Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1955, Blaðsíða 16

Elztu myndir sem til eru
1. Indiánakonur
2. Gullneniar
Á DÖGUM ferðast blaðamenn
^ um allan heim með ljósmynda-
vél og ritvél, taka myndir og skrifa
greinar um lönd og lýði, til fróð-
leiks og almennrar þekkingar á
siðum og staðháttum meðal fram-
andi þjóða. Þetta er eitt aí einkenn-
um blaðamennskunnar á þessari
öld. En þá er merkiiegt að frétta,
að fyrir nær 400 arum voru uppi
tveir menn, sem höfðu með hönd-
um sams konar upplýsingastarf-
semi. Annar þeirra var enskur og
hét John White, en hinn franskur
og hét Jaques le Moyne. Þeir voru
báðir málarar og voru sendir til
Ameríku til þess að mála þar
myndir og skrifa lýsingar á land-
inu.
Le Moyne var sendur vestur um
haf 1564 með inum frönsku Húgon-
ottum, sem ætluðu að stoina ný-
lendu á Florida, þar sem Spánverj-
ar réðu þá og höfðu ráðið síðan
1513 að Ponce de Léon uppgötvaði
þennan skaga. Spánverjum var lítt
um það gefið að Frakkar næði fót-
festu í þessu landi, og inn 20. sept-
ember 1565 réðust þeir á vígi
Húgonotta, sem þeir kölluðu Karó-
línu vígi. Fáir menn komust und-
an, en þeirra á meðal var Le
Moyne. Þeir komust um borð í
franskt skip og átti nú að sigla til
Frakklands. En skipið hreppti
versta veður og varð að leita hafn-
ar í Swansea í. Wales. Þar gekk Le
Moyne á land og helt til London
og gekk þar nokkru seinna í þjón-
ustu Sir Walther Raleigh.
Nú leið og beið fram til ársins
1587. Þá var geíin út i Englandi
bók eftir franskan mann, René
Goulaine de Laudonniére, og fjall-
aði hún um franska landnámsmenn
i Florida. Þýðandinn var Richard
Hakluyt og í formála gat hann
þess, að Le Moyne hefði málað
margar vatnslitamyndir eftir
rninni frá dvöl sinni á þessum slóð-
um.
Þá var uppi maður, sem hét
Theodore de Bry, gullsmiður,
myndgrafari og bókaútgefandi.
Hann var flæmskur að ætt og hafði
íyrst átt heima í Liege í Belgiu,
en varð að flýa þaðan vegna trúar-
ofsókna. Fór hann þá fyrst til
Strassburg, en síðan til Frankfurt
og settist þar að. Hann las nú frá-
sögnina um myndir Le Moyne og
langaði mjög til þess að ná í þær,
vegna þess að hann var þá að gefa
út bók um ofsóknir þær, er Húgon-
ottar höfðu orðið fyrir. Tók hann
sér því ferð á hendur til London á
fund Le Moyne og viidi fá keyptar
allar myndir hans. En listamaður-
inn neitaði að selja og varð De Bry
að hverfa svo búinn heim til Þýzka
-lands aftur. En árið eftir andaðist
Le Moyne og þá hraðaði De Bry
sér til London og keypti þá af
ekkju hans allar myndirnar og enn
fremur allt, sem Le Moyne hafði
skrifað um Florida og raunir Húg-
onotta þar. En vegna tilmæla Hak-
iuyt frestaði hann útgáfunni. En
Hakluyt gekk það til, að hann vildi
að Englendingar legði undir sig inn
nýa heim og vildi ekki að Frakkar
væri minntir á jnar misheppnuðu
Jandnáms tilraunir sínar. Og' því
var það, að myndir John Wliite