Lesbók Morgunblaðsins - 05.04.1970, Blaðsíða 4

Á leið til Parísar
SKÁLDIÐ
SMÁSAGA
eftir
Hermann Hesse
Eg sat við gluggann og
horfði út í hvíta nóttina, svarta
nóttina. Landið bylgjaðist fram
hjá eins og miðaldra sviplaust
andlit, hvorki flatt né hálent.
Ég vissi, að Alpafjöllin voru
einhversstaðar í austri, en nú
var þar aðeins svartur veggur.
Sofandi þorp komu og fóru,
lestin æddi áfiam og sópaði frá
sér hverju, sem fyrir varð. Par-
ís beið.
ÍJ/aða gráa þoka er þetta,
sem umlykur okitour á alla
vegu. Er það vonieysifð, álhyggj-
urnar eða eirðarleysið. Jörðin
og við, samgróin en þó svo
sundurslitin að brátt verður
iþokan að víkja fyrir því frjálsa
sem býr með okkur og eftir
verður aðeins hismíð, diuftið
seim ýmfet féll til góðs e'ða ills
og stundum bara til einskis.
Jörðin, miennirnir, hið frjálsa
líf handain þotouininiar og hið
bundna jarðlíf, allt blandast
þetta saman tímabundið unz lög
málið skilur það að. Eftir þeim
aðiskilnaði b:ðuim við öll og sú
bið eir oft erfið ein þó eina bið-
in sem enginn vildi missa af
Morgunn í París! Fögnuður
fiðraðist um mig. Breiðar göt-
ur, hús, fólk, sólin í Signu. Ég
var bara átján áira og alein í
heiminum.
Þögnin vakti mig. Ég mundi
ekki, hvenær ég hafði sofnað,
og enn var nótt. Lyon. Dapur-
leg járnbrautarstöð, nokkur
rytjuleg auglýsingaspjöld og
syfjulegir brautarverðir. Hurð-
um var skellt, og skömmu
BROT
og jafnvel heldur lengja en
stytta, huigisiaði sú miannvera
sem beið nú þess aðskilnaðar,
dálítið sljó að því er virtist á
yfirborðinu, en undirmeðvitund
iin skýr og án alls ótta. Lítoam-
lega leið henni heldur vel, var
bara dálítið þreytt eftir þeissa
stóru og að því er virtist til-
gam/gslauisu aðigerð ®em rænt
hafði hana því litla þreki sem
eftir hafði verið í hrömuðum
líkama. En það var engan að
ásaka. Við þessar mannverur
erum svo lítils megnugar þegar
aðskilnaðurinn'er á næsta leiti.
Þá reynum við að grípa til
vísindanna til að lengja bið-
ina, láta huga og hönd vinna
saman Það hlýtur að vera ein-
seinna mjakaðist lestin af stað
á nýjan leik. Hraðar, hraðar,
hraðar. París beið. Það fór vel
um mig á bekknum, og ég var í
þann veginn að sofna, þegar
hurðinni var rennt til hliðar,
og ég sá móta fyrir karlmanni
í gættinni. Hann virtist fremur
stuttur og feitur, borgaralega
klæddur með dökkt yfirvara-
skegg. Gamall.
— Spunavörukaupmaður á
leið til höfuðborgarinnar —
hugsaði ég án þess að hreyfa
mig. Ég var bara átján ára. —
Bonsoir, Mademoiselle, sagði
hann. — Bonsoir, Monsieur,
sagði ég og sneri mér til veggj-
ar. Ég heyrði, að hurðinni var
lokað, og að maðurinn lagðist
á bekkinn gegnt mér.
Líklega var ég búin að sofa
góða stund, ég veit það ekki,
em allt í einiu famm ég ein-
hverja hikandi snertingu við
öxl mína. Mjúkir fingur leit-
uðu niður eftir handleggnum og
toguðu laust í. Ég kipptist við
eins og fælin hryssa, og með
leifturhraða hentist ég á fætur
og kveikti ljósið. Maðurinn lá
afvelta á bakinu, og það var
undrunarsvipur, jafnvel ótta-
svipur í andliti hans. Hann
hafði farið úr jakkanum, og
skyrtuklæddur handleggurinm
hékk máttlaus fram af bekkn-
um. Hann hafði stutta fingur,
hvita og feita skrifstofufingur.
Ég sagði ekkert, bara horfði á
hann. Hann sagði heldur ekk-
ert, kannski skammaðist hann
sín. Ég var bara átján ára.
Ekki hrædd, aðeins undrandi.
Það var kalt frammi á gang-
inum, enginn á ferlþ og enn
ekki farið að birta. Ég slangr-
aði eftir mannlausum gangin-
um. Loks fann ég trékassa, sem
stóð upp á rönd úti í horni. Ég
settist á kassann. Ég var allt í
einu einmana. Eða kannski var
það ótti, ótti við einveruna, ótti
við stórborgina, sem beið eftir
mér. Ég var bara átján ára.
hver meining með því þegar
það er gert í góðum tilgangi,
jafnvel þó tilganginum sé ekki
nóð. Hrimigimg; huigurinn léttiist
og flögrar nú um þessa stóru
hvítu stofu.
Hún myndi nú varla fá marg
ar heimsóknir, þó væri aldrei
að vita. Jú, þarna kom ein af
þessum sem hafði tekið að sér
að heimsækja gamla og sjúka,
annað hvort af góðmennsku eða
skyldurækni.
Alltaf var nú gott að blanda
geði við aðra manneskju og hún
brosti og svaraði um sína líðan
og lá svo og hlustaði á kliðinn
af samtalinu í stofunni því henn
ar gestur hafði tafið stutt.
Henni leið vel, hún fann að
stundin nálgaðist og henni
fylgdi frilður. Einlhver liaiuit nið-
ur að henni og spurði hvort
haina vantaðii notakiuið. Húin
brosti, gat bara ekki annað en
brosað yfir, að það seim bæðd
hún oig aðrir höfðu verið að
brjóta heilann um og berjast
við að uppgötva alla ævi lá nú
svo ljóst fyrir að þrátt fyrir
gáfur, menntun og hvers konar
vísindi yrði það öllum hulið þar
til hinn mikli aðskilnaður rynni
upp.
Helga.
Það er saigit, að kínvensika
skáldið Han Fook hafi í æsku
fundið sig knúinn til þess af
undarlegri þörf að læra allt og
fullkomna sig í öllu, sem varð
aði ljóðlistina á einn eða ann-
an hátt. Á meðan hann dvaldi
enn á heimili sínu hjá Gula
fljótinu, hafði hann samkvæmt
eigin ósk og með tilstyrk for
eldra sinna, sem unnu honum
mjög, heitbundizt stúlku nokk
urri af góðum ættum og nú átti
að velja brúðkaupinu dag, er
boðaði þeim hamingju. Han
Fook var um þessar mundir
tvítugur að aldri, fallegur ungl
ingur, hæverskur og lipur í um
gengni, hafði lagt stund á heim
speki, og þrátt fyrir ungan ald
ur var hann þegar kunnur af
ýmsum ljóðum sínum meðal bók
menntamannanna í átthögum
hans. Þó að hann væri ekki
ríkur, átti hann í vændum nægj
anlega fjárhæð til að sjá þeim
farborða, og þegar þar við bætt
ist heimanmundur ungu stúlk-
unnar, auk þess sem hún sjálf
var falleg og dugleg, þá virtist
alls ekkert skorta á hamingju
unga mannsins. Samt sem áður
var hann ekki fyllilega ánægð
ur, því að I hjarta sínu var
hann haldinn ákafri löngun til
að verða fullkomið skáld.
Þá bar svo við kvöld nokk-
urt, þegar menn héldu ijósahá-
tíð hjá fljótinu, að Han Fook
gekk aleinn eftir fljótsbakkan-
um hinum megin. Hann studd-
ist upp að tré, sem sveigði
greinar sínar út yfir vatnið, og
sá ótal ljósbrot sindra og titra
í speglum vatnsins, sá menn og
konur og ungar stúlkur í bát-
um og kænum skiptast á kveðj
um og bera skínandi klæði eins
og marglit blóm, þann hlýddi á
hægan nið glitrandi fljótsins,
hlýddi á söng stúlknanna, klið
sítarsins og skæra tóna flaut-
unnar, og uppi yfir öllu sá
hann bláa nóttina á svifi eins
og musterishvelfingu. Hjarta
unglingsins barðist, er hann
virti fyrir sér alla þessa dýrð,
þar sem hann reikaði einn og
öllum fjarri. En hversu heitt,
sem hann þráði að slást í hóp
fólksins og njóta hátíðarinnar í
návist unnustu sinnar og vina,
þá var hann gripinn ennþá
sterkari hvöt til að greina í al-
fullkomnu ljóði frá bláma næt-
urinnar og gliti Ijósanna á vatn
inu ásamt gleði hátíðargest-
anna og þrá hins einmana áhorf
anda, sem atyðst upp að trjá-
bolnum og horfir út á vatnið.
Hann fann, að þrátt fyrir alla
hátíð og gleði á þessari jörð,
yrði honum aldrei fullkomlega
létt um hjartað, og hann yrði
ávallt einmana, jafnvel í blóma
aldurs, og á vissan hátt áhorf-
andi og gestur, og hann fann,
að sál hans var einmana á með-
al fjöldans og haldin leyndri
þrá gestsins, jafnframt því sem
hann skynjaði fegurð jarðar-
innar. Það hryggði hann, og
hann braut ákaft heilann um
það, og niðurstaða hugleiðinga
hans varð sú, að honum gæti
einungis hlotnazt sönn ham-
ingja og djúpur unaður, þegar
honum hefði auðnazt að spegla
heiminn svo fullkomlega í ljóð-
um sínum, að þessar speglanir
hefðu gefið honum hlutdeild í
öllum hinum eilífa heimi.
Han Fook vissi naumast,
hvort hann hefði sofnað eða
væri ennþá vakandi, er hann
heyrði lágt hljóð og sá ókunn-
ugan mann standa hjá trénu,
gamlan mann í fjólubláum föt-
um og með virðuleik í svipn-
um. Hann rétti úr sér og heils-
aði honum eins og hinum gömlu
tiginbornu er heilsað, en gamli
maðurinn brosti og hafði yfir
nokkur erindi úr ljóði, sem
sögðu allt það, sem drengurinn
hafði fundið innst inni, og þau
voru svo fullkomin og fögur og
ort eftir ströngustu kröfum
listarinnar, að unglingurinn
varð frá sér numinn af undrun
og hrifningu.
„Ó, hver ert þú,“ hrópaði
hann, um leið og hann hneigði
sig djúpt, þú getur séð inn í
fylgsni sálar minnar og yrkir
fegurri ljóð en nokkur læri-
meútara minna hefur flutt
mér?“
Ókunnugi maðurinn brosti
aftur eins og sá, sem valdið hef
ur og sagði: „Viljirðu verða
skáld, skaltu koma til mín. Þú
finnur kofann minn hjá upp-
tökum fljótsins mikla norðvest
an til í fjöllunum. Nafn mitt er
Hinn fullkomni meistari orðs
ins.“
Að svo mæltu vék gamli mað
urinn inn í skugga greinanna
og var horfinn á samri stund,
og Han Fook, sem leitaði hans
árangurslaust og án þess að
4 LESBOK MOiíGUNBLAÐSIKS
5. apríl 1970