Lesbók Morgunblaðsins - 03.09.1972, Blaðsíða 7

Kollabiiðiir eiiis ojí bæriun lítur nú út.
aroíðum: Lifi þjóðfrelsið, lifi fé-
lagasamtök. Þar voru fulltrúar úr
4 sýslum. Matthías skáid Jochums-
son var þá 14 ára strákur heima í
Skógum og orti um þennan fund.
Og i öndverðum jún'í 1850
var uppi fótur og fit á Kollabúða-
eyrum. Nú voru komnir þangað
sjálfboðaliðar víðs vegar að úr
Reykhólasveit. Það átti að fara að
hlaða upp fundarbúðin'a. Fyrir þess
um hópi voru Jón Bjarnason,
bóndi, Reykhólum, Gestur Einars-
son, hreppstjóri, Hríshöli, Björn
Magnússon, Berufirði og Sumarliði
Brandsson, Kollabúðum. Sumar-
iiði hafði sýnt margs konar greiða-
semi og góðvilja á fyrsta fundin-
um. Hin nýja búð, sem var 30 álna
löng, 6 álna breið og tveggja álna
há, var endurreist á þeim stað, er
menn hugðu að fyrr hefði staðið
búð Gests Oddleifssonar í Haga á
Barðaströnd. 1 sama mund og búð-
iin hafði verið hlaðin, var búðar-
voðin flutt suður yfir Þorskafjarð-
arheiði, en grindarviðurinn á bát-
um utan úr Breiðafjarðareyj-
um, svo og timbur í bekki fyrir
fundarmenn að sitja á. Hafði þá
orðið að samkomulagi sumar áður,
að Reykhólsaveitarmenn önnuðust
tóftarhleðsluna, Kristján Ebenesar-
son, Reykjarfirði, léti vefa tóftar-
voðina og Eyjahreppingar flyttu
timbrið, sem þyrfti til búðarinnar.
Allir stóðu þessir aðilar við gefin
ioforð og verkið fór vel úr hendi.
Þegar gestir fóru að streyma að
17. júní 1850 gaf þeim á að líta og
sumir höfðu við orð, er verið höfðu
árið áður, að þeir hefðu eigi bú-
izt við svo staðföstum einhug og
góðri samvinnu, sem bygging búð-
arinnar vottaði. Talið er, að 140
manns hafi komið að Koilabúðum
að þessu sinni, þar með talin börn
og unglingar, úr nágrenninu. Mátti
sjá víðs vegar um eyrarnar smá-
tjöid, er fundarmenn höfðu haft
með sér að heiman til þess að gista
í. 1 þetta skipti stóð fundurinn í
þrjá daga. Allir gátu fundarmenn
rúmazt í hinni stóru búð og enginn
þurfti að standa upp á endann.
Eyjamenn höfðu séð fyrir þvi.
Vegna áhrifa frá þessum fundum
voru víða stofnuð jarðbótafélög,
verzlunarfélög og ennfremur sam-
tök um að senda únga menn utan
til verzlunarnáms.
Séra Ölafur E. Johnson á Stað á
Reykianesi í Reykhólasveit
sikrifaði Jóni forseta Sígurðssyni,
mngi sínum, m.a. á þessa leið eftir
fund þennan:
„J'á, þú mátt vera viss um, að ef
IiiBibjöre Árnadóttir frá Kollabúðum.
við tórum hér prófastur minn og
ýmsir þá mun Kollabúðafundur
lifa og lifna og frá honum komi
einhver málefni til þings.“ Enn-
íremur sagði hann: „Það er nú það,
sem Danir bíða eftir, að þjóð-
aráhuginn dofni og þeir geti að
lyktum gert við oss það sem þá
iystir, en ég er að vona, að þeim
bregðist það og minna sé í oss af
froðu en hjá Dönum.“
Vorið 1958 var fundur haldinn 1.
og 2. júní undir forsæti Jóns Thor-
oddsen. Vestureyingar komust ekki
upp vegna stórveðurs og var það í
fyrsta skiptið að svo tókst til, þau
20 ár sem samkomur voru að Kolla-
búðum. Ástæðan til þess, að svo
snemma var boðað til íundarins að
þessu sinni var ótti Vestfirðinga, að
fjárkláðinn væri að berast norður
til þeirra. Vildu þeir í tæka tíð
gera ráðstafanir til að koma í veg
fyrir það. Sém Ólafur á
Stað stýrði næstsíðasta Koliabúða-
fundinum árið 1891. „Þangað brölti
ég meðan orkað fæ að halda í hon-
um líftórunni, meðan ég er uppi.
Hvað sem verður um hann, hvort
hann fer þá eins og öxarárfund-
urinn," sagði Ólafur um siðasta
Kollabúðafundinn, sem hann sat.
Var hann þá að verða sjötugur og
heilsan að bila og látlnn var hann
áður en næsti fundur var haldinn.
Enda mæddi meira á honum en
nokkrum öðrum manni gagn-
vart Kollabúðafundum. 1 bréfi til
mágs sins Jóns forseta segir Ólaf-
ur: „Sýslumaður Jón Thoroddsen á
nú að heita forseti hans, en hann
hvorki nennir né þorir að setja If
í hann.“ Reglulegir fundir voru
Framh. á hls. 15
Ásgeir L. Jónsson
íslandsvinurinn
Pastor Wilhelm Klose
Pastor Wilhelm Klose
1 ársbyrj-uin 1920 bar mig að garði í smá-
þorpi, sem heitir Wirrimigen og liggur á
mifllM borganna Hannover og Hildesheim i
Þý2ikalandi. Þar átiti heima þjónamdi prest-
Ur að nafni Wilhelm Kliose, 63 ára að aldri.
Hann var fæddur 23. jainúar 1857 í Ham-
borg. Faðir hans, dr. K.R.W. Klose, kirkju
sögiuiilræðingur og um skeið „privatdozen.t“
við háskó'lanfn í KM. MóðLriin, fædd Pl'ath
(kunm ætf í norðvestur Þýzfkaiar.dij var
stóngáfiuð oig þekkit skáldkona. Þessí hjón
voru mjög trúhmeigð, og höfðu þau áhrif á
syni síma þrjá, að þeir gengu allir í þjón-
ustu ki'i’ikjuinnar. Hins vegar hafði
Wilheim, að minnstta tosti á yngri ánum,
mestam áhuga á lamdatfræði. Hann stund-
aði náim í H'amborg em lauik sitúdentsprófi í
Ratzebuing (1875). Guðfnæðinám stumdaði
hamn í Tiibimgen, Berlin, Leipzig, Erlang-
en og Lúbeek, en þar lauk hamn guð-
fnæðiprófi 23. okt. 1883. 1 Þýzkailandi heí-
utr lönguim þótt ánamigU’rsríikara að situmda
mám við rnanga skóla.
Inm á mdlii móimsára, dvaldi Wilhelm
Kliose eitt ár í Gemiuta sem heimiliskennari
hjá Þýzkiri fjölskyldu, er var af gömllum
aðafllsættiuim. 1 uppbót á kennaralaunin fék'k
hann giáfaða og kosbum rika heimasætu fyr-
ir ikorau.
Séra W. Klose gegndi prestþjónustu
frá 1884—1936 í Horneburg, Eschershaus-
em, Nordermey og siðasit í Wirringem. Sið-
ustu árim áJtti hamm heima í Hamborg, en
andaðist á ferðalagi hinn 14. marz 1943.
Þess e.r áður geitið, að hann hafði áhuiga
á landafræði, sem vsentanlega hefur verið
orsök þess, hversu mikið liamoi ferðaðist,
ekki einiungis um föðurlamdið, þar sem
hanm virtistt þekikja hvertn btett, heidur og
enlendis, og þá einkum um Skamdímaviu,
sem hanm þá hafði mestar mætiur á. Hann
mait mikils, að hamn átti iiklega ætt sína að
r : t 1 Noregs, og þangað Buittist eldri
somiur hans, Wi'lhelm, gerðist þar rikisbor.g-
ari og varð um lanigf skeið forstjóri íyrir-
tækis, sem þá mum hafa heitið Nonges Pris-
oentralie.
Árið 1879 kom W. Klose i fyrsta sinn til
Norðurlanda, og steig fyrst á land í Borg-
umdarhólmi. Eftir það ferðaðist hann ár-
lega uim Norðuniömd, miillli 50 og 60 sinn-
uim um Danmörku, Nor&g og Sviþjóð, en
fór aðeins einu simni til Fimn'.ands og Is-
lands. Hamn annaðist iiengd úfigáfu ferða-
bóka Meyers (Meyerschen Reisebúcher)
yfir Norðuirlönd, en það létti undir ferða-
'kositmaðimn. Hamn kynnti sér eftir föngum
bókmenntir Norðurlanda, ekk' sízt bundið
mál, enda þýddi hann fjölda norrænna
'ljóða á þýzkiu, einkuim dönsk og norsk, og
isiíðar ísflienzk, en að því verður vikið siðar.
Meirihíluti þessara þýðinga hefiuir ekki vér-
ið .gefimm út, em er til í handriti hjá yngri
syni hans, prófessor dr. OOaf Klose i Kifel.
W. Klose var þegar á umiga aldri leik-
■andi „flsyrisikt" ljóðskáld í anda nióðuir-
frænda sám'S, skáldsins Emanuel Geibel’s i
Lúbeok, en síðar sneri hann sér einnig að
trúarljóðum. Af ljóðu.m hams komu meðal
annars út: Abels Tod (Dauði Abels), stæl-
ing af dönskum fruimtexta eftir Frederik
Paludam-Múller og Am Pilgerstabe (Við
píia.grimsstafinn), örfáai' þýðingar en fflest
fruimort, þar á mieðail eldheit trúai-1 jóð.
Eins og að líkuim læfiuir, kynntist Klose
mörg’um Norðurlandabúum, er hafð: þær
afleiðinigaii’, að marga norraana menn bar að
garði heimilis hans, er dvöddu hjá hon'um
Framh. á bls. 15
3. sept. 1972
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7