Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1961, Blaðsíða 17

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
645
séra Páll kom þangað, að jarða skyldi
einhvern. En er líkmenn voru komn-
ir með kistuna út og byrjaðir að
snúa, reis upp ágreiningur milli þeirra
út af því hve margir væri snúningar
komnir, sögðu sumir þrjá, en sumir
ekki nema tvo. Þá sagði séra Páll:
„Og snúið þið, snúið þið, piltar, aldrei
verður of oft snúið“.
Þetta varð til þess að menn sneypt-
ust, og síðan hefir líkkistum ekki ver-
ið snúið í Grímsey.
Merkilegasta sagan um séra Pál er
þó um það þegar hann vígði björg-
in í Grímsey.
Slysasamt hafði verið venju fremur
í Grímsey um þær mundir er séra
Páll kom þangað. Höfðu menn hver
eftir annan hraþað þar við eggjasig
í björgunum og beðið bana. Er senni-
legt að það hafi stafað af ófullkomn-
um útbúnaði, en Grímseyingar kenndu
það illvættum þeim, sem í björgun-
um ættu heima, og töldu sig nú illa
vanta Guðmund biskup góða til þess
að vígja björgin að nýu.
Séra Páll bauðst þá til þess að
vígja björgin, ef þeir vildu gjalda
til prests ákveðna tölu fugla og eggja
frá hverjum búanda. Gengu eyar-
skeggjar óðfúsir að þessu, enda skyldi
prestur ábyrgjast þeim árangur vígsl-
unnar.
Prestur fekk sér nú trausta festi
og þaulvígði hana. Safnaði hann svo
saman flestu fólki eyarinnar ákveð-
inn dag, og gekk hempuskrýddur í
broddi fylkingar út á bjargið. Lét
hann binda sig í festina og búa vel
um. Tók svo latneska málfræði úr
barmi sínum og las í henni lítið eitt
í hálfum hljóðum, og heldu Grims-
eyingar það vera særingar. Skipaði
prestur svo að láta sig síga, en fólk-
ið skyldi syngja stöðugt meðan hann
væri í bjarginu, en þá allra hæst ef
það heyrði högg og hávaða í bjarg-
inu, því að nú mundi alls við þurfa.
Prestur seig nú í bjargið, og á með-
an söng fólkið af öllum lífs og sál-
arkröftum. Prestur söng einnig, en
þegar er hann var úr augsýn fólks-
ins, dró hann hamar upp úr hempu-
vasa sínum og braut með honum
hvassar brúnir, sem áður höfðu skor-
ið lélegar festar sigamanna. Jafn-
framt ruddi hann og niður lausa-
grjóti. Varð af þessu hinn mesti
glumrugangur. Heldu Grímseyingar
hávaðann stafa af harðri viðureign
prests við illvættirnar. Fór prestur
þannig um mestan hluta bjargsins og
ítrekaði jafnan við fólkið að syngja,
og syngja hátt. Lét hann svo um
mælt að siginu og vígslunni lokinni,
að ekki mundi nú slysast við sigið
framar. Varð og svo, að slys urðu
ekki við bjargsig í eynni eftir það
um alllangt skeið, og lögðu Grímsey-
ingar trúnað á mátt og kunnáttu hans
og andríki.
Hefir það eflaust verið skopleg sjón
að sjá alla Grímseyinga hábeljandi á
bjargbrúninni allan tímann meðan
prestur var í bjarginu.
Páll losnaði úr Grímsey 1835 og
fekk þá Miðdal í Laugardal. Þar var
hann prestur til 1843, en þá vildi
honum til sú skyssa, að eiga barn
framhjá konu sinni með stúlku þeirri
er Þórey hét Guðmundsdóttir og átti
heima á Brekku í Biskupstungum.
Var það drengur og hét Guðmundur.
Missti séra Páll þá hempuna um
skeið, en fekk skjótt uppreisn og
Knappstaði í Stíflu. Lét hann þá reka
kýr sínar alla leið sunnan úr Laugar-
dal norður í Fljót. Fól hann það
vinnukonu sinni, sem Guðrún hét og
kölluð var Gunna eineygða. Lét hann
gera henni skó með járnsólum til
þess að þeir þyldu gönguna norður.
Nú þegar Páll var kominn norður,
þótti honum kostnaðarsamt að gefa
með Guðmundi litla suður í Biskups-
tungur. Brá hann sér því suður árið
eftir að sækja drenginn, sem þá mun
hafa verið tveggja ára. Batt hann
strák ofan á milli á tússahesti og helt
norður. Var hann þá oft drukkinn.
Einhvers staðar á leiðinni mætti hon-
um maður og bað Guð að hjálpa sér.
Hafði þá snarast á trússahestinum,
svo að klyfberinn með drengnum við-
bundnum var kominn undir kvið.
Hafði klerkur ekki tekið eftir þessu
En svo ^vel vildi til, að drenginn hafði
ekki sakað. Kona Páls reyndist
drengnum sem móðir og ólst hann
upp á Knappstöðum. Eru afkomend-
ur hans margir á lífi.
Þau Páll og kona hans áttu nokk-
ur böm. Sonur þeirra hét Páll, annál-
aður gleðimaður og hagyrðingur. Eft-
ir hann er hin alkunna vísa:
Vaxa fíflar fróni á
fæst því ríflegt heyið,
ó, hve líflegt er að sjá
ofan í Stíflu greyið.
Páll andaðist ungur og varð mörg-
um harmdauði. Annar sonur séra Páls
hét Tómas, einnig mikill fjörmaður,
en drykkfelldur. Eitt sinn kom hann
þeysandi á góðhesti. Varð þá fyrir
honum kerling, er Salome hét. Tómas
sló í klárinn, er hann var alveg kom-
inn að henni og stökk hesturinn þá
yfir kerlingu, svo að sakaði hvergi.
En hestur og maður komu niður i
pytt og fóru þar á bólakaf. Var þess-
ari sögu haldið á loft til að sýna hve
ógætnir og kærulausir menn væri
þegar þeir væri ölvaðir.
Annars áttu þeir bræður ekki langt
að sækja fjörið, því að séra Páll var
annálaður fjörkálfur á yngri árum.
Með honum var í skóla annar fjör-
kálfur, eldri að árum, Guðmundur
skáld Torfason sem seinna var prest-
ur á Torfastöðum. Eldu þeir stund-
um grátt silfur. Einu sinni lenti þeim
saman, og var Páll óstyrkari. En
hann hafði hamar í hendi og laust
honum í höfuð Guðmundi svo að
hann steinrotaðist. Er mælt að þá
hafi Páll þreifað í áverkann og sagt:
„Hér er enginn botn“. Er það til
marks um kæruleysi hans. En svo
raknaði Guðmundur úr rotinu og
hugðist nú lumbra á Páli. En Páll
lagði á flótta og hljóp altaf í kring-
um kirkjuna á Bessastöðum og Guð-
mundur á eftir. Þá var verið að gera
við kirkjuþakið og var stigi reistur
upp við hana. Nú er Páll sá sitt
óvænna, hljóp hann upp stigann og
Guðmundur á eftir. En Páll létti ekki
fyr en hann var kominn upp á turn
kirkjunnar, og þangað treystist Guð-
mundur ekki að sækja hann.
Kirkjuturninn var ferkantaður og
allhár og upp úr honum járnstöng
og stór málmkúla neðan til á hennL
Efst á stönginni var gylltur vind-
hani og undir honum önnur gyllt
kúla minni. Gröndal segir að séra
Páll hafi eitt sinn komizt upp á stóru
kúluna og staðið þar á höfði, en óvíst
hvort það var í þetta skipti eða ann-
að. —
— • -
Séra Páll var talinn kvenhollur,
uppstökkur, meinyrtur en þó stund-