Lesbók Morgunblaðsins - 03.09.1972, Page 2
samkvæmi, sem New Direction
efndi til, minnir mig, og nú
litu rithöfundarnir hvor á ann
an sem vini. Og vináttan styrkt
ist 1960 þegar Tennessee og
Frank Merlo, vinur hans, nú lát
inn, dvöldu hálfan mánuð í Tok
io á hnattferð sinni. Mishima,
klæddur í kimono, sýndi þeim
alúð og gestrisni í glæsileguim,
japönskum veitingahúsum, og
gaf Tennessee íholt epli úr fila
beini, sem átti að tákna leik-
svið í fiskiþorpi. í>eir hittust
aftur í Tokio, við óheppilegar
aðstæður, þegar Tennessee var
miður sin. Broddarnir i Maða-
greinum í Life og New York
Times um leikrit hans: „In the
Bar otf a Tokyo Hotei voru
sárir. Þar hafði verið kveðinn
upp dauðadómur yfir honum
sem rithöfundi. Og þá var það
sem hann hafði flúið að heim-
an með leikkonunni Anne
Meacham. Frá þessari heim-
sókn, sem bar að skömmu fyr-
ir hið mikia hugarstrið hans,
sem hann reyndi að lina með
ofdrykkju og eiturlyfjum
mundi hann harla Mtið, aðeins
það eitt, að Mishima hafði verið
mjög áhyggjufullur um ástand
hans. — Á meðan hafði Tenn-
essee tileinkað Mishima eitt af
nýjustu leikritum sínum: The
Day on Which a Man Dies: an
occidental Noh Play, skrifað
1960, enn óprentað.
Þessir tveir menn áttu margt
sameiginlegt: báðir voru leik-
ritaskáld, þó að Mishima væri
einnig, og einkum, smásagna-
höfundur. Báðir höfðu skrifað
kvikmyndahandrit. Báðir hlot-
ið frægð ungir að árum, og
höfðu verið óvenju frjóir. Báð-
ir höfðu skrifað djarflega og
sýnt nokkra hneigð til ofbeld-
is, græðgi og kynferðislegra af
brigða. f persónulegu lífi
þeirra var margt líkt. Þeir höl
uðust að dulíræðum og jókst
það með árum. Tennessee varð
katólskur trúskiptingur og
Mishima hafði skapað sér trú-
arbrögð, innblásin af þjóðern
ishyggju og skeytingarleysi um
vanabundið kynferðislegt sið-
gæði. Báðir höfðu þeir líka náð
dularfullri aðdáun, og voru í
raun og veru lifandi helgisagn
ir.
Hvað mig snerti, heyrði ég
fyrst um Mishima af vörum
þeirra Frank og Tennessee ár-
ið 1961, eftir að þeir höfðu
heimsótt hann í Tokio. Þeir
höfðu verið að ljúka við að
lesa The Templ'e of the Gold-
en Pavilion, og mæltu ákaflega
með því. Nokkur ár liðu, áður
en ég komst yfir að lesa það,
en ég varð svo hrifinn, þegar
Ioks varð af lestrinum, að
ég gerði mér far um að ná í
allt annað sem til var í þýð-
ingum eftir hann: sjálfsævisög-
una Confessions of a Mask, sem
var mjög áhrifamikil; The
Sounds of Waves, þægileg og
yndisleg bók; The Sailor, Wlio
Fell from Grace witli tlie Sea,
Ijómandi og hryllileg í senn;
After the Banquet, djúp innlif-
un í smámunasemi japanskra
íietmsækja hann við komu okk-
ar. Við höfðum ekki fyrr kom-
ið okkur fyrir í herbergjum
okkar en hann hringdi. Erind-
ið var að bjóða honum til mið-
degisverðar. Það hittist svo á,
að Mishima var ekki laus þetta
kvöld, en hann bauðst til að
hitta okkur í Yokohama dag-
inn eftir og fara með okkur til
eins af hinum kínversku mat-
söiustöðum þar.
Síðla daginn eftir vorum við
Tennessee á barnum í New
Grand og drukkum martini
með japanska stúdentinum
Shinji og föður hans, þeg
ar Mishima símaði til þess að
segja okkur, að hann væri að
leggja af stað í leigubíl og
mundi finna okkur innan
stundar. Tennessee hafði sagt
mér, og ég hafði það einnig
annars staðar frá, að Mishima
væri sundurgerðarmaður í
klæðaburði, og alltaf, hvort
heldur hann væri í kimono eða
Vesturlandabúnmgi, mjög glæsi
lega búinn, svo að ég
varð ekki svo lítið hissa — og
Tennessee líka, það sagði hann
mér seinna — þegar Mishima
kom á barinn skömmu seinna
og var iklæddur ólýsanlegum
búningi, sem fór vel, og sport-
skyrtu, sem var opin í hálsinn.
Hann var nokkru lægri en ég
hafði búizt við, þó að hann
hafi sjálfsagt verið í meðallagi
hár, miðað við landa sína, og
hann bar sig áberandi vel. Ég
vissi, að hann var 45 ára, en
hann leit út fyrir að vera
nokkrum árum yngri.
Hann var kunnur fyrir
•líkamsfegurð. Ég hafði séð
myndir af honum í Life og öðr-
um timaritum, en að slepptum
þreklegum hálsi, mundi þig
ekki hafa grunað, að hann
væri vöðvamikill, þvi að líkam-
inn virtist grannur. — Síðar um
kvöldið, þegar við vorum á leið
til hótelsins, fékk ég tækifæri
til þess að taka undir hand-
legginn á honum og ég fann
stálharða vöðvana undir
mjúku efni ermanna. Andlit
hans var jafnvel snotrara en
mig hafði grunað, ljósmyndirn
ar sýndu það ekki ein® og það
var, en það leit frekar
út fyrir að vera af hnefa-
leikamanni eða atvinnuafl-
raunamanni en listamanni,
þangað til þú hafðir virt það
gaumgæfilega fyrir þér. And-
litsdrættirnir undir snögg-
klipptu hárinu voru regluleg-
ir, eitthvað órannsakanleg-
ir, minntu eitthvað á grimu, og
svipur hans, þegar hann brosti
ekki, hvað hann ekki gerði
þessa stundina, var dálítið tví-
ræður. Þú hefðir jafnvel eitt
augnablik getað látið þér detta
„Ég man, að hann kom til
New York fyrir fimm árum,
það var eftir að Frank var dá-
inn, að ég held, ég var „niðri"
lengst af þeim tíma og
við neyttum hádegisverðar sam
an úti á Manhattan. Hann
benti mér á að ég væri að fara
með mig, og ég svaraði eitt-
hvað á þessa leið: „Tja, þvi
ekki það.“ “
Og þá bætti hann við, alvar-
íegur á svip: „Honum þótti
vænt um mig, það geturðu séð.“
Til þess að forðast óloftið í
Tokio, stakk Tennessee upp á
því, að við dveldum í Yoko-
hama, og þegar skipið var lagzt
þar að 30. sept., og hann hafði
runnið sitt skeið milli frétta-
manna og sjónvarpsljósmynd-
ara, settumst við að á New
Grand hóteli. Með Cleveland
hafði verið stúdent frá Yoko-
hama, sem hafði boðizt til þess
að verða leiðsögumaður okikar,
Mlshima. Hér er rlthSfndurinii forinei í sveit luirðru f.vlKÍsmannu. Þeir höfðu hcitið l>ví að
endurheimta herveldi Japana.
KVÖLDSTUND MEÐ
MISHIMA
stjórnmála; og Forbidden
Colors, sem gaf glögga innsýn
í undirheima japanskrar kyn-
villu. Ég las ejnnig sum leik-
ritin og smásögurnar, og, í öll-
um verkum hans, jafnvel í þýð
ingum, var mér ljós hinn undra
verði máttur, sem virtist bor-
inn uppi í senn af frumstæð-
um tilfinningum og næst-
um kvenlegum yndisþokka og
næmleika. Ég hafði i
S’tuttu máli orðið einn af hinum
mörgu amerísku aðdáendum
Mishima, og horfumar á þvi
að hitta einn af minum uppá-
haldshöfundum fyllti mig of-
væni.
Einhver orðrómur, sem okk-
ur hafði borizt nýlega til
eyrna, olli okkur samt sem áð-
ur nokkrum kvíða, að Mishima
væri orðinn mjög andvíg-
ur Ameríkönum. Hann væri fas
isti, með allan hugann við að
endurvekja japanskan hernað
aranda, eins og hann var fyr-
ir stríð. Hann hafði barizt fyr-
ir hreyfingu víðs vegar
um landið, er hafði það
á stefnuskrá sinni að sameina
fornspartverskan meinlætalifn-
að og hugsjónir hernaðaraðals
miðalda. I þessum tilgangi
hafði hann safnað um sig
flokki ungra hernaðarsinna,
sem hann æfði sjálfur. Ein-
kennisbúninga þeirra hafði
hann sjálfur teiknað. — Við
ræddum þennan orðróm oft: á
tuttugu daga sjóferð okkar, og
vorum næsta forvitnir um,
hvort hér væru ekki ýkjur á
ferð. Vissulega var þessi hugs-
un okkur ekki að skapi, að
Mishima væri að feta í fótspor
Hitlers, og ekki heldur hitt, að
hann kynni nú vegna þjóðern-
is okkar að verða óvinveittur.
En Tennessee hafnaði þeim
möguleika. Hann efaðist ekki
um einlægni Mishima. Eftir allt
saman, voru tæplega tvö ár síð
an þeir höfðu fundizt, og þá
hafði hann verið alúðin sjálf.
Tennessee minntist þess, að
Mishima hafði þá haft miklar
áhyggjur af drykkjuskap
hans:
og það var önnur ástæðan fyr-
ir dvöl okkar þar. 1 raun og
veru var lítill munur á loft-
inu í borgunum tveim. Fyrir
þæginda sakir fluttumst við sið
ar til Okurahótels í Tokio.
Tennessee hafði símað til
Mishima frá skipinu daginn áð
ur og sagt, að við mundum
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
3. sept. 1972