Lesbók Morgunblaðsins - 17.03.1963, Blaðsíða 3

Kamante var lítill Kikuyu-
drengur og sonur eins a£
innfæddu leiguliðunum mínum, sem var
dáinn. í flestum tilfellum þekkti ég vel
innfæddu börnin á búgarðinum. En
Kamante hlýtur að hafa lifað þar í nokk-
■ur ár, áður en ég rakst nokkru sinni
á hann. Eg held að hann hafi dregið
sig inn í einveruna eins og sjúkt dýr.
Ég sá Kamante í fyrsta skipti daginn
sem ég kom ríðandi yfir Sléttuna og
hann gætti þar fjár og geita föður síns.
Hann var sannkölluð hryggðarsjón.
Höfuðið var stórt, líkaminn hræðilega
lítill og horaður. Olnbogar og hné stóðu
út eins og kvistir á viðarbol og á báðum
fótum, frá lærum og niður á hæla, voru
djúp sár, sem stöðugt vætlaði úr. Hér
úti á Sléttunni sýndist hann mjög lítill,
svo að maður gat ekki annað en furðað
sig á því, að svo mikill sársauki og svo
löng þjáningarsaga skyldi geta verið
dregin saman í einn lítinn depil. Þegar
ég stanzaði og talaði til hans, svaraði
hann mér ekki og lét varla sem hann
sæi mig. í slétta, kantaða, hrjáða og
óendanlega þolinmóða andlitinu hans,
voru augun án tillits og hálf-slokknuð.
Hann virtist varla eiga langt eftir ólifað
og ég bjóst næstum við að sjá gammana,
sem oftast eru tryggir förunautar dauð-
ans á Sléttunni. Ég sagði honum að
koma heim til mín næsta morgun, svo
að ég gæti reynt að lækna hann.'
F lesta morgna var ég læknir fólks-
ins á búgarðinum frá klukkan níu til
tíu. Og ég var m. a. s. mjög eftirsótt eins
og flestir skottulæknar. Það sátu alltaf
tveir og þrir og stundum allt upp í tólf
sjúklingar fyrir framan húsið mitt og
biðu mín á þessum tíma.
Kikuyumenn eru alltaf viðbúnir því
ófyrirsj áanlega. Að því leyti eru þeir
frábrugðnir Evrópumönnunum, sem
helzt vilja halda sér vátryggðum gagn-
vart örlögunum. Svertinginn ber ein-
lægan vinarhug til örlaganna, því að
hann hefur verið i þeirra höndum allt
sitt líf og þau eru honum næstum að
segja heimilið, hið gamalkunna rökkur
kofans, djúpur jarðvegur fyrir rætur
hans. Hann tekur við umskiptum lífsins
með mikilli ró og stillingu.
Á. fyrstu ferð minni til Afríku hitti
ég frægan þýzkan vísindamann, sem var
nú í nítjánda skipti á leið til Austur-
Afríku til þess að rannsaka og berjast
við svefnsýkina. Hann hafði með sér
mörg hundruð rottur og naggrísi á
efsta þilfarinu. Hann sagði mér að hann
hefði aldrei þurft að kvarta undan
kjarkleysi hinna innfæddu, sem þoldu
þjáningar án þess að kvarta og tóku
mikilli skurðaðgerð með óhagganlegu
jafnvægi. En mesta hindrunin í starfi
hans var hin mikla andúð þeirra á öll-
um venjum, öllum endurleknum eða
áframhaldandi aðgerðum og ákveðnum
kerfum. Þetta gat hinn mikli þýzki
læknir ekki skilið og hann hélt helzt að
þetta væri einhver tegund hjátrúar með-
al hinna svörtu.
En þegar ég kynntist sjálf svertingj-
unum, var þessi eiginleiki þeirra einn
af þeim er gerðu mig fyrst að vini þeirra.
Þeir höfðu sannarlega hugrekki, hina
ófölsku ást á hættunni, sem er svar
E g man vel eftir því, þegar hann
í fyrsta skipti leit á mig ótilknúinn eða
opnaði munninn. Ég var að reyna nýjan
heitan bakstur á sár hans og í ákafanum
hafði ég gert hann of heitan. Og þegar
ég lagði hann á fót hans og vafði um-
búðunum utan um,' rauf Kamante þögn-
ina. — „Msabu“, sagði hann og leit á
mig stórum augum. Svertingjarnir nota
þetta indverska orð, þegar þeir tala við
hvítar konur, og á þessu augnabliki var
það í munni Kamantes eins og hróp
um hjálp, en auk þess aðvörun. Um
kvöldið hugsaði ég um þetta með aukn-
um vonum. Auðvitað fannst mér leitt, að
ég skyldi hafa brennt hann, en þetta
var samt fyrsti votturinn um skilning
milli mín og hins furðulega barns.
Hvað viðvék meðferð minni á sjúk-
dómi Kamantes, þá virtist hún alger-
lega vonlaus. í langan tíma þvoði ég
og batt um fót hans, en sjúkdómur hans
Framhald á bls. 13
skepnunnar við boðskapnum um hlut-
skipti hennar, bergmálið frá jörðinni,
þegar himinninn hefur talað. í starfi
mínu sem læknir hvarflaði það stund-
um að mér, að það sem svarta fólkið
óttaðist innst í hjarta sínu hjá okkur
hinum hvítu, væri smámunasemi. í
höndunum á smámunamanni deyja þeir
af sorg.
■J júklingarnir mínir biðu mín á
steinlagðri stétt fyrir framan húsið. Hér
sátu þeir á hækjum sér, bæði þeir
gömlu, sem voru holdlausir eins og
beinagrindur, með þurrahósta og fljót-
andi augu; hinir grönnu, liðugu ungu
bardagabræður, með þrútin, blá augu
og bólgnar varir; og mæðurnar með sótt-
veiku börnin sín, sem héngu eins og lítil
visnuð blóm um hálsinn á þeim.
Raunverulega var ég ákaflega ólækn-
REQUIEM
Eftir Robert Louis Stevenson
Ó, búið þið gröf mína í blásandi þey,
undir bragandi stjarnhimni; gleymið því ei
að glaður eg lifði, að glaður eg dey —
og legg mig því fús undir leiði.
Og hinzt, þegar langferli lýkur og töf,
á legstein minn ristið: Hér kaus hann sér gröf;
kominn er farmaður handan um höf,
og skytta af Skotmannaheiði,
GUÐMUNDUR FRÍMANN ísl.
Effir
Karen Blixen
isfróð manneskja. En nafnið læknir
hafði festst óaðskiljanlega vi.ð mig vegna
fárra furðulegra lækninga, sem ég hafði
verið svo lánsöm að framkvæma.
]\Jér til undrunar beið Kamanlts
fyrir framan hús mitt morguninn eftir
fyrsta fund okkar. Hann stóð þar, örlítið
frá hinum sjúklingunum, með hið hálf-
dauða andlit sitt og slokknaða tillit.
Hann reyndist vera fyrirmyndar sjúkl-
ingur. Hann kom á þeim tíma sem ég
hafði sagt honum að koma, með hinni
ýtrustu stundvísi og hann lét það á
engan hátt rugla sig í ríminu, þegar ég
sagði honum að koma annan og þriðja
hvern dag. Af öllum þessum ástæðum
hefði ég getað stillt honum upp sem for-
dæmi fyrir aðra sjúklinga mína. En ég
gerði það ekki, því að það var samtímis
eitthvað í honum, sem jók mér vanlíð-
an, já, sem ég var hrædd við. .
Sjaldan, næstum aldrei, hefi ég þekkt
svo villta veru, manneskju svo gersam-
lega einmana í tilverunni og jafnfull-
komlega útilokaða frá öllu sínu um-
hverfi. Ég gat fengið hann til að svára
mér, þegar ég spurði hann, en af eigin
frjálsum vilja sagði hann aldrei orð Pg
leit aldrei á mig. Hann hafði ekki
minnsta vott af meðaumkun í eðli sínu.
Hlátur hans var háðslegur, fullur fyr-
irlitningar, sem hann notaði oft við önn-
ur sjúk börn, sem grétu þegar þau voru
þvegin og búið um sár þeirra. En hann
leit heldur aldrei á þau. Hann hafði
enga löngun til að komast í snertingu
við umheiminn, þá snertingu, sem hann
hefði fundið til undan.
Sálarstyrkur hans andspænis miklum
þjáningum, var styrkur og þol gamals
hermanns. Ekkert gat verið svo slæmt,
að það kæmi honum á óvart. Hann var,
samkvæmt reynslu sinni og lífsskoðun-
um, viðbúinn því versta...........
10. tölublað 1963
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3