Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.1950, Blaðsíða 6

50
7 rr
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
BAIMIM8VÆÐIÐ í
ERZFJÖLLIJIVi
Úraríum-nám og þrælavinna
LESTARSTJÓRI í Zwickau í Sax-
landí sagði: Það er ráðlegast fyrir
yðuf að fara ekki til Aue. Ef þjer
skylduð fara þangað, þá er óvíst að
þjer komist þaðan aftur.
Aue er nafn á litlu þorpi, rjett
við rætur Erzfjallanna. Það er nú
orðið alræmt um alt Þýskaland,
engu síður en Dachau.
Engar reglulegar fangabúðir eru
þó í Aue. Verkamennirnir þar, tíu
þúsundir að tölu, eru ekki sveltir
viidi ekki koma í uppskeruvinnu
á hveitiökrunum, jeg skyldi fá
20.000 franka á mánuði í kaup.
Bóndi þessi átti fimm börn og kon-
an hans var dökk yfirlitum og stór
eins og tröllskessa. Þegar jeg fór
varaði bóndi mig við að fara inn
í skógana, því að þar.gæti leynst
jarðsprengjur. Hann varaði mig
líka við því að drekka vatn úr ám
á leiðinni, vegna þess að þær hefðu
runnið í gegn um mörg bygðarlög.
Annars virðist vatnsskortur hjer,
því jeg sá víða málað á hús að þar
væri ekkert vatn að fá.
Jeg kom til Poix. Þar var úti-
skemtun og dans og Tívoli. Var
mjög álitið dags er jeg fór þaðan,
svo að jeg ákvað að sofa í skógi
um nóttina.
HJER í SKÓGUNUM getur maður
tekið undir með Jónasi: „Kveður í
rynni kvakar í mó“ því að hjer
suða flugur ákaflega og hjer
syngja fuglar ákaflega. — Hjer
geta leynst hættur, rauð fló stakk
núg í fótinn og jeg sá höggorm og
drap hann. Þótt skógurinn sje
fallegur eru þyrnarnir hjer stór-
hættulegir, rífa mann til blóðs ef
og pyndaðir til þess að útrýma
þeim, en það er pínd út úr þeim
hver einasta eining af starfsorku,
eins og Rússum er svo lagið.
Aue er miðdepillinn í því Sperr-
gebist (lokaða svæði) sem Rússar
afmörkuðu árið 1945 í Erzfjöllum,
vegna þess að þeir höfðu komist á
snoðir um að þar mundi vera úran-
íum í jörð.
Jarðfræðingum hefur lengi ver-
ið kunnugt um það, að í Erzfjöll-
maður kemur við þá. En hjer eru
epla-grænjaxlar og jarðarber.
Jeg svaf hálf illa þessa nótt. Jeg
heyrði að maður gekk um skóginn
og jeg kallaði í hann, en hann svar-
aði ekki og jeg var farinn að halda
að þetta mundi hafa verið vofa, því
að margir menn hafa fallið hjer í
orustum. En það er yndislegt að
vakna hjer að morgni. Sólin kem-
ur upp um 5 leytið og þegar í stað
hlýnar og hitinn verður um 20
stig.
Jeg held nú áfram á hjólinu, því
að það hefir ekki bilað enn. Næsti
bær er Beauvais, en þaðan eru um
65 km. til Parísar. Þetta er nokkuð
stór bær. Rjett fyrir utan hann
stungu flugur mig til blóðs. Það
hafa ef til vill verið býflugur; það
má ekki koma nær þeim en 8 metra
frá veginum, því að annars ráðast
þær á mann. Landið hjer er eins
og aldingarður og jeg sje Eiffel-
turninn snemma morguns og er
kominn til Parísar kl. 9 um morg-
uninn. Þar hitti jeg ræðismanninn
og hann útvegaði mjer herbergi í
Hotel de Temps í Amsterdam-
rue 29.
um er mikið af allskonar sjald-
sjeðum málmum. Fjöll þessi eru
á landamærum Þýskalands og
Tjekkóslóvakíu og um 150 km að
lengd. Þarna var áður unnið úr
jörðu bæði gull og silfur. En það
var fyrst á morgni atomaldarinnar,
að forn frægð þessa námahjeraðs
var endurvakin. En nú var það
hvorki gull nje silfur, er menn sótt-
ust eftir, heldur „pechblánde", sem
í er mikið af úraníum. Það er frem-
ur sjaldgæft, og í Rússlandi finst
það ekki, en í Erzfjöllum er mikið
af því og sums staðar finst það
þar í alt að þumlungsþykkum lög-
um.
NASISTASTJÓRNIN í Þýskalandi
ljet fara fram nákvæma rannsókn
á því hvar úraníum fyndist í Erz-
fjöllum og hve mikið mundi vera
til af því, bæði í Saxlandi og Bæ-
heimi. Þetta var í byrjun stríðsins,
þegar mestur var áhuginn fyrir
því að leysa kjarnorkuna úr læð-
ingi. En Þjóðverjar hófu aldrei úr-
aníum-nám í stórum stíl þarna. Var
það vegna þess, að Hitler tók þá
ákvörðun að allir helstu vísinda-
menn Þýskalands skyldu vinna að
því að endurbæta rákettuvopnin,
og alt kapp lagt á að gera þau sem
fullkomnust.
Eftir hrun Þýskalands flýttu
Rússar sjer að komast eftir því
hvar „pechblánde" hefði fundist í
Erzfjöllum. Þeir snuðruðu það
einnig uppi sumarið 1945, að í Ob-
erschlema væri eðlisfræðingur, sem
hefði undir höndum hina leynilegu
skýrslu jarðfræðinganna um rann-
sóknir í Erzfjöllum á stríðsárunum.
«