Lesbók Morgunblaðsins - 05.06.1966, Blaðsíða 14

kvæmt enskum lögum. Sá, sem er á-
kærður, hefur rétt til að heimta lækn-
isskoðun af heimilislækni sínum. Og
þegar hann kemur á vettvang, er öku-
maðurinn líklega orðinn allsgáður aft-
ur“.
„Má ekki taka blóðsýnishorn á staðn-
um?“
„Nei, það er álitið, að þetta mundi
vera skerðing á frelsi einstaklingsins“.
„Hvað eru mörg dauðaslys hjá ykkur
á ári?“
„Það veit ég ekki nákvæmlega, en
rúmlega 6000, held ég. Einhvers staðar
hef ég lesið, að það sé um það bil helm-
ingur þess fjölda, sem fórst á hverju
ári í loftárásum, þegar verst gegndi á
stríðsárunum."
Jón var svolítið hugsi, meðan við
gengum 'heim frá kránni.
„Þið eruð einkennilegt fólk, Englend-
ingar“, sagði hann.
SVIPMYND
Framhald af bls. 6
lest til Albany, höfuðborgar New York-
ríkis, en þaðan með gufuskipi niður
eftir Hudson-á til neðri enda Manhatt-
ans í New York-borg. 2. júlí árið 1900
steig fjölskyldan á land í fyrinheitnu
landinu, kædd kolsvörtum, síðum og
svellþykkum ullarfötum, með fatahnýti
á baki og tvo fiska í tágakörfunni. Kæf
andi sumarhitinn gerði þeim ómótt, —
og Abraham sást hvergi. Leah hafði
heimilisfang gamals kunningja þeirra
frá Uzlian, sem flutzt hafði til New
York fyrir nokkrum árum, og eftir
margra klukkutíma píslargöngu og
margar villur fundu þau manninn, sem
fylgdi þeim til Abrahams. Hann hafði
auðvitað beðið þeirra á rangri bryggju.
Líf fjölskyldunnar var erfitt fyrstu
árin vestra, því að heilsuleysi Abra-
hams ágerðist stöðugt. En ekki leið á
löngu, áður en David sýndi, hvað í hon-
um bjó. Hann fór að selja blöð af
miklu kappi. Innan nokkurra ára var
hann duglegasti söludrengurinn í stóru
hverfi, og hann hafði komið sér upp
nokkrum blaðasölum, þar sem yngri
drengir seldu blöð upp á prósentur.
Þegar hann var tólf ára, höfðu for-
eldrar hans eignazt dreng og stúlku til
viðbótar sonunum þremur, og David
var orðinn aðalfyrirvinna heimilisins.
Hann lagði hart að sér til þess að
ná valdi á ensku og las feiknin öll. Öld
fjarskiptatækninnar var að hefjast, og
David gleypti allt í sig um hinar nýju
og stórfenglegu uppgötvanir. Hann á-
kvað að vinna sér nafn á því sviði
og brauzt nú út úr umhverfi sínu. Það
kallar hann aðra endurfæðingu sína.
Siðan lærði hann allt, sem hann komst
yfir, um hina nýju tækni, og gerðist
sendisveinn hjá símafyrirtæki. Smám
saman vann hann sig upp, og brátt fór
að fara orð af þessum unga, áhugasama
manni, sem vissi allt um firðsendingar,
kom með óvæntar uppástungur og hélt
fyrirlestra um tækni, þjóðfélagsfræði
og heimspeki yfir yfirboðurum sínum.
Enn í dag eru þetta helztu áhugamál
'hans. Hér verður að gera langa frama-
sögu stutta, en geta má þess, að nafn
hans varð fyrst á allra vörum í Banda-
ríkjunum, þegar honum, 21 árs gömlum
var einum manna treyst til þess að
hafa samband við hið sökkvandi haf-
skip, Titanic. Taft, þáverandi forseti
Bandaríkjanna, skipaði svo fyrir, að
Sarnoff skyldi vera dag og nótt við
eina loftskeytatækið, sem leyft var að
vera í sambandi við Titanic, til þess að
koma í veg fyrir rugling og truflanir
á björgunarstarfinu. Ekki leið á löngu,
unz hann var orðinn stjórnarformaður
Radio Corporation f America, (RCA),
þar sem hann hóf störf sem sendill, og
enn er hann formaður RCA-NBC.
„Steinöldin líður loks undir lok"
vegna nýrrar sjónvarpstækni
Menningarmálastofnun Sam-
einuðu þjóðanna, UN-
ESCO, hélt nýlega ráðstefnu í
París um hagnýtingu gervihnatta
á menningarsviðinu. Einn ræðu-
manna var Arthur J. Clarke, brezki
vísindamaðurinn, sem spáði því ár-
ið 1945 ásamt David Sarnoff, tólf
árum áður en fyrsta gervihnettin-
um var skotið á loft, að gervihnett-
ir yrðu von bráðar notaðir til fjar-
skipta. Helzta inntak ræðu hans
á Parísarfundinum var, að innan
skamms mundu ódýr og einföld
sjónvarpstæki, sem tækju við send-
ingum frá gervihnöttum, breyta
pólitískum og menningarlegum
háttum alls mannskyns.
f
V^larke kallaði þessi nýju sjón-
varpstæki „elektrónískar skólatöflur"
og lýsti því, hvernig hægt væri að
kenna um þau læknisfræði, hollustu-
hætti, landbúnað og iðnað, auk alls
annars. Tækin yrðu svo ódýr, að fátækt
og frumstætt fólk hefði efni á að kaupa
þau. f vanþróuðum löndum gætu þorps-
búar slegið sér saman um eitt slíkt
tæki og lært af því nýja siði og kynnzt
heimsmenningunni. „Það er ekki hægt
að ofmeta gildi þeirra fyrir framfarir
allra þjóða“, sagði hann,
ess konar tæki kosta nú þegar
um helming af verði venjulegra sjón-
varpsviðtækja, en nýbyrjað er að senda
þau á markaðinn. Verðið á eftir að
lækka. Helzti galli þeirra er sá, að
nokkrar sekúndur tekur að koma einni
mynd á skerminn, í stað þess að 25
myndir koma fram á skerminum á
hverri sekúndu á venjulegum tækjum
nú, en þetta er aukaatriði, þegar tæk-
in eru notuð sem kennslutæki. Þegar
tækin verða fjöldaframleidd, batna
gæði þeirra og verðið lækkar stórkost-
lega.
D
J. Moffatt, Parísarforstjóri
fyrir Kalifomíufyrirtækið „Hughes
Company", sem smíðaði gervihnöttinn
„Early Bird“, tók undir þetta. Hann
sagði að um leið og næstu gervihnött-
um fyrirtækisins, „Blue Bird“ og
„Big Bird“, yrði skotið á loft (innan
þriggja ára) mundi fyrirtækið senda á
markaðinn ódýr tæki, sem næðu send-
ingum frá þessum gervihnöttum. Hann
kvað tækin mundu kosta fyrst í stað
3.400 til 3.600 íslenzkar krónur, en
þau mundu síðar verða ódýrari.
f
vJlarke endaði ræðu sína með
þessum orðum:
„Áður en næsta kynslóð er öll, verða
ekki nema örfá samfélög til hér á jörð-
unni — jafnvel ekki í afskekktustu af-
kimum heimsbyggðarinnar, — sem hafa
ekki orðið sér úti um einhvers konar
sjónvarpsskólatöflu. Það er að þakka
nokkrum tonnum af rafeindavélum, sem
svífa 36.000 km yfir hnettinum, að
þetta verður síðasta öld villimannsins á
jörðunni. Steinöldin líður loks undir
lok hjá öllum mönnum".
- Frá UNESCO-ráðstefnu í París
Hann trúði á framtíð sjónvarps-
ins frá byrjun, og það er mest honum
að þakka, hverjar framfarir hafa orðið
á því sviði. Sama er að segja um út-
varpsnetið, sem tengir öll Bandaríkin,
litsjónvarp og stuttbylgju-útvarpssíma.
Hann er fyrst og fremst tæknilega og
heimspekilega sinnaður, og þegar hon-
um bauðst á kreppuárunum að gerast
framkvæmdastjóri stórfyrirtækis, sem
bauð honum a.m.k. milljón dollara laun
á ári, ef hann yfirgæfi RCA, hafnaði
hann því boði, eftir að hafa ráðfært sig
við Lizette, konu sína. Hann hefur
aldrei átt heima innan um fjármála-
menn og framkvæmdastjóra, enda eru
vinir hans yfirleitt menntamenn, rit-
höfundar, heimspekingar, þjóðfélags-
fræðingar, tónlistarmenn og stjórnmála
fræðingar. Þessi einkennilega samsetti
maður sér nú í elli sinni alla spádóma
sína rætast, og enn fæst hann við að
horfa fram í tímann og gera spádóma
um alls konar hluti, sem verði fundnir
upp á næstunni, og auðveldi mönnum
daglegt líf, samfélagsmál og hlutverk
einstaklingsins í vélvæddu þjóðfélagi
framtíðarinnar.
SJÓNVARPIÐ
Framhald af bls. 1
kost á sj ónvarpstækjum, þar sem eitt
tæki getur nægt heilu smá-þjóðfélagi.
Milljónir manna — á pólýnesisku eyj-
unum í Kyrrahafi, í þorpum í Amazon-
frumskógunum, á afskekktum slóðum
í Indlandi — geta þá séð útsendingar
samtímis íbúum New York, Parísar og
Moskvu. Stór lönd eins og Brazilia geta
með einum samstilltum gervihnetti lát-
ið sjónvarpið ná til allra íbúa sinna.
Það er spennandi að hugsa til þess,
að milljónir manna, sem hafa aldrei
séð járnbratarlest, bíl eða talsíma, stofni
til fyrsta sambands síns við umheim-
inn gegn um sjónvarp utan úr geimn-
um.
Vélatal.
Fáir munu enn sem komið er líta á
rafreikna eða „rafmagnsheila“ sem fjar-
skiptatæki. Það eru þeir nú samt. Og
á morgun kemur það í ljós, að núver-
andi hlutverk rafreiknanna er ekki
nema lítilfjörleg byrjun á sigurgöngu
þeirra.
Með aðferðum, svipuðum mannlegri
rökfræði, mun rafreiknirinn geta lært
af reynslunni. Hann mun geta svarað
rithönd, myndum og munnlegum fyrir-
skipunum — valið eða hafnað einni
rödd, andliti eða merki innan um tug-
þúsundir slíkra.
Þessar stórmerkilegu vélar hafa þeg-
ar — í tilraunaskyni — verið tengdar
yfir Atlantshafið. Rafreiknis-
fyrirskipanir frá Bandaríkjunum
knýja þegar letursetningaráhöld,
sem framleiða dagblað í Eng-
landi. Brátt verða komin upp rafreikna-
net, samtengd um gervihnetti um alla
jarðkúluna og aðrar elektróniskar
stöðvar. Þegar fram líða stundir, munu
rafreiknar geta skipzt á upplýsingum
stanzlaust, sín í milli og við fólk, án.
tiilits til fjarlægðar. Einn þáttur þess-
arar þróunar verður sjálfvirk þýðing
af tungumáli sendanda á tungumál við-
takanda.
í þessu mikla „þekkingar-gosi“ voru
Sarnoff (lengst til hægri) var einn helzti einkaráðgjafi Franklins Delanos
Roosevelts (sitjandi) í forsetatíð hans.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
5. jún£ 1966