Lesbók Morgunblaðsins - 17.02.1952, Blaðsíða 3

I LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
' 63
DOKTORSRITGERÐ
UM STEFÁN FRÁ HVÍTADAL
NORSKUR menntamaður, Ivar Orgland, sem stundað heíur nám hér
við Háskólann um l'/i árs skcið, er að rita doktorsritgerð um œvi
Stefáns frá Hvítadal og skáld kap hans. í fyrravetur flutti hann tvo
háskólafyrirlestra að hvöt Sh urðar Nordals prófessors, um Noregsför
Stefáns og þau áhrif, sem hann varð fyrir af norskum skáldum. —
Doktorsritgerðinni býst hann við að ljúka á hausti komanda. Lesbók
hefur átt tal við hann um þetta efni og sagðist honum svo frá:
ÉG kom fyrst hingað til íslands
sumarið 1948 og tók þá þátt í nor-
rænunámskeiði, sem haldið var við
háskólann. Þá vaknaði hjá mér
löngun til þess að kynnast æviferli
og skáldskap Stefáns frá Hvítadal.
Ég gerði mér þá ferð vestur í Dali,
að Hvítadal og Bessatungu og átti
tal við ýmsa, sem náin kynni höfðu
haft af Stefáni. Þegar ég kom heim
um haustið setti ég áskorun í fjögur
Vesturlandsblöð til þeirra, er ein-
hver kynni hefði haft af Stefáni
meðan hann dvaldist í Noregi, að
gefa mér upplýsingar. En í Noregi
dvaldist Stefán árin 1912—1915.
Fyrst í stað bar þetta lítinn ár-
að greiða allan af máli þessu leið-
andi kostnað“.
Gestur var ekki ánægður með
dóminn og var honum því áfrýjað
til yfirréttarins. Dómur féll þar 9.
sept. 1888 og var Gestur leystur
undan sekt, en þó á allt öðrum for-
sendum en hann hafði buizt við.
Dómurinn er svolatandi:
„Þótt álíta verði, að það sé nægi-
legá sannað, að hinn akærði hafi
1. júlí þ. á. riðið hart á götunni og
þannig bratið bann lögreglustjór-
ans í Reykjavík gegn harðri reið í
bgenum, er kqerði hefir kannast við
að Konuní sé kunrtugt, verðub kærði
saxnt eigi dæmdur í sekt í þessu
angur. Þó fékk ég bréf frá Jóni Sig-
urðssyni, sem cr vélstjóri hjá Berg-
enska gufuskipafélaginu. Jón þessi
er Vestfirðingur að ætt. Gerði ég
mér þá fcrð til Bergen, náði í Jón
og varð honum samskipa til Stav-
anger. Sátum við aila nóttina í
káetu Jóns og spjölluðum um Stef-
án og kunni Jún ýmislegt frá hon-
um að segja, því að þeir höfðu
verið eitt ár samtíða í Ilaugesund.
Þar vann Stefán þá við Haugesunds
mekaniske verksted, en Jón var að
læra vélfræði. — Hafði Stefán þá
dvalizt hálft ár í Stavanger áður og
unnið þar alls konar erfiðisvinnu
og búið á ýmsum stöðum í bænum.
máli, með því að bannið leggur ekki
neina sekt við, þótt brotið sé gegn
því.
Því ber að sýkna hinn kærða, og
eftir atvikum ber að greiða rnáls-
kostnað, þar með talin málflutn-
ingslaun til sóknara og verjanda
fyrir yfirdómi, 8 kronur til hvors
þeirra, úr almennum sjoði“.
Pall Briem síðar amtmaður sótti
malið fyrir hið opinbera, en Guð-
laugnr Guðmur.dsson, síða-r bæar-
fógeti á Akuxeyri, varði það fyrir
Gest. I'Iun hann hafa fundið þessar
fUgrngud;.T er Halldóri Ðani-
eissyni hafði yfirsézt
Á.Ó.
—■» ***** •
V. —.
lvar Orgland.
Hann stundaði eingöngu erfiðis-
vinnu í Noregi meðan heilsan
leyfði. Áður en hann fór utan hafði
hann lært eitthvað í prentiðn en
hann fékkst ekkert við j)aðí Noregi.
Svo veiktist hann af berklum. Fór
hann þá á Förre plejehjem skammt
írá Haugesund og dvaldist þar um
hríð. — Síðan var hann sendur á
Lyster sanatorium í Sogni, en með-
an hann beið eftir að komast þang-
að var hann um hríð á Elliheimili
í Haugesund. Heim til íslands fór
liann svo aftur um haustið 1915 og
liaíði þá batnað svo að engin smit-
hætta staíaði af honum. Auðvitað
var hann alveg eignalaus þegar
hann veilctist og var heilsuhælis-
dvöl hans kostuð af hinu opinbera,
en ýmsir góðir menn reyndust hon-
um vel.
Eftir að ég hafði talað við Jón
Sigurðsson hafði ég upp á ýmsum,
sem höfðu haft náin kynni af Stef-
áni meöan hann var í Noregi, svo
sem Páli Borgfjörð, Guðmundi Jó-
hanni Ólafssyni, Þórunni Hansen
o. fl. í bókinni „íslenzkur
aðall“ eftir Þorberg Þórðarson
hafði ég lesið um það að þeir Páll
og Stefán voru kunnugir. Þeir
höfðu farið samskipa út, en Páll