Lesbók Morgunblaðsins - 05.08.1956, Blaðsíða 6

426
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Qlav T. Beifo dr. philcs.
„Berib Haraldi hárjagra kvebju rrúnd'
Útvarps-spjaSI í Norsk Kringkasting 5. jan. 7956
EGAR ég fór frá íslandi síöast-
liðið haust, var ég raunveru-
lega beðinn að bera kveðju Haraldi
inum hárfagra. Hafði ég þá nýskeð
l-3 ættartölu háttsetts íslendings,
sem rakin var órofin aftur til Har-
alds hárfagra. Og er þessir merku
íslendingar óskuðu að senda
kveðju norskum frændum sínum,
var mjög eðlilegt, að hugur þeirra
leitaði á leiðarenda til frægra for-
feðra sinna. Annar kunnur íslend-
ingur sagði mér, að ætt sín væri
rakin til víkingakonungsins Ragn-
ars loðbrókar á 9. öld. Og Hallgerð-
ur Höskuldsdóttir, sem við þekkj-
um úr Njálu, rakti ætt sína til forn-
sögu-hetjunnar Sigurðar Fáfnis-
bana.
Kunnugt er að einstöku Norð-
menn rekja einnig ætt sína til Har-
alds hárfagra. En ekki er mér
kunnugt, hvort nokkrir hérlendir
rekja ætt sína til Ragnars loðbrók-
ar og Sigurðar Fáfnisbana. En svo
mikið er víst, að meginþorri Norð-
er lýsti villtum víða að
um vegalausan mar,
því margur fann þar sína sál,
í sælli þökk hóf lofsöngsmál,
er steig til Guðs í hæðir hátt
við helgan bænamátt.
Og blessa, Drottinn, land og lýð
um langan aldur fram,
hvern bát á miði, bæ í hlíð,
hvern bala og gróðurhvamm.
Veit helgrar trúar heitri lind
að hjarta þjóðar. — Krossins rnynd
skal sóknarafl á sigurleið
um sævi tímans breið.
SIGURJÓN GUÐJÓNSSON
manna veit eigi skil á ætt sinni öllu
lengra en til afa sinna og ömmu. Á
þeim vettvangi snýr allt öðruvísi
við á íslandi. Flestir íslendingar
kappkosta að geta rakið ætt sína
aítur til einhvers landnámsmanns.
I Landnámabók eru langar ættar-
tölur, og hefir síðan hver ættliður
af öðrum bætt við það, sem áður
var tiltækilegt....
Þeim er Landnámu skráðu, hefir
verið ljóst, hve mikilvægt það var
að kunna skil á ætt sinni og upp-
hafi; mikilvægt var það gagnvart
öðrum þjóðum, og einnig fyrir
hvern einstakling, því að íslenzka
þjóðfélagið var ættar-samfélag, þar
sem hver einstaklingur hlaut rétt
sinn og rými samkvæmt valdi því
og virðingu, sem ætt hans hafði
hlotið. í dag er íslenzkt þjóðfélag
af annarri gerð og nýtízkulegri,
sem hvíhr ekki framar á ættinni
einni. En ættræknin og ættarkennd
in er enn öflug og sterk, ®g áhugi
manna á ættarsögu bráðlifandi.
„Þið eruð einkennilegir, íslend-
ingar, þið talið alltaf um sögu. Eng-
ir ferðamenn aðrir tala um sögu,
og við tölum aldrei um hana.“ —
Þessi orð hefir íslenzki blaðamað-
urinn Árni Óla eftir norskri konu
menntaðri. Árni Óla var í fylgd
með íslenzku forsetahjónunum á
Noregsför þeirra í fyrrasumar.
Hann hefir skrifað 9 ferðaþætti um
för þ'essa í Lesbók Morgunblaðsins
íslenzka.
Ég held það séu allmikil sann-
mæh í orðum norsku konunnar. Á
ferð sinni um Noreg hefir Árni Óla
vissulega rætt mikið um sögu við
menn þá, er hann hitti fyrir, því að
ferðaþættir hans fjalla allteins
mikið um hinn gamla Noreg sem
um hinn nýja. Hvarvetna lítur
hann eftir sögustöðum og rekur
slóð landnámsmannanna. Þetta er
að miklu leyti lýsing á ferð um
Noreg, og þá sérstaklega um þann
hluta, sem að íslandi snýr og snert-,
ir sögu þess á einhvern hátt. Það
er sögulandið, sem höfundur hefir
sífellt fyrir augum.
Árni Óla er hér engin sérstök
undantekning. Þegar til íslands er
komið, verður maður þess brátt
var, að íslendingum er tamt að
spjalla um sögu. Þetta einkennir
ekki aðeins safnvörðinn og farar-
stjóra langferðabílanna. Þetta virð-
ist vera almennur þjóðareiginleiki.
Umsjónarmaður Alþingishússins
segir þér ekki aðeins sögu hússins
sjálfs, heldur einnig sögu Þingvall-
ar, Öxaraár; Drekkingarhyls og
Gálgakletts. Og akir þú um sveit-
ina með íslenzkum bónda í jeppa
hans, getur hann bent þér á land-
námsjarðir og sögustaði hvarvetna
á leiðinni, og hvað þar hafi gerzt,
Þú lifir allt umhverfið á leið sinni
í sögu-fjarsýni.
Mér liggur við að segja, að ég
hafi á þennan hátt ekið um alla
Njáls-sögu. Það kom sem sé í ljós,
að bóndi sá sem ók mér, kunni nær
alla Njálu utanbókar og gat stað-