Lesbók Morgunblaðsins - 05.04.1970, Blaðsíða 5

finna tangur né tetur af honum,
sannfærðist nú um, að hann
hefði verið að dreyma og því
hefði valdið þreytan, sem gagn
tók hann. Hann hraðaði sér til
bátanna og tók þátt í hátíðinni,
en hann greindi allan tímann
leyndardómsfulla rödd gamla
mannsins í gegnum samtalið og
flautuspilið, og sál hans virtist
hafa slegizt í för með gamla
manninum, því að hann sat
framandi og með dreymandi
augu meðal hins glaðværa
fólks, sem stríddi honum vegna
ásthrifni hans
Fáeinum dögum síðar vildi
faðir Han Fooks boða ættingja
og vini saman á ráðstefnu til
að ákveða brúðkaupsdaginn.
En brúðguminn var því and-
vígur og sagði: „Fyrirgefðu
mér, að ég skuli dirfast að
óhlýðnast þeim föðurlegu fyr
irmælum, sem hverjum syni er
skylt að fara eftir. En þú veizt,
hve ég finn ríka þörf hjá mér
til að fullnuma mig í ljóðlist-
inni, og þó að nokkrir vina
minna hrósi ljóðum mínum, þá
finn ég sárt til þess, að ég er
ennþá byrjandi og stend aðeins
við upphaf vegar. Þess vegna
bið ég þig um að leyfa mér að
dvelja í einveru enn um stund
og einbeita mér að íhugunum
mínum, því að ég álít, að slíkt
sé mér ókleift, þegar ég þarf
að hugsa um konu og heimili.
Á meðan ég er ennþá ungur og
óháður, langar mig til að þjóna
ljóðlistinni enn um hríð, því að
af henni vænti ég mér gleði og
frægðar.
Við þessi orð varð faðirinn
mjög undrandi, og hann sagði:
„Þessi list hlýtur að vera þér
hugstæðari en allt annað, fyrst
þú vilt fresta brúðkaupi þínu
hennar vegna, en hafi eitthvað
valdið ósamlyndi milli þín og
heitmeyjar þinnar, segðu mér
þá frá því, þvi að ég get kippt
því í lag eða útvegað þér ann
að kvonfang.“
En sonurinn sór, að hann
ynni henni jafn heitt og ávallt
áður og að ekki svo mikið sem
skugga ósamlyndis hefði borið
á ást þeirra. Og hann sagði
föður sínum jafnframt, að þann
dag, sem ljósahátíðin var hald-
in, hefði meistari talað til sín í
draumi, og hann þráði meira
en alla jarðneska sælu að ger-
ast lærisveinn hans.
„Gott og vel,“ sagði faðirinn,
„þá gef ég þér eitt ár, svo að
þú getir sinnt köllun þinni, sem
þér er ef til vill gefin af guð-
legri forsjón."
„Ef til vill munu líða mörg
ár,“ sagði Han Fook hikandi,
„hver ætti að vita það?“
Svo leyfði faðirinn honum að
fara og var hryggur, en ungl-
ingurinn skrifaði unnustu sinni
bréf, kvaddi og fór burt.
Eftir að hafa gengið langa
lengi, kom hann að upptökum
fljótsins og fann bambuskof-
ann, sem var mjög afskekktur,
og gamli maðurinn, sem hann
hafði séð hjá trénu á fljóts-
bakkanum, sat á fléttaðri mottu
fyrir framan kofann. Hann sat
og lék á lútu, og er hann sá
gestinn nálgast með lotningu,
reis hann hvorki á fætur né
heilsaði honum, en brosti aðeins
og renndi næmum fingrunum
yfir strengina, og töfrafullir
hljómar liðu eins og silfurský
eftir dalnum, svo að unglingur
inn stóð undrandi og gleymdi
öllu öðru í hrifningu sinni, unz
Hinn fullkomni meistari orðs-
ins lagði lútuna litlu frá sér og
gekk inn í kofann, þá sneri
Han Fook með lotningu á eftir
honum og dvaldi hjá honum sem
þjónn hans og lærisveinn.
Eftir mánaðartíma hafði hon
um lærzt að fyrirlíta öll þau
ljóð, sem hann hafði áður ort,
og hann þurrkaði þau burt úr
minni sínu. Og eftir fáeina mán
uði hafði hann þurrkað öll þau
ljóð úr minni sér, sem lærifeð-
urnir í átthögum hans höfðu
kennt honum. Meistarinn talaði
naumast orð við hann, hann
kenndi honum þegjandi gald
ur lútuleiksins, unz sál nem-
andans var gagntekin hljómlist.
Eitt sinn orti Han Fook dálítið
ljóð, þar sem hann lýsti flugi
tveggja fugla undir gráum
hausthimninum. og ljóðið féll
honum í geð. Hann þorði ekki
að sýna meistaranum það, en
hann söng það eitt kvöld í
grennd við kofann, og meist-
arinn heyrði það vel. Hann
mælti þó ekki orð. Hann lék
einungis veikt á lútuna sina, og
eftir litla stund varð loftið sval
ara og það húmaði, haustvind-
ur blés, þó að enn væri há-
sumar, og tveir hegrar flugu á
eirðarlausum vængjum yfir
grátt himinhvolfið, og allt var
þetta svo langt.um fegurrra og
fullkomnara en ijóð lærisveins
ins, að hann varð hryggur og
þögull og blygðaðist sín. Og
þannig hélt gamli maðurinn
áfram að leiðbeina nemandanum
og þegar árið var liðið, hafði
Han Fook næstum fullkomnað
sig í lútuleik, en í ljóðlistinni
átti hann ennþá margt ólært.
Tvö ár liðu, og unglingurinn
varð gripinn ákafri þrá eftir
ættingjum sínum, heimili sínu
og unnustu, og hann bað meist-
arann um heimfararleyfi.
Meistarinn brosti og kinkaði
kolli. „Þú ert frjáls,“ sagði
hann, „og getur farið, hvert sem
þú vilt. Þú getur komið aftur
eða verið um kyrrt, alveg eftir
eigin geðþótta."
Þá kvaddi lærisveinninn og
hélt tafarlaust a f stað, unz
hann stóð í morgunskímunni á
fljótsbakkanum og leit átthaga
sína handan við hvelfda brúna.
Hann læddist hljóðlega inn í
húsagarðinn og heyrði andar-
drátt föður síns í gegnum
svefnherbergisgluggann, og
hann laumaðist inn í aldingarð
inn við hús unnustu sinnar og
úr toppi perutrés, sem hann
hafði klifið upp í, sá hann
unnustu sína standa framan
við spegilinn og greiða hár sitt.
Og þegar hann bar saman í
huganum það, sem hann ■ nú
hafði séð og það, sem hann
hafði vænzt að sjá, varð hon-
um ljóst, að hann var ennþá
ákveðinn að verða skáld, og
hann sá að draumar skáldsins
búa yfir yndi og fegurð, sem
menn leita árangurslaust að í
hinu raunverulega lífi. Og
hann kleif niður úr trénu og
flúði út úr garðinum og yfir
brúna burt frá átthögum sín-
um og sneri aftur upp í dal-
inn hátt í fjöllunum. Gamli
meistarinn sat þar enn sem áð-
ur í sömu stellingum fyrir
framan kofann sinn og renndi
fingrunum mjúklega yfir
strengi lútunnar, og í stað þess
að heilsa mælti hann fram tvö
erindi um alla þá miklu ham-
ingju, sem listin getur veitt, og
þau tjáðu svo djúpa og ríka
sælu, að augu unglingsins
fylltust tárum.
Han Fook tók aftur til við
námið hjá F;->um fullkomna
meistara orðsins, og þegar
hann hafði fullnumað sig í lútu
leik, kenndi gamli maðurinn
honum á sítar, og mánuðirnir
liðu eins og snjórinn í vestan-
vindinum. Og enn varð hann
tvívegis gripinn heimþrá. í
annað skiptið hljóp hann leyni-
lega í burtu að næturlagi, en
áður en hann var kominn út
úr síðustu bugðu dalsins, bærði
næturvindurinn strengi sítars-
ins, sem hékk í kofadyrunum,
og tónarnir náðu eyrum hans
og gripu hann svo sterkum
tökum, að hann hlaut að snúa
við. En öðru sinni dreymdi
hann, að hann gróðursetti ungt
tré í garði sínum og eiginkona
hans stæði við hlið hans og
börnin hans vökvuðu tréð með
víni og mjólk. Er hann vakn-
aði, skein tunglið inn í her-
bergið hans, og frá sér num-
inn reis hann á fætur og leit
inn í herbergið, þar sem meist-
ari hans svaf, og skegg öld-
ungsins bærðist mjúklega. Við
þessa sýn fylltist hann bitru
hatri í garð þessa manns, sem
honum virtist hafa eyðilagt líf
sitt og rænt sig framtíðarvon-
um. Hann ætlaði að ráðast á
hann og myrða hann, en þá
opnaði öldungurinn augun og
tók jafnframt að brosa blíðu,
angurværu brosi, sem afvopnaði
lærisveininn.
„Mundu það, Han Fook,“
sagði gamli maðurinn lágt, „að
þér er frjálst að gera, hvað
sem þú vilt. Þú getur farið
heim til þin og gróðursett tré,
þú getur hatað mig og svift
mig lífi, það skiptir engu máli.“
„Æ, hví skyldi ég hata þig,“
hrópaði pilturinn djúpt snort-
inn, „það væri eins og að hata
sjálfan himininn.“
Og hann dvaldi um kyrrt og
lærði að leika á sítar, og því
næst á flautu, og loks hóf
hann að fullnuma sig í ljóðlist
undir leiðsögn meistarans, og
hann lærði smám saman þá
miklu list að fjalla þannig um
hið smáa og hversdagslega, að
ljóð hans snart við sál áheyr-
andans, eins og þegar vindur-
inn ýfir vatnsborðið. Hann
lýsti komu sólarinnar, hvernig
hún hikar á fjallsbrúninni, og
ferðum fiskanna, sem líða hljóð
laust, eins og skuggar í djúp-
inu, ellegar ungu perutré, sem
bærist í vorvindinum, og þeg-
ar menn heyrðu ljóðið, skynj-
uðu þeir ekki einasta sólina,
leik fiskanna og hvísl peru-
trésins, heldur virtist þeim him-
inn og heimur renna í eitt í
fullkomnum samhljómi, og sér-
hver áheyrandanna hugsaði þá
með sælu eða sársauka um það,
sem hann elskaði eða hataði,
drengurinn um spegilmynd
sína, unglingurinn um unnustu
sína, og öldungurinn um dauð-
ann.
Han Fook vissi ekki lengur,
hve mörg ár hann hafði dvalið
hjá meistaranum við upptök
fljótsins mikla, oftsinnis virt-
ist honum sem hann hefði fyrst
komið í þennan dal kveldið áð-
ur og hlýtt á strengleik gamla
mannsins, en oft virtist honum
sem ótal mannsaldrar og ára-
raðir hefðu horfið að baki
hans eins og draumur.
Er hann vaknaði einn morg-
un í kofanum var meistarinn á
bak og burt, og hann fann
hann ekki framar, hve mjög
sem hann leitaði og kallaði. IJm
nóttina virtist haustið allt í
einu vera komið, skörp vind-
hviða hristi kofann, og farfugl-
arnir hurfu í stórum hópum yf-
ir brúnir fjallanna, þó að brott
farartími þeirra væri enn ekki
kominn.
Þá greip Han Fook lútuna
sína og hélt áleiðis í átthag-
ana, og hvar sem hann mætti
fólki á leið sinni, heilsaði það
honum eins og gömlum virðu-
legum manni, og er hann kom í
átthagana, voru faðir hans og
unnusta og ættmenni hans dá-
in, og ókunnugt fólk hafði flutt
í húsin. En um kvöldið héldu
menn ljósahátíð á fljótinu, og
skáldið Han Fook stóð í skugg-
anum af gömlu tré og hallaði
sér upp að því, og er hann hóf
að leika á lútuna. andvörpuðu
konurnar og störðu hrifnar og
angurværar út í nóttina, og
ungu mennirnir kölluðu á
lútuspilarann, sem var hvergi
sjáanlegur, og þeir hrópuðu
hátt, að þeir hefðu aldrei
heyrt slíka tóna frá lútu. En
Han Fook brosti Hann horfði
út yfir fljótið, þar sem lugta-
ljósin snegluðust i ótal lit-
brigðum. Og þar sem hann gat
ekki lengur greint speglun ljós-
anna frá raunveruleikanum, þá
skynjaði hann í sál sinni eng-
an mun á þessai-i hátíð, og
þeirri fyrstu, þegar hann
hafði staðið hér sem ungling-
ur og hlýtt á orð hins ókunna
meistara.
5. apríl 1970
LESBOK morgunblaðsins 5