Lesbók Morgunblaðsins - 24.02.1952, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
79
r~
Lestrarsalurinn, sem nú er jafnframt fundarsalur og kennslustofa. Þar sem súl-
urnar eru voru upphallega skilrúm og í básunum milli þeirra voru bókahyliurnar
skrár Kelsalls, því að þar var ekk-
ert um það talað, að af gjöf hans
ætti að greiða viðhald byggingar-
innar framvegis né annan rekstrar-
kostnað. Þar var aðeins talað um
að bókhlöðu fyrir lærða skólann
skyldi komið upp fljótt og vel. En
nú voru þegar liðin nær átta ár
síðan erfðaskráin var gerð, og á
þriðja ár síðan danska stjórnin
fékk peningana í hendur.
Það má máske áfellast stiftsyfir-
völdin fyrir það að þau fóru að
blanda Stiftsbókasafni og presta-
skóla við þetta mál. En þau hafa
þó mikla afsökun. Þau litu svo á
að bókahlaðan yrði að vera svo
stór, að hún miðaðist ekki við
þarfir skólabókasafnsins, eins og
þær voru þá, heldur væri hún til
frambúðar. Og þar sem bókasafn
skólans þurfti ekki á allri hinni
fyrirhuguðu byggingu að halda
þegar í stað, var eðlilegt að þeim
hugkvæmdist að nota mætti hana
einnig til annars. Það var hagsýnis-
mál. Meira að segja hafði Pétur
Pétursson, er þá var forstöðumaður
prestaskólans, stungið upp á því að
stjórnin legði fram fé til viðbótar
við gjöf Kelsalls, svo að húsið gæti
orðið nóg stórt fyrir bókasafnið og
prestaskólann. Benti hann á. að
prestaskólinn greiddi þá 200 rdl. á
ári í húsaleigu, og sýndist sér því
rétt að stjórnin legði fram þá upp-
hæð er svara mundi því að hún
gæfi af sér 200 rdl. í vexti á ári,
eða 5000 rdl. Hvort það hefir verið
óttinn við að þurfa að leggja fram
þetta íé, sem fældi ríkisstjórnina,
verður að láta óumtalað, því að
um það eru engar heimildir. Fyr-
ir hinu eru bein orð stjórnarinnar,
að hún hafi ákveðið að fresta hús-
byggingunni um óákveðinn tíma.
-----------------★-----
Málið lá svo í þagnargildi þang-
að til Jón Guðmundsson ritstjóri
hreyfði því á Alþingi 1363. Bar
haan þar fram tillögu um að senda
konungi bænarskrá um að hann
skipaði svo fyrir að tafarlaust væri
fullnægt gjafabréfi Kelsalls, og að
gjöf hans verði varið sem fyrst
beint eftir orðum og' skilyrðum
gjafabréfsins.
Hann rökstuddi þessa tillögu
sína með því, að Kelsall hefði að-
eins ákveðið um gjöf þessa, að
henni skuli verja til að byggja nýtt
hús handa bókasafni lærða skól-
ans í Reykjavík, og þess vegna
sé það heimildarlaust að stjórnin
dragi féð undir sig af þeirri ástæðu,
að það hrökkvi ekki nema rétt fyr-
ir byggingu hússins. Og í öðru lagi
hafi gefandinn áskilið í gjafa-
bréfi sínu, að fullnægt væri þessu
skilyrði gjafabréfsins bæði ræki-
lega og undandrátíarlaust. Það
virtist því gagnstætt yfirlýstum
tilgangi og skilyrðum gefandans að
fresta húsbyggingunni um óákveð-
inn tíma og binda þá frestun við
skilyrði,' sem lægi langt frá orð-
um og tilætlan gjafabréfsins og
ættu enga stoð í því.
Alþingi akvað þegar að fela sér-
stakri nefnd að athuga þetta mál
og voru kosmr í nefndþia Jon Guð-
mundsson, Jón Hjaltalín landlækn-
ir og Halldór Kr. Friðriksson skóla-
kennari. Skilaði nefndin síðan
löngu áliti. Var hún einhuga um
að gjöf Kelsalls eigi að verja bei'nt
eftir fyrirmælum hans, til þess að
koma upp bókhlöðu fyrir skólann
og til einkis annars, og að þetta
eigi að gera undandráttarlaust eða
viðstöðulaust eins og í gjafabréfinu
stendur. En þar standi ekkert um
að gefandinn ánafni fé til rekstrar-
kostnaðar hússins.
Þá hafi stjórnin haldið því fram
að engin þörf sé á að byggja strax,
vegna þess að bókasafnið hafi nógu
rúmgott húsnæði í skólahúsinu
sjálfu. Þar til sé því að svara, að
það húsnæði sé nú engu rúmbetra
heldur en árið 1859, þegar stjórn-
in vildi byggja. Auk þess sé bóka-
safnið þarna altaí í mikilli hættu.
Skólahúsið sé byggt úr tómu
timbri, með veggjum, þaki og öll-
um þiljum að utan úr margbikuð-
um borðum. Eldfimari bygging sé
því ekki til í bænum og ef eldur
komist í hann að ráði, þá rnuni
ekki hægt að bjarga neinu, sem þar
se geymt. En eidhættan se rrukil,