Lesbók Morgunblaðsins - 15.09.1968, Blaðsíða 6

Það eru ekki ýkja mörg ár
frá því að svo háttaði á flest-
um heimilum, að sjálfsagt þótti,
að greindur drengur væri lát-
inn stunda háskólanám, en aft-
ur á móti fráleitt eða allt að
því, að systir hans, jafngreind
gengi sama veg
Það er aðeins á síðustu þrem-
ur eða fjórum áratugum, sem
konum hefur svo nokkru nemi,
opnast möguleikar á að stunda
langskólanám. Það er ekki lang
ur tími — en þó nógu langur
til þess, að nokkuð er hægt að
gera sér grein fyrir þeim ár-
angri, sem konur hafa náð. Þeir
sem vonuðu, að sömu tækifæri
til menntunar kvenna sem karla
mundu leiða til sömu eða svip-
aðra afreka á sviðum hinna
ýmsu háskólagreina, hljóta að
verða fyrir vonbrigðum með ár-
angurinn. Konur á borð við frú
Curie teljast til sjaldgæfra und
antekninga.
Jafnvel á sviði bókmennta,
þar sem gert hefur verið ráð
fyrir, að konur hefðu sérstaka
hæfileika, reynast margfalt fleiri
karlmenn en konur afkastamikl
ir og skapandi rithöfundar og
skáld. Á sviði vísinda hallar
ennþá meira á konurnar. Há-
skólar útskrifa tiltölulega fáar
konur, sem láta hrifast af vis-
indalegum verkefnum og skara
fram úr á þeim sviðum. Og jafn-
vel þótt vísindamenn verði að
vera gæddir innsæi, hefur hið
fræga innsæi, sem sagt er, að
konur séu svo ríkar af, ekki
hjálpað þeim til að leggja nokk
ur karlmannsins. Það er erntt
að halda áfram að einbeita sér
að ákveðnum andlegum og vís-
indalegum, hugmyndum, jafn-
framt því að vera fullhæf eigin
kona og móðir — erfiðara en
fyrir karlmanninn að gera svo,
jafnframt því að vera fullgild-
ur eiginmaður eða faðir.
En látum þetta atriði liggja
milli hluta, að öðru leyti en
því að varpa fram þeirri spurn-
ingu, hvort þar sé að finna
fullgilda skýringu á því, að kon
ur hafa lítið afrekað á andleg-
um sviðum. Ég hef tilhneigingu
til að ætla að svo sé ekki.
Vísbendingu um það má sjá
á könnuninni á Radcliffe dokt-
orunum. Þær konur, sem höfðu
gifzt, höfðu skrifað og birt jafn
mikið og hinar, sem ekki höfðu
gifzt. Það gefur til kynna, að
jafnvel ógift menntuð kona,
(sem maður skyldi ætla, að væri
fremur sambærileg við karl-
menn með sömu menntun og
störf, að því er varðar aðrar
skyldur) búi annaðhvort við
einhverjar sérstakar hömlur,
sem draga úr andlegum afrek-
um hennar, eða að hana skorti
að einhverju leyti jákvæðan til
gang, jem mundi reynast henni
hvöt til starfa.
Ef við lítum á andleg afrek
konunnar yfir lengra tímabil í
æfi hennar, sjáum við ýmislegt
annáð, sem gefur ástæðu til að
ætla, að það séu ekki aðeins
þær kröfur, sem gerðar eru til
hennar eftir að til hjónabands
er stofnað, sem draga úr af-
unnar (ef þeir eru sérstakir)
verður að leggja sérstaka á-
herzlu á að athuga, með hverj-
um hætti hegðun stúlkna og
framkoma er frábrugðin
drengja. Þegar svo er gert, er
alltaf fyrir hendi sú hætta, að of
lítið sé gert úr þeim atriðum,
sem stúlkur og drengir eiga sam
eiginlegt, eða þeim mismun sem
er á einstaklingum, — en með
þessa hættu í huga skal hér
reynt að draga upp lauslega
mynd af þeim mismun á and-
legri starfsemi kynjanna sem
fundizt hefur með nokkurri
vissu.
Svonefnd Stanford Binet
greindarpróf, sem í mörg ár
voru tíðast notuð í prófum á
greind einstaklinga, leiddu í ljós
lítinn mun á heildargreind
stúlkna og drengja. Af því var
ályktað, að munur kynni að
vera á áhugamálum og skap-
ferli kynjanna en ekki á and-
legum hæfileikum. Menn vissu
ekki almennt, að þeir, sem völdu
prófatriði í þessi greindarpróf,
slepptu, þegar hægt var, þeim
prófraunum, sem margsýnt var,
að kynin áttu ekki jafnhægt
með að leysa. Þannig tö'ldu höf-
undar prófanna sig bezt geta
útbúið greindarpróf, sem mundu
vega og meta greind pilta og
stúlkna á sama grundvelli. Að
flestu leyti tókst þetta, enda
þótt stúlkur hefðu yfirleitt held
ur betur á fyrri árum þroska-
skeiðsins en drengir hinsvegar
á því miðju og síðar hluta þess.
En það er augljóst, að ekki er
Dr. Elanor E. Maccoby:
GÁFNAFAR
KVENN A
Það er hugsanlegt, að konur hafi eirihver skapger'ðareinkenni og
jafnvel hugsunarhátt, sem liafi áhrif á andleg störf þeirra.
urt verulegt af mörkum til vís-
indalegrar hugsunar.
Ef miðað er við það sem kon-
ur hafa birt af vísindaritum
(enda þótt það sé ekki að öllu
leyti heppilegur mælikvarði er
erfitt að firrna annan betri —)
og athuguð könnun, sem gerð
var árið 1956 á 400 konum, sem
tekið höfðu doktorspróf frá
Radcliffe háskólanum, kemur í
ljós, að konur skrifa töluvert
minna en karlmenn í samsvar-
andi embættum eða með sam-
svarandi menntun. Helmingur
þessara kvenna í Radcliffe hafði
sama og ekkert, eða ekkert,
birt af vísindalegu efni, eftir
að þær luku háskólaprófi. Eft-
ir því að dæma virðist jafn-
ræði í háskólamenntun ekki
eyða muninum á andlegum af-
rekum kynjanna.
Augljóst er að konur kjósa
tíðum að verja lífi sínu til ann-
ars en að sinna andlegum áhuga
málum sínum. Það er ástæða
til að ætla, að þær skyldur aðr-
ar, sem konan þarf oftast að
gegna í lífinu, séu ekki eins
samræmanlegar starfi mennta-
mannsins og hinar ýmsu skyld-
rekum hennar. Enn liggja ekki
fyrir nægilegar staðreyndir en
mig grunar að vandieg könnun
mundi leiða í ljós, að hin lang-
skólagengna kona komi yfir-
leitt ekki fram á mennita skóla-
og , háskólaárum sínum sem
„menntakona", sem dregur sig
svo í hlé um tíma, meðan hún
er að ala upp börn sín og kem-
ur síðan fram aftur sem „mennt
kona“, þegar börnin eru vaxin
og þarfnast ekki lengur tíma
hennar. Fremur virðist svo sem
ýmsar þær hömlur sem fram
koma í andlegu starfi hennar,
geri vart við sig löngu fyrir
hjónabandið og haldi áfram eft
ir að börnin eru komin á legg.
Það er hinsvegar hugsanlegt,
að konur hafi einhver skap-
gerðareinkenni og jafnvel hugs
unarhátt, sem á rætur að rekja
ti'l barnæsku, sem einkenna kon
ur og hafa áhrif á andleg störf
þeirra og verða þessi atriði tek
in hér til athugunar.
Athugum fyrst, hvað vitað er
um þróun andlegra hæfileika
stúlkna. Þegar reynt er að á-
kvarða, hverjir séu sérstakir
andlegir eiginleikar kvenver-
hægt að nota próf, sem þann-
ig er úr garði gert, til þess
að sýna fram á hversu mikill
munur er milli kynjanna og á
hvaða aldursskeiðum þessi mun
ur kemur fram.
Ef notaðar eru nýrri próf-
raunir, sem ekki hafa verið sam
ræmdar þannig, koma eftirfar-
andi staðreyndir í Ijós: Stúlk-
ur byrja yfirleitt mjög vel. Að
svo miklu leyti, sem mögulegt
er að mæla hæfileika, er kalla
mætti andlega, á fyrstu þrem-
ur til f jórum árum æfinnar, virð
ast stúlkur vera drengjum ofur
lítið fremri. Þær beita málinu
betur en drengir, að meðaltali
segja þær fyrstu orðin fyrr,
þær byrja fyrr að sameina orð
í setningar og þær telja fyrr
og réttar. Þegar þessar stað-
reyndir eru túlkaðar, verður að
hafa í huga, að af rannsóknum,
sem gerðar eru á ungbörnum,
er ekki unnt að ráða, hverjir
andlegir hæfileikar þeirra verða
síðar á æfinni. Við vitum, að
stúlkur þroskast nokkuð örar
likamlega en drengir á fyrstu
árunum. Ef til vill eru stúlkur
líka liðlegri í hreyfingum og
hafa næmari skynjun fyrir um-
hverfi sínu en drengir. En þess
er þá líka að gæta, að þessi
þroskahraði þarf ekkert að
segja til um hin endanlegu and-
legu mörk kynjanna.
Þegar börnin byrja að ganga
í skóla, læra stúlkur nokkuð
fyrr að lesa og það eru fleiri
drengir en stúlkur, sem eiga
svo alvarleg vandamál við að
stríða í lestri, að kalla þurfti
til sérfræðinga. En mismunur-
inn milli kynjanna á sumum
sviðum málnotkunar byrja fljótt
að hverfa. Á skólaárum er ekki
sjáanlegur neinn stöðugur mis-
munur orðaforða kynjanna og
eftir 5. og 6. bekk barnaskóla
virðast flestir drengir eins góð-
ir í lestri og stúlkur. Stúlk-
urnar halda hinsvegar áfram að
skara fram úr í stafsetningu,
greinarmerkjasetningu og setn
ingaskipan. Þær eru einnig fær-
ari um að skrifa lengri ritgerð-
ir, þær geta á skömmum tíma
fundið fleiri orð, sem hafa á-
kveðin einkenni og þær geta
sett fram lengri frásögn um
myndir, sem þeim eru sýndar.
Þetta bendir til þess, að sú
gamalkunna staðhæfing, að kon
ur tali meira en karlar eigi við
nokbur rök að styðjast í grund
vallaratriðum. Það segir hins-
vegar ekki, að konur hafi yfir-
burði á öllum sviðum málsmeð-
ferðar
En hvað um hæfileika á sviði
stærfræði? Almennt er álitið,
að karlar hafi yfir'leitt yfir-
burði í þeim efnum Það kom
því á óvart, þegar athugaðir
voru niðurstöður af hinum nýju
könnunum á stærðfræðihæfileik
um skólanemenda, að á barna-
skóla og miðskólaárum reynd-
ist enginn áberandi munur á
hæfileikum kynjanna. Að vísu
má segja, að það sé ranghermi
að tala um stærðfræðihæfileika
á verulegum hluta þess skóla-
tímabils. Sanni nær væri að
segja, að á árunum frá sjö til
ellefu eða tólf ára, væri um að
ræða hæfni í meðferð talna. Á
þessum árum eru einnig lögð
fyrir börnin hin svokölluðu orða
dæmi, til dæmis: hvað eru þrír
menn lengi að vinna verk, sem
sjö menn ljúka á hálfumþriðja
degi. Stúlkur virðast jafn fær-
ar og drengir um að leysa slík
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15. sept. 1968