Lesbók Morgunblaðsins - 15.09.1968, Blaðsíða 11

Halldór Kr. Friðriksson.
Guðmundur Finnbogason.
Finnur Sigmundsson.
Þorkell Jóhannesson.
gögn úr fórum hans, er dótturbörn hans,
Sigríður og Jón Bjarklind skrifstofu-
stjóri, hafa ákveðið að færa Landsbóka-
safni að gjöf.
Handritasafn Landsbókasafns var 1962
flutt í hinn nýja handritasal safnsins
á fyrstu hæð, þar sem áður var Nátt-
úrugripasafnið. Aðstaða til var’ðveizlu
og rannsókna handrita er þar hin bezta,
og veit ég, að Finni Sigmundssyni var
ekkert kærara um sína daga við safnið
en sjá, hversu vel fór þar um þann
hluta safnsins, er hann sýndi í verki,
að hann mat um aðra fjársjóði þess
fram.
Þess er ekki kostur að skýra frá
enn öðrum verkum, sem unnið er að
í Landsbókasafni, en mönnum skal bent
á yfirlitsgrein eftir Ólaf Pálmason um
skrár Landsbókasafns, sem bift er í
Árbók safnsins, er út kemur í dag, Ár-
bók 1967, og prentuð er í Prenthúsi
Hafsteins Guðmundssonar. Þar er einn-
ig grein um Joris Carolus og íálands-
kort hans eftir Harald Sigurðsson, en
þau höfðu víðtæk áhrif á gerð íslands-
korta allt fram á miðja 18. öld.
ólafur F. Hjartar á í Arbókinni grein
og tölulegt yfirlit um íslenzka bóka-
útgáfu 1887—1966, er mörgum mun
þykja fróðlegt að kynna sér..
Loks hef ég sjálfur birt í þessari
Árbók grein um Sveinbjörn Egilsson
og Carl Christian Rafn, samvinnu þeirra
og órofa vináttu.
Ég gat þess fyrr í þessu erindi, að
Landsbókasafn Islands hygðist á þess-
um tímamótum minnast Rafns með sér-
stökum hætti, er nú skal lýst.
Eins og mönnum er kunnugt, eru Dan-
ir um þessar mundir að efla ungan há-
sköla í Odense á Fjóni. Fyrir því hefur
oss hugkvæmzt og það verið ákveðið,
að Landsbókasafn íslarads færi í til-
efni 150 ára afmælis síns Háskólabóka-
safninu í Odense myndarlegt safn ís-
lenzkra rita frá 19. og 20. öld, alls á
10. hundrað binda, að gjöf til minningar
um Carl Christian Rafn, er fæddur var
á Fjóni, frumkvæði hans að stofnun
Stiftisbókasafns fslands árið 1818 og
óbrigðulan stuðning við það, allt þar
til er hann lézt 1864.
Á sama hátt og Carl Christian Rafn
safnaði á fyrri ö'ld fé og bókum og
sendi Stiftisbókasafni fslands að gjöf,
hafa nú nær 30 einstaklingar gefið
Landsbókasafninu fé, er það hefur síðan
varið til kaupa á ritum í umrædda bóka-
gjöf, en þau hefur safnið að meiri hluta
fengið frá íslenzkum bókaútgefendum
með ríflegum afslætti.
Þeim einstaklingum og útgefendum,
er stutt hafa Landsbókasafnið í þessu
skyni, flyt ég nú hjartanlegar þakkir,
en nöfn þeirra verða birt fremst i prent-
aðri skrá um bókagjöfina, er fylgja mun
henni, og auk þess í Árbók Landsbóka-
safns á næsta ári í skýrslu um starf-
semina á yfirstandandi ári.
Ég vil þó nefna þegar þann mann
utan safnsins, er bezt hefur stutt oss
í þessu máli, Birgi Kjaran. Vill þar
ennfremur svo skemmtilega til, að Birg-
ir er afkomandi Bjarna Þorsteinssonar
(amtmanns), er áður er geitið og af ís-
lendingum átti hve drýgstan þátt í því
á sinni tíð að koma Stiftisbókasafni Is-
'lands á laggirnar.
Afmælis Landsbókasafnsins erminnzt
með ýmsu öðru móti á þessu ári. Vér
höfum haldið í anddyri Safnahússins
nokkrar sýningar, fyrst á íslenzkum
bókmerkjum, þá á nokkrum hinna elztu
erlendu bóka í safninu, í þriðja lagi
sýningu á verkum Eggerts Ólafssonar í
minningu 200. ártíðar hans 30. maí sl.,
og hina fjórðu á sýnishornum úr hinni
miklu skákritagjöf Willards Fiskes. Þá
var jafnframt prentuð Skrá um erlend
skákrit í Landsbókasafni fslands, og var
gjöf Fiskes þar skráð sérstaklega
í dag opnum vér svo yfirlitssýningu,
þar sem rifjaðir eru upp fáeinir þætt-
ir úr sögu safnsins. Sú sýning stendur
í dag í aðallestrarsal Landsbókasafns-
ins og í anddyri Safnahússins, en verð-
ur síðan öl'l höfð í anddyrinu næstu
vikur.
Vér ráðgerum að minnast með sýn-
ingu í október 150 ára afmælis Jóns
Thoroddsens, er fæddur var 5. október
1818.
Lestina rekur svo í nóvember sýning
á verkum Arngríms lærða í minningu
fjögurra alda afmælis hans á þessu ári.
Landsbókasafn hefur og átt nokkra
hlutdeild í nýrri útgáfu Brevis com-
mentarius de Islandia eftir Arngrím, er
út kom í sumar á vegum Endurprents
sf. sem annað bindið í flokkinum fs-
lenzk rit í frumgerð. Önnumst vér í
safninu val á ritum til þessarar útgáfu
og sjáum um formálager'ð. Jakob Bene-
diktsson ritaði, sem kunnugt er, for-
mála fyrir útgáfu Brevis commeratari-
us, en Ólafur Pálmason fyrir fyrsta
bindinu, Nokkrum margfróðum sögu-
þáttum, er út komu í fyrra.
Loks hefur mér verið heimilað að
skýra frá því, að póst- og símamá'la-
stjórnin mun á þessu hausti gefa út
tvö frímerki í tilefni af 150 ára afmæli
Landsbókasafnsins.
Eins og menn munu sjá, þegar þeir
koma út í Safnahúsið á eftir, er nú í
anddyrinu fengin aðstaða til sýningar-
halds, þar verið rýmt ögn til og sýn-
ingarborðum komið fyrir. Jafnframt hafa
verið smíðuð ný og vönduð fatahengi
og afgreiðsluborð í stað þeirra, sem fyr-
ir foru, slitin og óhentug. Þá hefur and-
dyri safnsins allt verið málað að nýju.
Alþingi hefur á undanförnum árum veitt
fé til endurbóta á Safnahúsinu, og færi
ég því enn beztu þakkir fyrir.
Ég gat þess fyrr, að trésmíðafélagið
Völundur hefði annazt smíði Safnahúss-
ins, bæði tré- og steinsmíði. I minningu
þess hafa núverandi forráðamenn Völ-
undar, þeir bræður Sveinn, Haraldur
og Leifur Sveinssynir, látið smíða og
fært safninu að gjöf nýjar og vandaðar
innri hurðir í forstofu, en hinar gömlu
voru orðnar signar og undnar. Fyrir
þessa miklu vinsemd og höfðingskap
flyt ég þeim bræðrum beztu þakkir.
Fyrst ég er í þessu máli staddur í
anddyri Safnahússins, ætla ég, meðan
ég horfi eran aftur í tímann, svo sem
mönnum er títt á afmælum, að líta snöggv
ast inn á bókbandsstofu safnsins, sem
þar er til hægri handar. Hún hefur ver-
ið þar allt frá því er Landsbókasafnið
fluttist í Safnahúsið. Runólfur Guðjóns-
son veitti stofunni forstöðu til 1942, en
þá tók Guðjón sonur hans við, en hann
hefur unnið í bókbandsstofunni samtals
42 ár. Munu bækur safnsins og að
nokkru handrit lengi búa að snjöllu
handbragði þeirra feðga og annarra
starfsmanna bókbandsstofunnar. Úr and-
dyri vinstra megin er gengið inn í hina
nýju viðgerðarstofu handrita, er tilbú-
in var snemma á árinu 1965. Frú Vigdís
Björnsdóttir veitir stofunni forstöðu, og
hefur þar þegar verið hlynrat að ótrú-
legum fjölda skjala og handrita í Þjóð-
skjalasafni og Landsbókasafni, en stof-
an er í umsjá þjóðskjalavarðar og ætl-
unin, að hún þjóni einnig, þegar þar
að kemur, Handritastofnun íslands.
Kvenstúdentafélag fslands studdi frú
Vigdísi í upphafi til náms og lét sér
unnt um, að hún fengi aðstöðu til starfa,
en Finnur Sigmundsson kom því máli
síðan í höfn. Hann hafði þá einnig fyrir
allmörgum árum aflað safninu nauðsyn-
legra myndatökuvéla, og er sú þjón-
usta, sem myndadeild Landsbókasafns
nú veitir með enn bættum vélakosti,
ekki lítill þáttur í starfsemi þess.
Birgir Finnsson veitti myndadeildinni
forstöðu nokkur ár, en frá því í des-
ember 1966 Donald Ingólfsson ljósmynid-
ari.
Húsvörður Safnahússins var lengi fram
an af Helgi Árnason, en síðan Harald-
ur Pétursson frá 1936—1965, er við
tók Pétur Haraldsson.
Af eldri kynslóð bókavarða við Lands-
bókasafn á þessari öld hafa enn ekki
verið taldir Björn Bjarnason frá Vi'ð-
firði, Jón Jónsson Aðils, Halldór Briem,
Árni Pálsson, Bogi Ólafsson, Benedikt
Sveinsson, Hallgrímur Hallgrímsson, Vil-
hjálmrur Þ. Gíslason, Einar Ólafur Sveins
son og Guðbrandur Jónsson. En af þess-
um mönnum var Hallgrímur Hallgríms-
son lengst í þjónustu safnsins eða frá
1919 til dauðadags 13. desember 1945.
En nú er víst tími til kominn að
Framh. á bls. 14
Alþingishúsið í Reykjavík.
15. sept. ÍMS
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS H