Lesbók Morgunblaðsins - 17.08.1952, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
395
lega um þýðingarnar sjálfar, sýna,
hvernig Sveinbjörn þýðir, bera
saman hinar eldri og yngri gerðir,
bundnu þýðinguna saman við hina
óbundnu — og þannig lengi. En
þess er ekki kostur hér, og skal nú
örlítið skýrt frá öðrum þýðingum
Sveinbjarnar úr grísku.
Sga?
Sveinbjörn fór ekki aðeins yfir
Hómer í grískukennslu sinni, held-
ur las hann með nemendum sínum
ýmsa aðra höfunda, svo sem Platon,
Eskýlus, Lúkíanus og Plútarkus.
Nefnir Jón Árnason 17 brot grískra
rita, er til séu í handriti, ýmist með
hendi Sveinbjarnar sjálfs eða nem-
enda hans. Er það allt óprentað,
enda voru þýðingar þessar einungis
gerðar í þágu nemendanna, en ekki
með prentun fyrir augum. Er þarna
þó ágætur efniviður hverjum þeim,
er ráðast vildi í að þýða þessi rit.
Verður nú vikið að biblíuþýðing-
um Sveinbjarnar, en við þær fékkst
hann talsvert. Getur hann þess í
bréfi sumarið 1824, að hann sé þá
ásamt Hallgrími Scheving að end-
urskoða þýðinguna á Nýja testa-
mentinu, en það kom síðan út í
Viðey 1827. Var aðalskerfur Svein-
bjarnar til þeirrar útgáfu þýðing
hans á Opinberunarbók Jóhann-
esar.
í 6. útgáfu biblíunnar allrar,
prentaðri í Viðey 1841, hafði Svein-
björn þýtt alls 17 bækur: 2. Móses-
bók og allar bækur spámannanna,
hinna meiri og minni, nema bók
Jeremíasar (og Harmagrátinn), og
svo í Nýja testamentinu Opinber-
unarbókina, eins og fyrr getur.
Er það dómur allra, sem athugað
hafa, að Sveinbjörn — og Oddur
Gottskálksson — séu snjöllustu
biblíuþýðendur, sem vér höfum átt.
í ritgerð um íslenzkar biblíuþýð-
ingar eftir Steingrím J. Þorsteins-
son (í IV. árg. Víðförla) er þýðing
Jón Sigurðsson
Sveinbjarnar borin á nokkrum
stöðum saman við eldri þýðingu,
Grútarbiblíu svonefnda, og eins við
nýjustu þýðingu biblíunnar, og er
sá samanburður býsna fróðlegur.
Að honum loknum kemst Stein-
grímur m. a. svo að orði:
Þeir Oddur Gottskálksson og
Sveinbjörn Egilsson eru vafalaust
mestir stílsnillingar allra íslenzkra
biblíuþýðenda fyrr og síðar, sem
hafa þó margir verið ritfærir vel,
og verður þá hlutur hinna tveggja
að meiri. Þeir hafa megnað að búa
þýðingum sínum þann tignarsvip
og helgiblæ, sem þeim ber. Það er
sem þeir lúti ekki aðeins að guðs-
orðinu í auðmýkt sinni, heldur
verði það þeim einnig á köflum
innblástursefni, hefji þá sjálfa til
flugs, lyfti stílgáfu þeirra upp í
æðra veldi. Þó að síðasta biblíuþýð-
ing okkar sé vafalaust nákvæmari
og réttari en hjá Oddi og jafnvei
Sveinbirni, þá efast ég um, að aðrar
biblíuþýðingar okkar flytji sannara
guðsorð í eiginlegasta skilningi, séu
vænlegri til sálubótar. —
Sveinbjörn hefur líklega byrjað
á Gamla testamentis-þýðingunni
1837, því að 18. október það ár segir
hann í bréfi til Jóns Sigurðssonar:
Núna er eg með Ezekíel, Daníel og
alla smærri spámennina fyrir
Biblíufélagið. — En 16 mánuðum
síðar virðist hann kominn litlu
lengra, enda mörg störf, sem köll-
uðu að samtímis. Vér skulum líta
í bréf hans til Jóns Sigurðssonar
I. marz 1839, þar sem hann segir:
Nú er komið eitthvert ofboð í
Biblíufélagið, svo eg kvíði fyrir. Eg
átti að revidera eða gefa lagfærða
útleggingu af Ezekíel, Daníel, 12
smærri spámönnunum og Exodus;
— en meðan eg var að ljúka við
II. b. af Fms., var Ezekíel farinn
að myggla, og í Daníel sást ekki
fyrir ryki, en spámennirnir allir
mosavaxnir.
Sveinbjörn lauk þó við þetta allt
á tilskildum tíma, og voru þýðing-
ar hans prentaðar, sem fyrr segir,
í útgáfunni 1841, en síðan endur-
prentaðar í 7. útgáfu biblíunnar
allrar, í Reykjavík árið 1859.
Ék
Af enn öðrum þýðingum Svein-
bjarnar skal næst fræga telja þýð-
ingu hans á 11 bindum Fornmanna-
sagna, en sú var á latínu, Scripta
Historica Islandorum, og var prent-
uð á árunum 1828—42. Hafði Svein-
björn unnið að henni samhliða öðr-
um störfum 1826—38. Síðasta bind-
inu, hinu 12., sem er skrá yfir nöfn
og ýmislegt fleira í sögunum, sneri
Grímur Thomsen.
í útgáfu þeirri af Snorra-Eddu,
er prentuð var í 3 bindum í Kaup-
mannahöfn á vegum Árnanefndar
(1842, 1852, 1880—87), var latnesk
þýðing Snorra-Eddu allrar og mál-
fræðiritgerðanna í fyrstu 2 bind-
unum og vísnaskýringanna í 3.
bindi eftir Sveinbjörn.
Hefur Sveinbjörn stundum verið
með nær allar þessar þýðíngar í