og maimánuðum þessa árs. Níu
dögum eftir 59. afmælisdag Sir
Alecs, þ. 11. apríl, var frumsýning
á hinni nýju kvikmynd Zeffirellis
Brother Son and Sister Moon og
þamm 23. april s.l hóf hann í Ox--
fordleikferðalagsittmeð fyrstu
sýningu á hinu nýja Ieikrili Alans
Bennetts Habeas Corpus. Og ekki
hefur það skotið honum minni
skelk í bringu, að í nóvember var
fyrsta sýning í heiminum á kvik-
myndinni Hitler: The Last Ten
Days; en hún fjallar um siðustu
dagana á ævi Hitlers. Og þannig
blasti við Sir Alec gagnrýnismat á
meðferð hans á hlutverki for-
ingjans.
Það talar sínu máli, að nálega
40 árum eftir að Sir Alec steig sín
fyrstu spor á leiksviðinu í statista
hlutverki, skuli hann samtímis
koma fram á þrennum vettvangi,
í hlutverkum, sem ekki einungis
sýna þrjár mismunandi hliðar á
margbrotnum hæfileikum hans,
heldur einnig hve hann hefur
gaman að því að fást við ólík
verkefni. Ef til vill er honum
auðveldast að fást við hlutverk
Innocentiusar páfa III. í Brother
Son and Sister Moon; það
hlutverk er ekki stórt en mjög
virðulegt. Þess háttar verkefni
freista margra feikara. Þarna er
um hlutverk að ræða þar sem öll
athyglin beinist að persónunni
meðan hún kemur fram. Hér þarf
leikarinn lítið annað að gera en að
leggja til yfirbragð og fas aðsóps-
mikillar valdspersónu. Hlutverk
Hitlers í The Last Ten Days er
algjör andstæða slíks hlutverks.
Þetta hlutverk telur Sir Alec hafa
verið þá mestu þrekraun, sem
hann hafi tekist á við í leiklist.
Þegar hann er spurður um það, þá
horfir hann niður, hristir höfuðið,
næstum eins og skelfingu lostinn,
trg tautar: „O, það var . . . mér
þætti annað en gaman að ganga i
gegn um þá raun aftur.“ 1 níu
mánuði sökkti hann sér niður i
þetta hlutverk, og var engan
veginn viss um að hann mundi
ná réttum tökum á því: „Ég mun
aldrei framar taka að mér svona
stórt hlutverk," sagði hann.
Sir Alec nýtur þess að leika í
kvikmyndum. Hvort sem hlut-
verkið er sniðið fyrir hann sér-
staklega eða hann verður að
sökkva sér niður í sálarlíf
annarrar persónu. En engu að
siður ann hann leikhúsinu mest.
Hið nýja Ieikrit Alans Bennetts,
Habeas Corpus, sem sýnt er um
þessar mundir á Lyric-Ieikhúsinu,
er þvi sérstaklega ánægjulegt
viðfangsefni fyrir manninn, sem
eitt sinn sagðist vera orðinn
þreyttur á gömlu klassisku leik-
’ritunum og vildi leika í hinum
nýju. í leikhúsinu, segir hann,
vinnur maður með litlum, sam-
stilltum hópi, og þar er eínmana-
leikinn, sem grípur mann við
V* ? * * i
tsjmjf.

Þar sem hann situr stífur á
þröngum stól byrjar hann á þvi að
segja, að honum sé meinilla við
blaðaviðtöl. Hann viðurkennir að
hann hafi verið ákaflega einmana
í bernsku. Hann þekkti aldrei
föður sinn. — „Þér vitið, það var
eitt af þessum uppleystu
heimilum, sem svo oft er talað
'im.“ Hann eyddi mestum tíma
.ínum í heimavistarskólum, þar
sem hann iðulega hélt einnig
kyrru fyrir í fríum sínum. Hann
segist ekki muna eftir sér öðru
Vísi en hann langaði til að verða
leikari. En fyrsta dásemdartæki-
færið til þess að losna frá sjálfum
sér bauðst, þegar hann var 14 ára.
Einhvern veginn hafði ég
krækt mér í hárkollu með löngu,
sléttu hári. Eitt kvöldið áður en
ég fór að hátta setti ég hana upp.
Svo dró ég dálítið af ull út úr
dýnunni minni og límdi á mig
yfirskegg og dálitinn hökutopp,
og ég hugsaði: „Ég er eins og karl
I. Og ég fór að fá tilfinningu
þess að ég væri.Karl I. Það var
njiklu betra heldur en að finnast
ég vera ég sjálfur. Og ég varð
ósköp konunglegur . . . Vitanlega
gleymdi ég þvi, að höfuðið var
höggvið af honum."
Þrátt fyrir það, að Sir Alec
hafði frá upphafi þessa sterku
löngun til leiklistar, þá vann hann
almenn skrifstofustörf í 18
mánuði, áður en hann hætti því
til þess að fá tilsögn í leiklist.
Fyrsti kennari hans sagði honum,
að hann hefði enga hæfileika. En
Guinness gafst ekki upp. Hann
bjó einn og var studdur fjárhags-
lega og með öðrum hætti af vinum
sfnum við Fay Comptonleiklistar-
skólann. Um þetta segir hann:
„Fólk var mjög gott við míg. Ég
veit ekki hvers vegna. Ef til vill
héldu menn að ég kynni að verðá
leikari eirihvern tima.“ Þegar
giskað er á það, að þessu ágæta
fólki kynni blátt áfram að hafa
geðjast vel að honum, verður
hann undrandi á svipinn: „Já, það
er vitanlega ekki óhugsandi." Svo
fór hann að fá smáhlutverk.
Tveimur árum siðar lék hann svo
kvikmyndastarfið útilokaður. Þar
við bætist unaður þess, að skapa
gervið, bíða eftir að tjaldið lyftist,
og að halda áfram áð .orskast i
hlutverkinu frá kvöldi til kvölds.
Hvorki Alan Bennett né Sir
Alec eiga létt með að Iýsa þessum
nýja gamanleik og höfuðpersónu
hans. Sir Alec byrjar: „Þetta er
kvensamur læknir, sem kemst í
bobba, vegna þess að hann fær
ekki staðist sjúklinga sína. Hann
hefur tilhneigingu til þess að fara
á f jörurnar við þá ...“ Og Sir Alec
lýkur aldrei við setninguna. Hann
•litur niður og yppti öxlum:
„Hvern er maður að leika? Ég
veit það satt að segja ekki. Það er
sagt, að hann sé læknir, en sú
staða hans kemur reyndar málinu
harla litið við. Ég veit ekki . . .
hvað þetta snýst um allt saman."
Maður veit satt að segja ekki
hvaða ályktanir maður á að draga
af orðum leikarans. I þau 40 ár,
sem Sir Alec hefur fengist við
leiklist hefur hann viljandi komið
því orði á sig, að hann sé ófram-
færinn, feiminn og vilji fá að vera
i friði. Þetta verkar eins og sjálf-
virkur hemill á blaðamann, sem
vill ná tali af honum, þannig, að
spurningar verða að ágiskunum
og niðurstöður að efa. Einhver
sagði einhvern tíma, að það væri
líkt því aðeiga blaðaviðtal við Sir
Alec og fétta í símaskránum i
Moskvu, sem ekki eru í réttri staf-
rófsröð. En það er líkara því að ná
taki á rennsléttu, skínandi plasti.
Það var táknrænt, að þegar við
ætluðum að takast i hendur, þá
fóru þær einhvern veginn á mis
við hvor aðra . . . svo varð andar-
taks vandræða-þögn og síðan
náðum við sambandi, en ekki þó
lengur en ýtrastakurteisikrafðist.
í íbúðinni í London, þar sem
hann tekur á móti slíkum næstum
óvelkomnum gestum, er andrúms-
loftið svalt — litir bláir, Ijósir og
Ijósgulir. Ibúðin erríkmannlegog
dálítið tómleg. Þau Sir Alec og
•kona hans eyða öllum stundum á
heimili sínu í Hampshire, svo
þessi glæsilega íbúð er lítið notuð.
ALEC
GUINNESS
Eftir Ben Mooney
Ævar R. Kvaran þýddi
Þannig kýs Sir Alec Guinness að ræða við gesti. Hann vill
fremur liggja hálfpartinn útaf en sitja í venjulegum stól.
Abel Drugger
In The Alchemist
The Admiral in Kind
Hearts and Coronets
A bank derk in The
Lavender Hill Mob
The Cardinal
in The Prisoner
Adolf Hitier in Hitler.
The Last Ten Days
Jock Sindair
in Ttmes of Glory
Sir Alec Guinness
hefur andlit, sem
auðvelt er að
breyta. Hér sést
hann í ýmsum hlut-
verkum, lengst til
hægri í hlutverki
Adolfs Hitlers.