Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.1962, Blaðsíða 12

þeim siíilningi, sem við eigum að venj-
ast. —
Safnið er sjálfseignarstofnun og
rekið af sérstökum sjóði,
„Louisiana-sjóði“. Formaður sjóðsins er
gefandi og frumkvöðull listasafnsins,
Knud W. Jensen.
Listaverkin sem að jafnaði prýða
safnið, víkja oft fyrir sérsýningum
danskra og erlendra listamanna, en
eins og lesendum er kunnugt er
haldin íslenzk listsýning í þessu sér-
stæða safni dagana 16. febrúar til 18.
marz nk.
Mark Twaín
Framhald af bls. 1.
framar 1 að klæða hugarfóstur sín liprum
setningum. Alltaf stafaði ljóma af Aldrich,
hann gat ekkert að þvi gert; hann ef regn-
bogaópall, sera' rauðum demöntum er rað-
að kringum. Þó hann þegi, veit maður að
leikandi léttar hugmyndir hans glampa og
byltast um inni í honum; þegar hann talar
glitra demantarnir. Já, það hefur alltaf
stafað ljóma af honum; það mun alltaf
stafa ljóma af honum; meira að segja í
víti, vittu til.“
Stevenson brosti kímilega: „Ég vona
ekki.“
„Jú, bíddu bara. Hann verður bjartari en
eldhafið hjá þeim og lítur út eins og ljós-
gullin Venus, sem ber í rautt sólarlag.“
Þarna á bekknum fundum við nýtt orð,
ég man ekki hvor okkar það var, — „orð-
.stír undirdjúpanna". Allskonar afbrigði
voru rædd, frægð undirdjúpanna og þess-
háttar, en mig minnir að orðstír hafi end-
anlega orðið fyrir valinu. Þetta mikilvæga
mál kom til umræðu vegna atburðar, sem
komið hafði fyrir Stevenson í Albany.
Hann hafði verið staddur í bókaverzlun og
tekið þar eftir langri hillu, fullri af litlum,
ódýrum en þokkalega frágengnum bókum.
Nöfn þeirra voru Úrvalsræður eftir Davis,
Úrvalsljóð eftir Davis, þetta eftir Davis,
hitt eftir Davis, allt eftir Davis. Allt voru
þetta valin verk, og með hverju þeirra var
stuttur, samþjappaður, skynsamlegur og
gagnlegur inngangur eftir þennan sama
Davis. Sklrnarnafni hans hef ég gleymt.
Stevenson hafði vakið máls á efninu með
þessari spurningu:
„Geturðu sagt mér, hvaða rithöfundur er
frægastur um gervöll Bandaríkin?“
Ég hélt mig geta það, en fannst ekki
hógvært að gera það, eins og á stóð. Ég
þagði því þunnu hljóði. Stevenson tók eftir
því og sagði:
„Geymdu hógvaerðina þangað til næst,
það ert ekki þú. Ég þori að veðja krónu
um, að þú getur ekki nefnt kunnasta og
víðlesnasta rithöfund Bandaríkjanna. En
það get ég.“
Þá sagði hann mér frá þessum atburði I
Albany. Hann hafði spurt afgreiðslumann-
inn: ,-jHver er þessi Davis?"
Svarið var: „Rithöfundur, sem skrifar
bækur, er heilar flutningalestir þarf undir
í stað kassa. Þér virðist ekki hafa heyrt
hans getið?"
Stevenson sagði nei, ekki fyrr. Maðurinn
sagði:
„Enginn kannast við Davis; þér getið
spurzt fyrir og komizt að því. Nafn hans
sést aldrei í blöðum, ekki einu sinni í
auglýsingum; Davis þarf þess ekki með
frekar en vindurinn og vatnið. Þér munið
aldrei sjá neina af bókum Davis fljóta á
yfirborði Bandaríkjanna, en farið í kafara-
búninginn yðar og kafið niður og niður og
niður, unz þér komið til hins myrka og
sólarlausa heims, þar sem sífelldur þræl-
dómur og hungurlaun ráða ríkjum — þar
eru þær í milljónatali. Maðurinn, sem nær
til þess markaðar, þarf ekki að kvíða fram-
tíðinni né hafa áhyggjur af daglegu brauði,
því þessir lesendur svikja hann aldrei. Rit-
höfundur getur haft orðstír þarna uppi.
Loui
LISTASAFNIÐ Louisiana er
staðsett á fögrum stað við
Eyrarsund, í Humlebæk á Sjálandi um
30 km fyrir norðan Kaupmannahöfn.
I frístundum sínum leita Kaupmanna-
hafnarbúar mjög út á Eyrarsundsströnd
ina til hvíldar og hressingar. Þar eru
m.a. mörg stór og glæsileg einbýlishús
og á meðal þeirra Louisiana, sem
stendur í stórum og fögrum trjágarði.
Hið upprunanlega hús byggði aðals-
maður fyrir rúmum 100 árum. Hann
var þrikvæntur og báru allar eiginkon-
ur hans sama nafnið, Louise. í virð-
ingarskyni við þær var húsið kallað
Louisiana og sáu forráðamenn safnsins
ekki ástæðu til að breyta því.
Arkitektarnir Jörgen Bo og Vilhelm
Wohlert, sem falið var að gera upp-
drætti að listasafni á þessu sveitasetri,
tóku þann kostinn að nota gamla húsið
sem aðalinngang í safnið, Úr gamla
húsinu er síðan gengið í hinar nýju
byggingar, sem geyma listaverkin.
Nýbyggingunum var valinn stað
ur í garðinum, þar sem hann
er fegurstur og útsýnið bezt yfir Eyr-
arsund. Byggingarnar eru síðan tengd-
ar saman með göngum þar sem ýmist
báðir langveggir eru úr gleri, þannig
að gestir komast í náið samband við
fagurt umhverfið og geta notið högg-
mynda, sem komið er fyrir í garðinum,
eða annar langveggurinn er úr gleri en
hinn prýða listaverk. Þykir arkitekt-
unum hafa tekizt þessi lausn vel. Þeir
hafa einnig leitazt við að varðveita
hinn heimilislega brag gamla hússins í
nýju byggingunum, þannig að sýning-
arsalimir minna frekar á híbýli vorra
daga en opinbera byggingu. Sýningar-
salina má flokka i þrennt: í fyrsta lagi
sýningarganga þar sem lágt er til lofts
og ljósið fellur inn frá hlið. í þeim er
komið fyrir færanlegum veggjum, þar
sem hengdar eru upp smærri myndir.
Þá er salur, þar sem gluggar sitja
hátt á vegg og loks stór salur með
hliðarlýsingu og mikilli lofthæð fyrir
listaverk, sem vegna stærðar eða eigin-
leika krefjast mikils rúms.
Húsið er byggt úr tígulsteini,
tré og gleri. Gólfin eru lögð
rauðum steini og veggir hvítkalkaðir.
Vegghleðslan sést greinilega og myndar
skemmtilegan, hrjúfan flöt. Þakið er
úr ómálaðri furu. Má segja að þessi
einföldu byggingarefni verki sem lát-
laus rammi um listaverkin. '
Auk sýningarsalanna er komið fyrir
í byggingunni bókasafni, sem jafnframt
er setustofa, þar sem gestir geta hvílt
sig, þegið veitingar og notið fagurs út-
sýnis yfir Eyrarsund.
Ekki er fólki eingöngu ætlað að njóta
myndlistar á þessum stað, heldur eru
og haldnir þar hljómleikar, þar sem
flutt er bæði eldri og yngri hljómlist,
íeikþættir settir á svið, fyrirlestrar
haldnir, kvikmyndir sýndar og færir
listdansarar koma þar fram. Það má
því með sanni segja, að þarna sé frek-
ar miðstöð fyrir hinar ýmsu listgrein-
ar, heldur en að þetta sé listasafn í
gtataB hoftum og hlotið meðaumkun, siðan
fyrirlitningu, og að endingu gleymzt al-
gerlega. Þetta eru venjulegu brepin í frægð
arstiganum þarna uppi. Sama er hve
yíirborðsfrægðin er mikil, hún er alltaf
dauðleg, og ganga má af henni dauðri, et
rétt er farið að — með litlum nálarstung-
um og seindrepandi eitri, en ekki mei
kylfu og exi. Öðruvísi er undirdjúpafrægð-
inni farið; sá sem einu sinni hefur oröið
frægur þar verður það að eilifu; nýtur
eilífra vinsælda, eilífrar virðingar og átrún
aðar. Því að orð gagnrýnandans ná aldrei
niður í hin kyrru djúp, ekki heldur háðs-
glósur blaðanna eða gustur af slúðurvind-
unum, sem blása á yfirborðinu. Þar niðri
heyrir enginn um þetta. Hjáguð þeirra get-
ur verið málaður leir uppi á yfirborðinu,
fölnað þar og molnað í næðingunum en
niðri er hann úr gulli gerður, harður sem
gler, og ekkert getur grandað honum.“
Meb 143 sár
Framhald af bls. 8.
þá særðu um borð í annan þeirra, sem
síðan hélt á fullri ferð inn til Húsa-
víkur. Skipsfélagarnir önnuðust þá
særðu og Jóhanna Bjarnadóttir, skips-
þerna, var þar fremst í flokki. Helm-
ingur skipshafnarinnar fór um box-ð i
hinn togarann og beið þess álengd-
ar að Súðin sykki.
„Ég var meö rœnu par til viö Tcom«
um að bryggju á Húsavík", sagöi Guö-
mundur Guömundsson. „Kokkurinn á
brezka togaranum stumraöi yfir mér,
ásamt félögum mínum
Þegar sýnt var, að Súðin mundi ekkl
sökkva samstundis, fóru skipsmenn aft-
ur um borð. Togaiúnn dró hana til hafn
ar. Botnventlar höfðu brostið við spreng
ingun?*og meters löng rifa hafði komið
á eina botnplötuna, en þari setzt í rif-
una og dregið úr lekanum. Samt var
Súðin mjög sigin að aftan, þegar kom-
ið var með hana til Húsavíkur um
kvöldið. Yfirbyggingin öll sundurskotin
og bátaþilfarið að miklu leyti brunn-
ið. Á reykháfnum voru 7 stór kúlugöt,
BLÓÐVATN BJARGAÐI
Sár Ögmundar stýrimanns reyndist
ekki hættulegt og Ólafur S. Ólafsson
var aldrei í verulegri lífshættu, en hann
var nær tvö ár að jafna sig. Samt bíður
hann þessa aldrei bætur. Byssukúlan
tók í sundur afltaug í fætinum og get-
ur hann ekki stýrt honum fyrir neð-
an ökla. Ólafur hefur stöku sinnum
farið á sjóinn, í afleysingar. Fór m. a.
eina ferð á Súðinni eftir þetta og þar
var faðir hans þangað til skipið var selt
úr landi. Ólafur er kvæntur og tveggja
barna faðir, hefur reist sér hús í Kópa-
vogi og ekur í vinnuna í Skoda-bíl.
Líf Guðmundar hékk á veikum þræði
í nokkra sólarhringa. Bandaríkjamaður
,,ók í loftinu“ með blóðvatn frá Akur-
eyri til Húsavíkur og varð það piltin-
um til lífs. Messadrengurinn hafði feng-
ið 143 sár eftir kúlur, sprengjubrot og
málmflísar. Hann var mörg ár að jafna
sig, gekkst undir fjölmarga uppskurði,
Hann hlaut mein, sem ekki vex-ða lækn-
uð. M.a. er vinstri hönd hans hálfkreppt
og heyrnina missti hann á öðru eyr-
anu, þegar sprengjan sprakk við skips-
hliðina. Og hann fór ekki aftur á sjó-
inn. — Guðmundur er kvæntur og á
þrjú börn. Hann býr enn í sama húsinu
við Laugaveginn, starfar hjá símanum
og ekur á stöð endrum og eins, í frí-
stundum.
Þeir Guðmundur og Ólafur vita hvor-
ir af öðrum, eins og sagt er. Með þeim
er ekki lengur náinn kunningsskapur,
en sameiginlega eiga þeir minningu um
lífsreynslu, sem þeir vona báðir að ekki
liggi líka fyrir börnum þeirra og
barnabörnum. h.j.h.
Á vínstúku nokkurri í Lundúnum
má sjá þessa áminningu á spjaldi:
„Ef þér drekkið tiLað gleyma, viljið
þér þá vera svo góður að boi-ga drykh
inn við móttöku".
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS