Lesbók Morgunblaðsins - 26.03.1961, Blaðsíða 2

166
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Stundum urðu þeir þó að bíða
lengi lags inn í sjálfa vörina, eða
lendinguna. Þegar hátt var í sjó
og mikið brim, var þarna oft mikil
hætta á ferðum og mátti engu
skeika. Vörin var ekki annað en
klettakvos, klappir og grjót á báð-
ar hendur.
Ef eitthvert skip hafði ekki ró-
ið um daginn, komu skipverjar af
því(1 skinnklæddir niður í vör til
að taka á móti fyrsta bátnum.
Stóðu þeir þar í sjónum í tveim-
ur fylkingum, og renndi svo skip-
ið inn á milli þeirra. Árar voru
lagðar • inn í skipið, formaður
beitti stjakanum til þess að skip-
ið snerist ekki flatt við sjónum.
Og svo gripu sterkar hendur um
bæði borð og drógu skipið upp í
fjöru þar til það var úr allri
hættu. Mátti þá sjá mörg traust
og örugg handtök, enda voru
þessir menn volkinu vanir og
vissu hvað í húfi var. Þarna háði
maðurinn nokkurs konar kappleik
við hin villtu náttúruöfl, og fyrir
unga drengi var þetta áhrifamikil
sjón, því að þeir vissu hvað í
veði var. En ótrúlega sjaldan
urðu slys í þessari miklu brim-
stöð.
Mér finnst rétt að skjóta hér
inn fáorðri lýsingu á húsakynnum
heima. Fyrst var þá baðstofan,
þar sem heimafólk svaf. Þar voru
10 rúm, sex í suðurenda og fjögur
í norðurenda. Milli skilrúmanna
þar var eitt stafgólf og þar var
uppgangurinn. Beint á móti dyr-
um var stórt borð, kallað kaffi-
borð. Þar var drukkið morgun-
kaffi á vertíðum. Svo voru tvö
hús úr timbri, annað allstórt á
þeirra tíma mælikvarða, og í því
allstór stofa og gestaherbergi. Svo
var sjóbúð, alltaf kölluð „Búð4n“.
Veggir hennar voru hlaðnir úr
grjóti og reft á þá, en á áreftinu
var tvöfallt torfþak. Með báðum
veggjum voru grjótbálkar. Það
voru rúm sjómannanna og ekkert
timbur í þeim nema rúmstokkar
og milligerðir. Hvert rúm var
ætlað tveimur mönnum og voru
þeir kallaðir lagsmenn. Enn voru
þarna útihús, svo sem smiðja,
geymsluskemma og nokkrir torf-
kofar.
Þegar eg var að alast upp voru
gerðar út frá okkur tvær fleytur
og stundum þrjár; voru það þá
tveir áttæringar og eitt sexmanna-
far. Á þessi skip þurfti 30 menn,
og voru því margir aðkomumenn
á vetrum, líklega um tuttugu.
Voru þeir úr ýmsum áttum, en
flestir úr Árness- og Rangárvalla-
sýslum. í „Búðinni“ voru sex rúm
og þar voru alltaf 12 menn. Handa
hinum voru gerð bráðabirgðarúm
í hinum húsunum.
Oftast höfðu sjómenn sjóklæði
sín heima og voru þau geymd í
sérstökum torfkofa, þar sem þau
gátu ekki frosið á nóttum, því að
oft voru mikil frost framan af
vertíð. Þessi sjóklæði voru saum-
uð úr skinnum, ýmist úr sauð-
skinnum, kálfskinnum eða há, og
voru því kölluð skinnklæði. Þau
voru sjóhattur, stakkur og brók,
og svo voru skór úr sútuðu leðri,
sem mest líktist sólaleðri. Skinn-
klæðin voru smurð með þorska-
lýsi, eða lifur núið í þau, svo að
þau þyldi betur bleytu. Þetta gátu
verið beztu flíkur, og þeir sem
kunnu að klæðast þeim rétt,
þoldu vel bæði sjóvolk og kulda.
í þessi sjóklæði fóru menn oft á
morgnana heima og gengu í þeim
til skips, en sjávargatan hjá okk-
ur var um hálfur kílómetri.
Við skulum hugsa okkur að við
séum komin til Grindavíkur á
vertíðinni 1898, eða fyrir 63 ár-
um. Og svo skal eg reyna að lýsa
fyrir ykkur einum degi þar. Það
er ekki neinn ákveðinn dagur,
heldur einn af mörgum, því að
hið sama gerðist þar dag eftir dag
og ár eftir ár á sama tíma. En eg
tek dæmið frá vetrarvertíð, því
að hún var aðalbjargræðistím-
inn og þá var mest um að vera.
Þá var þar og fjölmennast, vegna
þess hve margir voru vertíðar-
menn; þeir voru ýmist kallaðir
Norðanmenn eða Austanmenn,
eftir því hvaðan þeir voru, eða
aðeins sjómenn.
Vertíðin er nýlega byrjuð. Þá
var alltaf notuð ýsulóð (sem nú
er kölluð lína). Var hún beitt að
kvöldi, en róið þegar með birtu á
piorgnana. Þá voru ekki til nein
ljósatæki, er bátar gæti notað, svo
að þeir urðu að haga sér eftir
dagskímunni, en alltaf var lagt
á sjóinn áður en fullljóst var.
Það var oft þessa morgna, að
við krakkar vöknuðum við mik-
inn umgang, því að allt var á
ferð og flugi í baðstofunni er
heimamenn voru að búast á sjó-
inn. Svo bættist það við, að flest-
ir aðkomusjómenn komu úr úti-
húsum til baðstofu, stundum
skinnklæddir, til þess að fá sér
kaffi eða mjólkurbland. Það hafði
einhver vinnukonan hitað. Ekki
var neitt með þessari hressingu
annað en kandísmoli. Aldrei man
eg eftir því að sjómennirnir fengi
matarbita á morgnana, enda
munu þeir ekki hafa verið mat-
lystugir svo snemma dags.
Þessi hamagangur stóð þó ekki
lengi. Allir flýttu sér sem mest
þeir máttu. Það þótti mannsbrag-
ur að því að vera fljótur til skips,
og seinlátir menn voru alls stað-
ar illa liðnir.
Við vorum þá heima þrír strák-
ar 10—12 ára að aldri. Langaði
okkur jafnan til þess að fara með