Lesbók Morgunblaðsins - 01.04.1951, Blaðsíða 10

LESBÖR MORGUNBLAÐSINS
Hannes Erlendsson skóari 25
ára.
Sigurður Breiðfjörð beykir 25
ára.
Pjetur Petersen (Pjetursson)
beykir 27 ár .
Guðmu H nesson lausa-
maður 27 ára.
Samkvæmt þessu manntali hefir
því 11 manns átt heima í Brúns-
bæ um þessar mundir og ber það
vitni um að húsakvnni hafa verið
þar allmikil. Fyrir utan heimili
Sigmundar búa þarna sex ungir
menn einhleypir, og má nærri geta
að þar hefir oft verið glatt á hjalla
og upp á ýmsu fundið til dægra-
styttingar og skemtunar. Og um
Sigurð og Hannes er það vitað að
þeir voru báðir nokkuð glens-
fengnir og hrekkjóttir.
AF ÞEIM, sem hjer koma við sögu,
er Sigurður einn þjóðkunnur mað-
ur. Hann vann þá hjá Tærgesen
kaupmanni, en bæði mun vera að
kaupið hefir ekki verið ríflegt og
honum haldist illa á því vegna
óreglú, eins og sjest á þessum vís-
um, er hann kvað þá um vetur-
inn:
Nóg að eta og næturflet jeg hefi;
alt það met með andarró,
auðgast get ei framar þó.
Karlinn Bakkus býður svakk á
stundum,
já, jeg þakka og játa þjer
jeg hans krakki hlýðinn er.
Sigmundur Jónsson flutti á
næsta ári úr Brúnsbæ og bygði
sjer þá bæ þar sem nú er Bratta-
gata 5, og var hann fyrst kallaður
Sigmundarbær, en síðan Birgittu-
bær, eftir að Sigmundur ljest.
Lárus sonur þeirra varð síðar
prestur í Skarðsþingum og kall-
r.ði sig Lárus S. Johnsen. Kona
lians var Kristín Þorvaldsdóttir
frá Iirappsey, er síðar giftist Jóni
Árnasyni bókaverði.
Kristján Jakobsson var ættaður
frá Kaupangi í Eyafirði Þegar
Jrúnsbær var rifinn um 1830
bygði hann þar timburhús í fjelagi
við Hannes, en seldi honum sinn
hlut í því sama 'árið og fluttist í
Skálann við Grjótagötu, þar sem
Benedikt Gröndal assessor hafði
búið. Síðar (1832) keypti hann
verslun Jóns Gíslasonar í Stýri-
mannshúsinu og kallaði sig síðan
Chr. Jacobsen. Kona hans var Anna
Margret dóttir Melbys beykis.
Dætur þeirra fóru til Kaupmanna-
hafnar, ráku þar lengi matsölu og
voru jafnan nefndar Jacobsens-
systur.
Um Pjetur beyki veit jeg fátt.
Samkvæmt ljóðabrjefi Breiðfjörðs
til sjera Hannesar Arnórssonar,
hefir Pjetur dvalist 12 ár í Hrapps-
ey og síðan farið til Kaupmanna-
hafnar. Eftir það kallaði hann sig
Petersen. Hann hefir verið hálfgert
rolumenni,. hjátrúarfullur og trú-
gjarn, eins og síðár kemur fram.
Guðmundur Hannesson er hjer
nefndur lausamaður, en hann var
þá orðinn böðull (hríshaldari) í
Kjalarnesþingi, þótti mikil upp-
hefð að og taldi sig með valds-
mönnum. Starf hans lá aðallega í
því, að hýða sakfelda menn, eða
eins og Sigurður Breiðfjörð kemst
svo hnyttilega að orði um hann:
Sá er maður settur til
að sópa fólk á lendum.
Guðmundur fekk vinnu sína vel
greidda. Fyrir 10—15 högg fekk
hann einn dal, fyrir 2x27 vandar-
högg 2 dali, fyrir 3x27 högg 3 dali
og fyrir kaghýðingu 5 dali. Hann
átti sjer kenningarnafn og var
kallaður „fjósarauður." Þegar hýð-
ingar voru af teknar varð hann
sótari og kamarmokari bæarins og
átti lengi heima í Suðurbæ.
Ekki er ósennilegt að Sigurður
Breiðfjörð hafi verið kunnugur
Pjetri frá fornu fari og vitað hvað
hann var einfaldur og auðtrúa. Þó
mátti hann hafa komist að því af
kynningunni við hann þarna í
Brúnsbæ. En það er allra manna
mál að Sigurður hafi staðið fyrir
því, að þeir fjelagar tóku sig sam-
an um að gera Pjetri glettingar
nokkrar og hræða hann með
draugagangi. Varð út úr því mál,
sem sumir hendu gaman að, en
öðrum þótti ljótt og töldu að þeir
Sigurður hefði lagst lágt og orðið
sjer til minkunar með ósæmileg-
um strákskap. Pjetur kærði þá fje-
laga fyrir bæarfógeta nokkru
seinna ,og þótt þeir slyppi þar vel,
mun Sigurði hafa þótt nauðsynlegt
að þvo hendur sínar betur. Orkti
hann þá langa rímu, sem nefn-
ist „Draugaríma" og gerir þar sem
minst úr hlutdeild sinni og fjelaga
sinna í draugaganginum. Annars
rekur hann söguna á mjög svipað-
an hátt og Pjetur segir frá henni,
en getur þó um ýmislegt, sem Pjet-
ur minnist ekki á og miðar það
flest að því að gera framkomu
Pjeturs sem rolulegasta og brosleg-
asta. Var ekki von að Pjetur færi
að tíunda mikið af slíku.
Frásögn sú, er hjer fer á eftir,
er unnin úr báðum þessum heim-
ildum, rímunni og kæruskjali Pjet-
urs, en það er allýtarlegt. Fylti
skýrslan heila örk, eins og Sigurð-
ur kveður:
Klögunin var svo upp sett
síst með flýtis hripi,
hún var rituð hreint og þjett
á heilu Nóa-skipi.
SAGAN hefst í Brúnsbæ um mið-
nætti hinn 4. desember 1823. Þá
voru allir gengnir til náða í hús-
inu nema þeir Hannes, Sigurður og
Guðmundur. Þeir voru frammi í
eidhúsi. Pjetur iá vakandi í rúmi