Lesbók Morgunblaðsins - 24.02.1952, Blaðsíða 4

v 80 ' ~
r LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
því að „þar eru ofna-eldar ,eldstóa-
eldar og mergð ljósa á vetrum víðs-
vegar um allt húsið, og meiri en
í nokkru öðru húsi í bænum“.
Stjórnin segi að því hafi verið
hreyft að byggja hús handa presta-
skólanum í sambandi við þessa
bókhlöðu, en ekki þyki tími til
kominn að gera út um þet|a, og
því skuli málinu skotið á frest. Hún
l, sé þar með að slá á frest vilja dáins
{ manns af ástæðum, sem hvergi sé
! getið í gjafabréfinu.
- Nefndin taldi að fyrir það fé, sem
f til væri mundi hægt þá þegar að
f koma upp stærri bókhlöðu en skól-
? inn þyrfti nauðsynlega í bili. En
það væri æskilegt að litið væri á
þá nauðsyn, að hin bókasöfnin fái
þar inni til bráðabirgða, en að
þingið taki jafnframt skýrt fram,
að bezta bó^asafni landsins, Stifts-
bókasafninu, verði séð fyrir varan-
legum og óhultum geymslustað, og
gæti stjórnin því bætt við Kelsall-
gjöfina svo sem 800—1000 rdl. í því
skyni.
Þá benti nefndin á að mikil
hætta væri á ef þetta drægist leng-
ur með byggingu bókhlöðunnar,
að erfingjar Kelsalls teldu að skil-
yrðunum fyrir gjöfinni hefði ekki
verið fullnægt og heimtuðu féð aft-
ur sem arf sinn og eign sína.
Allir þingmenn voru sammála
um nauðsyn þess að koma þessu
máli á framfæri við konung. En
út af því spunnust langar umræð-
ur og mikið þref og voru sumir
þingmenn allharðorðir í garð
dönsku stjórnarinnar fyrir afskifti
hennar af þessu máli. Og sumir
sögðu að hér væri hún að leika
nákvæmlega sama leikinn eins og
með Thorkellísjóðinn og Kollektu-
sjóðinn, hún hefði ótvíræða til-
’ hneigingu til þess að sölsa undir
sig íslenzka sjóði og fara með þá
eftir sínum geðþótta. Þessar ræður
skulu ekki raktar hér, en þess eins-
getið að bænarskrá var konungi
send. Hún bar engan árangur um
sinn.
----★-----
Hilmar Finsen varð stiftamtmað-
ur hér 1865. Hann gerði þá þegar
gangskör að því að koma bygg-
ingarmálinu áleiðis. Var þá alveg
horfið frá því að hafa prestaskól-
ann í sambandi við bókhlöðuna, og
felst stjórnin þá að lokum á að
rétt væri að byrja á bygging-
unni.
Samkvæmt yfirlýstum vilja Al-
þingis um að hafa bókhlöðuna úr
steini, fóru stiftsyfirvöldin fram á
það við Sverri Runólfsson stein-
höggvara að hann tæki að sér
bygginguna, og byrjaði þegar á því
að fara að kljúfa grjót og draga
það að staðnum, þar sem húsið
skyldi standa. En ekki þorðu þau
þó að ráða hann fyr en þau fengi
til þess samþykki stjórnarinnar.
Þau skrifuðu svo stjórninni hinn 6.
jan. 1866 og stungu upp á því að
Sverri yrði falið að standa fyrir
byggingunni, og segja að hann sé
þegar farinn að undirbúa verkið.
Stjórnin svarar aftur og segir að
það komi ekki til mála að fela
Sverri þetta. Hún segist hafa feng-
ið trésmið, Klentz að nafni, til þess
að gera teikningar að húsinu, og
hann hafi boðizt til þess að taka
bygginguna að sér fyrir 7600 rdl.,
og stjórnin fallizt á það. Og þannig
varð það fyrir einræði stjórnarinn-
ar, að danskir menn voru sendir
hingað til þess að byggja bókhlöð-
una. Stiftsyfirvöldin voru þar bor-
in ráðum, og fengu þau því einu
framgengt, að Klentz var skyldað-
ur til að kaupa grjótið, sem Sverrir
hafði klofið handa byggingunni. En
síðar krafðist svo Klentz skaðabóta,
vegna þess hvað hann hefði tapað
miklu á þessu.
----★-----
Hinn 5. maí um vorið kom bygg-
ingarnefnd Reykjavíkur saman hjá
skólanum til þess að ávísa lóð und-
ir bókhlöðuna. Voru stiftsyfirvöld-
in, þeir Hilmar Finsen stiftamt-
maður og Pétur Pétursson biskup
þar viðstaddir. Segir svo í fundar-
gerð byggingarnefndar að húsið
eigi að vera rúmlega 25 al. á lengd
og rúmar 15 al. á breidd, byggt úr
steini með helluþaki. Var því ávís-
að 42 al. langri lóð sunnan við skól-
ann, en breidd lóðarinnar 16. al. 10
þml. Af hinni ávísuðu lóð hafði
skólanum áður verið úthlutað 501
feralin, en bætt við 183 feralnum
þar fyrir sunnan. Ákveðið var að
framhlið bókhlöðunnar skyldi vera
í beinni línu við framhlið skólans.
Stiftsyfirvöldin féllust á þetta, en
geymdu sér rétt til að fá lóðina
framlengda lengra til suðurs, ef
samkomulag gæti orðið um það við
Jón Árnason, eiganda Stöðlakots.
— Viku seinna samþykkti bygg-
ingarnefnd — í samræmi við teikn-
ingu — að miðbik hússins, 9 alnir
á lengd, mætti skaga hálfa alin
fram úr húsalínunni. (Þetta útskot
er nokkurs konar stöpull undir
kvisti á húsinu).
----★-----
Klentz kom ekki sjálfur hingað,
en í maí um vorið sendi hann yfir-
smið, Blome að nafni og með hon-
um Oldhauer múrarameistara og
Lang timburmeistara. Tóku þeir
svo til við bygginguna, en stifts-
yfirvöldin fengu Þorvald Stephen-
sen verzlunarstjóra, er þá var ný-
lega kominn í bæjarstjórn til þess
að hafa eftirlit með verkinu fyrir
sína hönd.
Þetta sama sumar var settur
kvistur á vesturhlið stiftamtmanns-
hússins (nú Stjórnarráðs). Efni í
hann og bókhlöðuna var flutt hing-
að á danskri „jagt“, sem Fanney
hét. Þessu skipi var ekki sleppt úr
landi aftur. Þeir Geir Zoéga kaup-
maður, Kristinn í Engey og Jón
Þórðarson í Hlíðarhúsum keyptu
það og héldu því lengi út til fisk-
veiða. „Með þessum skipakaupum