Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.1950, Blaðsíða 12

56
LESBÓK MOIIGUNBLAÐSINS
Jijróta ótiad í larátttmni viJ

kRABB AIVIEKIM
i L ve&a niÉur óttann vi& jja&
er a
EF HRÆÐSLAN ein saman gæti orðið mönnum að bana, þá mundi ótt-
inn við krabbamein sennilega vera skæðari en nokkur drepsótt. En
þótt svo sje ekki er óttinn í sjálfu sjer nógu slæmur. Hann er auk þess
ástæðulaus, því að læknavisindunum hefir tekist að finna ráð til þess að
stöðva þær þjáningar, sem krabbameini fylgja.
Krabbamein er ekki jafn ótta-
legt og margur heldur. Það er þcg-
ar sannað, að ýmsar tegundir af
því má lækna, og auk þess er hacgt
að stöðva þjáningarnar, sem því
fylgja og margir eru hræddastir
við.
Vísindamenn vinna að því nótt
og dag að finna ráð til þess að
lækna krabbamein. Samtímis hefir
amerískum læknum tekist að finna
nýa aðferð til þess að vinna bug
á þeim þjáningum, sem venjulega
fylgja krabbameini. Þessi góðu tíð-
indi eru kunn meðal lækna, en al-
þýða manna veit þetta ekki enn.
Dr. Thurman B. Rice prófessor í
heilsufræði við háskólann í Indiana
og ritstjóri „Bulletin of the Indiara
State Board of Health“, hefir látið
svo um mælt, að óttinn við krabba
mein hamli mörgum sjúklingum
frá þvi að leita læknis. Þess vegna
dragist það oft úr hömlu að sjúkl-
ingur sje skoðaður og þctta vcrði
oft til þess að vcikin sje komin á
það stig að hún sje ólæknandi.
Til þess að koma í veg fyrir að
menn dragi það á langinn og þang-
að til í óefni er komið að láta skoða
sig, telur dr. Rice besta ráðið að
fræða almenning scm alLra best uin
alt, sem lýtur að þessum sjúkdómi.
„Sjukluigur, sem er hræddur, læt-
ur bugast, hinn, sem skilur ástand
sitt, er líklegur til þess að taka upp
baráttu gegn sjúkdómnum“, segir
hann.
Á byrjunarstigi fylgja engar
þjáningar krabbameini, og stund-
um ekki hcldur þótt sjúkdómurinn
hafi ágerst. En á lokastiginu fylgja
honum altaf meiri og minni þján-
ingar. Og nú hafa vísindin fengið
vopn í hendur til þess að lina þess-
ar þjáningar og jafnvel að losa
menn alveg við þær.
Mörgum sjúklingum batnað tals-
vert af X-geislum og radíumlækn-
ingum, enda þótt tæplega geti ver-
ið um fullkominn bata að ræða.
Stundum er hægt að skera burt
meinið og þá linast þjáningarnar.
Það er líka hægt að skera sundur
taugar, eða hindra með innspýt-
ingu að taugarnar geti borið boð
um þjáningar til heilans.
Um hin nýu kvalastillandi íneð-
ul segir dr. Rice, að þau geti kom-
ið í staðinn fyrir morfin, og það
sje nú ekki lengur nuaðsynlegt til
þess að lina þjáningar sjúklinga.
„Áður fyr“, segir dr. Rice, „var
morfinið eina meðalið, sem nokk-
urt gagn var í til þess að hna þján-
ingar, en það hafði þann stóra ó-
kost að liætla var á að menn yrði
morfinistar, ef þerr þurftu að faka
það inn til langframa. Það þarf
sjerstakrar aðgæslu við um slíka
sjúklinga að þeir venjist ekki svo
á það að þeir geti ekki án þess ver-
ið“.
Stundum draga svefnlyf mjög úr
þjáningum og gefa sjúklingum kost
á værum svefni. En um sum þeirra
er sama máli að gegna og um mor-
finið, að menn geta vanist svo á
þau að þeir geti ekki án þeirra
verið.
Einn af kunningjum mínum —
segir greinarhöfundur — hefir
gengið með ólæknandi krabba í
rúmt ár. Hann er bóndi. Auðvitað
verður hann altaf að liggja í rúm-
inu. Hann á ekki langt eftir, og
hann veit það. En svo vel hefir
tekist að lina þjáningar hans, að
honum líður yfirleitt vel. Kunn-
ingjar hans koma að heimsækja
hann, og við þá spjallar hann og
gerir að gamni sínu. Hann þakkar
það hinum nýu meðulum hvað
sjer líður vel.
Á seinni árum cr mjög farið að
nota deyfingar þegar krabbameinið
er á vissum stöðum, t. d. í mjöðm
eða læri. Þá er spýtt deyfilyfi neðst
í mænuna og sársaukakendin
þannig stöðvuð. Stundum er aftur
á móti notuð sú aðferð að skera
sunriur taugar, sem flytja sársauka-
kendina, og á þetta við t. d. þegar
um krabbamein í maga er að ræða.
En þá er líka annað ráð að skera
mcinsemdina úr maganum. Hcfir
oft verið bjargað lífi manna með
þvi að nema burt alt að tveirrtur
þriðju hlutum magans.
Læknar forðast að segja nokk-
uð um það hve lengi menn geta
lifað. eftir að vitað cr að |)cir cru
með krabbamein. En allir taka þeir
undir það einum rómi, að því fvr
sem sjúkdómurinn finst, því auð-
veldara sje að lækna hann. En sje
sjúkdómurinn kominn á það stig,
að liann sje olæknandi, þá er þó
hægt að lengja hf manoa og sja