Lesbók Morgunblaðsins - 17.02.1952, Blaðsíða 10

r 70 \
bærinn á Stafafelli dragi nafn af
ógöngum þessum í gljúfrinu, held-
ur líklegra að sólstaíir hafi fallið
á litla fellið, sem bærinn stendur
undir). í gljúfrinu er auk þess kall-
aður Vondisnagi. Fyrir innan hann
má teljast sæmilega klettalítil leið
allt í Sviptungur, sem áður getur.
Erum við nú stödd við Víðidalsá,
en hverfum þaðan að sinni og allt
út á Valskógsnes. Þessi fjöll, sem
hér hefur verið lýst að litlu, eru
eiginlega kölluð Framfjöll, af því
þau eru utan eða réttar sagt austan
árinnar.
ESKIFELLSFJÖLL
Nú er ferðinni heitið í Eskifells-
fjöll, og er þá farið yfir Jökulsá
hjá Valskógsnesi og haldið í Eski-
fell. Framan í fellinu eru þrír gras-
hjallar. Á austasta balanum stóð
bær, því í Eskifelli var byggð. Þar
bjuggu um eitt skeið merkisbónd-
inn Jón Markússon og hinn mikli
kvenskörungur Valgerður kona
hans. Ekki held ég að þeim hafi
orðið barna auðið, en Jón átti son
þann er Eiríkur hét og var merkis-
bóndi að Hlíð í Lóni. Átti Eiríkur
þessi fjölda barna; meðal annarra
má nefna Bjarna kaupmann í Bol-
ungarvík og Guðmund bónda í
Berufirði eystra.
Þetta er nú útúrdúr, sem ekki
kemur gangnafólki við, og skulum
við nú ekki dvelja neitt í fellinu,
heldur halda sem leið liggur vestur
í Skyndidalsháls. Frá honum ligg-
ur Skyndidalurinn langur mjög,
rösklega þriggja tíma gangur úr
hálsi og inn að jökii, við Hoffells-
lambatungur. Dalur þessi heyrir að
hálfu til Stafafells en að hálfu und-
ir Þórisdal, og skilur áin á milli,
sem er vatnsmikil og straumhörð,
kolmórautt jökulvatn. Austanvert
við Skyndidal er Suðurfjall, hátt
og mikið. Þá kemur hrikalegt gljúf-
ur, sem Hafragil nefnist. Eru úr
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
því tvö einstigi svo hægt er að
smala fé úr gljúfri þessu upp á
Suðurfjallið. Inn af Hafragili er
Sauðhamarstindur. Er hann illa
settur, hvað það snertir, að ef hann
er ekki smalaður, þá mun oftast
daga uppi það fé, sem þar kann að
vera.
Austanvert við Hafragilið liggur
svo há heiði, sem Kjarrdalsheiði
heitir. Upp þessa heiði verður að
fara þegar farið er á hestum til
Víðidals eða norður um hraun. —
Framanvert við heiði þessa eru
kallaðir Ásar. Liggja þeir á milli
Eskifells og heiðarinnar, og liggur
nú leið hins gangandi manns upp
úr Ásunum og yfir svokallaða Tæpu
götu, en sú gata liggur eftir skriðu-
hjalla, en fyrir neðan er hengiflug
alla leið niður að Jökulsá, og heita
þar Ófæruskriður fyrir neðan.
Eitt sinn er Jón Markússon var
að koma úr göngu, en hjarn var,
þá hrapaði hann í þessari Tæpu-
götu, en festist á jakka sínum á
einhverri steinnybbu fram á brún-
inni, og gat hann svo með einhverj-
um ráðum höggvið sér spora upp
fönnina og allt upp á hjallann, sem
ekki er meira en fimm mínútna
leið upp á, og getur maður þá verið
laus við að ganga Tæpugötu. En
svo var sagt að aldrei hefði Jón
farið götuna eftir þetta.
Inn af Ásunum komum við að
háum klettum, sem kallast Hnúta.
Er nú farið upp norðanvert í Hnút-
unni og blasa þá við lægri fjöll,
sem Kambar heita. — Áður en við
skiljum við Hnútuna, skal þess get-
ið, að fjöll þau, sem hér hafa verið
talin, eru venjulegast smöluð af
tveimur mönnum, og hafa þeir að-
jetur sitt í leitarmannakofa, sem er
á austasta grashjallanum í Fellinu,
eða þar sem bærinn stóð áður. t—
Þessir menn smala einnig venju-
lega skógana austan ár.
Þá byrjum við ferð okkar á ný
af Hnútunni. Er nú haldið inn úr
svokölluðu Gili, sem liggur vestan-
vert við Kamba eða milli þeirra og
Kjarrdalsheiðar. Kambar skiptast í
tvennt, og kallast Austur- og Suður
-Kambar. Er kemur inn á þá miðja
vegu, kemur gil eitt mikið, sem
heitir Þvergil. Skiptir það Kömb-
um ennþá og eru þar þá bæði Inn-
og Útkambar. Er inn að Þvergili
kemur, þrýtur gil það, sem við
höfum nú gengið eftir, og nálgast
nú óðum að við komum á hesta-
veginn, þar sem hann liggur niður
af Kjarrdalsheiðinni og inneftir
Kömbunum, en þeir taka enda á
svonefndum Illakambi. Er það hár
og mjór klettarani, sem verður að
fara með hestana eftir, en þó all-
góður vegur af því að vegabót hef-
ur verið gerð þarna. — Austan í
Kambinum er Jökulsárgljúfrið, en
að vestan er gil eitt mikið, sem
Ölkeldugil kallast. Þegar komið er
ofan af Illakambi verða fyrir okkur
nokkrir grasbalar. Nefnast þeir
Víðibrekkur. Var þar áður fyrr
leitarmannakofi, en er nú aflagður,
eftir að byggðin lagðist niður í
Víðidal. Upp af Víðibrekkunum eru
háir melhnausar, sem kallast einu
nafni Sker, og ná þau allt uppundir
Sauðhamarstind, sem áður hefur
verið nefndur. Inn af Skerjunum
liggja nokkrar grastungur, er heita
Suðurtungur, en við erum nú
stödd á Víðibrekkunum, og fyrir
innan þær kemur straumhörð á,
sem Lambatungnaá heitir. Er á
þessi oft illfær á vorin og því oft
ekki hægt að smala Tungurnar, en
innan við ána byrja Norðurtungur.
Eru þær allmikið flæmi og ná þær
að austanverðu allt inn til Axar-
fellsjökuls, en upp af þeim miðjum
er komið upp mikið landflæmi
lengst inn í jökul, en það er aldrei
smalað þar, þó ugglaust muni fé
vera þar eitthvað um hásumarið.
Fjöll þau, sem hér hafa verið
talin, frá því við komum í Eskifell,
eða réttara sagt öll fjöllin vestan