Lesbók Morgunblaðsins - 08.05.1955, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
267
Brúnsvala á hreiðri sínu.
mikið lostæti, þá hlyti það einnig
að vera gott mönnum. Og svo hafi
þeir farið að eta hreiðrin hrá, en
þá hafi verið skammt til þess, að
farið hafi verið að matreiða þau
á ýmsan hátt.
Nokkur munur er á hreiðrunum.
í hreiðrum Brúnsvölunnar er oft
talsvert af fjöðrum, sem þarf að
hreinsa burt áður en hreiðrin eru
matreidd, en hreiður hvítu svöl-
unnar eru alveg hrein.
Svölurnar verpa í óteljandi hell-
um á víð og dreif um Borneo, en
lang mest í hinum svonefndu
Gomatong-hellum. Þessir hellar
eru inni í frumskógi, sem er svo
þéttur, að ekki er hægt að komast
í gegnum hann nema eftir smástíg-
um, sem haldið hefir verið við um
aldaraðir. Stærsti helhrinn heitir
Simud Hitan og um stærð hans
geta menn gert sér ofurlitla hug-
mynd, er þeir heyra að hann er
rúmmeiri heldur en St. Pálskirkjan
í Lundúnum. Þarna gera Brún-
svölurnar sér hreiður þúsundum
saman, hátt uppi í hvelfingu hellis-
ins og er ekki auðhlaupið að þeim.
En Hvítsvölurnar hafast aðallega
við í helli, sem nefnist Simud
Putch. Þar er kolamyrkur, enda
kunna Hvítsvölurnar bezt við það.
Hreiðrunum er safnað tvisvar á
ári, eftir að ungarnir eru farnir
úr þeim. Menn haía gert ýmsa
glugga á hellana og síga þar niður
til þess að ná í hreiðrin, eða þcir
hafa langa stiga, allt að 250 fct
á lengd. Vegna myrkursins verða
menn að hafa með sér ljós, og þyk.-
ir það ekki gott verk að standa
efst í þessum stigum, verða að
halda á ljósinu með annari hendi,
en safna hreiðrunum með hinni
hendinni. Þeir, sem gefa sig að
þessu eru aðallega menn af Dus-
uns-þjóðflokki á Norður-Borneo.
Hafa þeir stundað þessa atvinnu
mann fram af manni kynslóðum
saman, og eru orðnir mjög leiknir
í list sinni, og enda þótt atvinnan
sé stórhættuleg, verða mjög sjald-
an slys.
Þegar hreiðrunum hefir verið
safnað saman, eru þau bundin í
bagga og borin út úr frumskógin-
um niður að sjó. Þaðan eru þau
flutt á bátum til Sandakan. Skóg-
málanefnd ríkisins á öll hreiðrin,
því að þau eru talin með hlunn-
indum skógarins. Hún tekur nú við
þeim og geymir þau í sérstökum
skemmum, þangað til kínverskir
kaupmenn koma til þess að bjóða
í þau. Hér er ekki um svo litla
verslun að ræða. Baggarnir eru
nefndir „pikuls“ og vegur hver
þeirra um 130 pund, en rúmlega
200.000 slíkir baggar eru seldir ár-
lega, og er venjulegt verð á þeim
20—30 dollarar fyxir hvert pund.
Annað er merkilegt við Goman-
tong hellana, að inni í þeim hefir
um árþúsundaraðir safnast svo
mikið af fugladrít, að nema mun
um 5000 smálestum. Er þetta hinn
ágætasti áburður þegar hægt verð-
ur að ná í hann.
Eins og fyr er sagt gera Kín-
verjar súpu úr svöluhreiðrunurn,
og þeir eru mestu snillingar heims-
ins í allskonar súpugerð. Norður-
álfumaður, sem eingöngu hafði
vanist vestrænu mataræði, hefir
sagt, að hann hafi aldrei bragðað
betri súpu en úr svöluhreiðrum,
nema ef vera kynni súpu af há-
karls-bakugga — en hana fékk
hann líka í Kína.
C^"U®@®Ci>^
Veistu þetta ?
HVERGI á jörðinni eru jafn miklir
kuldar og á Suðurskaulslandinu. Frost
getur orðiö þar fimm stigum meira
heldur en mestu grimmdarfrost, sem
mælzt hafa á norðurhveli jarðar. Veðr-
átta er og miklu stormasamari á suður-
hveli, heldur en annars staðar og veð ■
urhæðin oft óskaplcg. hess eru dæmi
að stormur, sem fer með 160 km hraða
á klukkustund, getur staðið látlaust
dögum saman, og er slíkt óþekkt fyrir-
brigði annars staðar.
★
ÁRIÐ 1912 komst Náttúrugripasafnið í
Sydney í Ástralíu yfir mola af selenite
og var innan í honum vængur af flugu
Menn heldu þá að hér væri um mjög
merkan grip að ræða, og mundi flugan,
sem vængurinn var af hafa verið uppi
fyrir 60—100 milljónum ára. En nú
hefur vísindamaður, sem H. F. Whit-
worth heitir, komizt að því, að hér hafa
verið svik í tafli. Vængurinn er af sér-
stakri tegund af engisprettu, sem nú ‘á
heima í Ástralíu. Rauf hafði verið gerð
í selenite-molann og vængnum stungið
þar inn og síðan brætt yfir opið. Væng-
urinn er ekki nema rúmlega 40 ára
gamall.
★
Á FORMÓSU eru 8 milljónir íbúa, eða
jafn margir og í allri Ástralíu.