Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.1950, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
55
Bannsvæðið
Frh. af bls. 51.
Um leið og verkamaðurinn kem-
ur inn á hið afgirta svæði, er hann
fangi. Öll skilríki hans eru tekin af
honum, en í þeirra stað er honum
fengið skráningarkort á rússnesku
og samkvæmt því má hann ekki
hreyfa sig frá þeim stað, þar sem
honum hefur verið skákað niður.
Fjölmenn þýsk lögregla, sem er
undir yfirstjórn rússneskra her-
manna, er látin gæta þess að eng-
inn komist undan. ,
ÞRÁTT fyrir allar þessar varúðar-
ráðstafanir hefur þó þúsundum
verkamanna tekist að flýa og marg
ir þeirra hafa komist til hernáms-
svæða Vesturveldanna. — Frásagn-
ir þeirra um þrælahaldið í nám-
unum og meðferð á vinnuaflinu,
eru alveg nákvæmlega samhljóða.
Vinnuharka er óskapleg, en allur
aðbúnaður og vinnuskilyrði mjög
bágborin, vegna þess, að fólki hef-
ur verið hrúgað þarna saman und-
irbúningslaust og skipað að grafa
úraníum úr jörð. Námulyftur eru
hvergi. Þess vegna verða verka-
menn að fara í stigum niður í nám-
urnar, og er þar sums staðar alt' að
150 metrar niður á gólf. Þeir sem
veikjast niðri í námunum verða að
liggja þar, nema því aðeins að fje-
lagar þeirra beri þá á bakinu upp
alla stigana. Loftræsting niðri í
námunum er mjög bágborin og eng
ar ráðstafanir eru gerðar til þess
að forða slysum. Verkamennirnir
eru illa klæddir og óhentuglega til
þess að vinna þar, sem geislavirk
efni eru. Afleiðingin er sú, að fjöldi
manna sýkist, einkum af allskonar
lungnakvillum.
Fjöldi manna ferst af slysum og
mörg stórslys hafa orðið. í októ-
ber s.l. varð sprenging í námu hjá
Johan-Georgenstadt og þar fórust
290 menn af 300, sem voru að vinna
í námunni. Náma, sem nýlega er
farið að vinna í Schenesberg, hefur
reynst svo hættuleg; að hún hefur
fengið nafnið „Helnáman“.
Annars ber þess að geta, að upp
á síðkastið hafa verkamenn þarna
fengið betra viðurværi og yfirleitt
hærra kaup, heldur en annars stað
ar á eystra hernámssvæðinu. Allir
vinna ákvæðisvinnu, og þeir, sem
skara fram úr, fá betri mat en
aðrir og jafnvel tóbak.
Húsakynni námumanna eru
hryllileg. Mönnum hefur verið
hrúgað saman á stöðum, þar sem
lítil bygð var áður. Og þótt mönn-
um hafi verið troðið inn í alla kofa
hjá bændum og hverja smugu, þá
verður þó allur þorrinn að hafast
við í einföldum skúrum, og þar eru
þrengslin svo mikil að 10, eða fleiri
menn eru um hvern klefa.
OBERSCHLEMA var áður aðal-
lega sumarbústaðir, en nú eru þar
18.000 manna. í Annaberg var á
fyrstu árum úraníumæðisins hrúg-
að saman 20.000 manna, en nú eru
þar 50.000. í Aue hefur íbúatalan
tvöfaldast eða þrefaldast á skömm-
um tíma.
Hversu mikið úraníum fá svo
Rússar af þessu bannsvæði? Það er
sagt að 40—60 flutningabílar, full-
hlaðnir malmgrýti, fari þaðan á
hverjum degi. Mest af því fer til
Rússlands, en þó fer nokkuð til
verksmiðju, sem Rússar hafa í
Crossen hjá Muldeánni.
Kostnaðurinn við þetta er auð-
vitað gífurlegur, og lítið í aðra
hönd. En Rússum vex ekki kostnað
urinn í augum, því að þeir láta
Þjóðverja greiða hann.
Á öllu bannsvæðinu hafa Rússar
. -j ; ' 7- r—
komið á sínum aðferðum með eftir-
lit. Þeir hafa þar óteljandi njósnara
og leynilögreglumenn til þess að
njósna um verkamennina, og svo
hafa þeir óteljandi leynilögreglu-
menn til þess að njósna um þessa
njósnara. Þar er hver maður sett-
ur til höfuðs öðrum eins og í Rúss-
landi.
Annað fyrirkomulag er og með
rússnesku sniði. í Hamborgarblað-
inu „Die Welt“ stóð nýlega grein
eftir mann er Scherbel heitir og
hafði strokið frá námasvæðinu. Þar
segir frá því hvernig misklíðar-
efni eru útkljáð. Formaður verka-
maniiaflokksins í Oberschlema
hafði mótmælt því hvernig verka-
mennirnir voru píndir áfram. Af-
leiðingin varð sú, að 10 af helstu
foringjum verkamanna voru kvadd
ir saman á fund, og þar tilkynti
þeim rússneskur majór, sem Tehor
lov heitir, að formaðurinn væri
hjer með rekinn, og alveg ókunnur
maður, Richard Grundel, ætti að
taka við af honum. „Við neituðum
að samþykkja þetta“ segir Scher-
bel, „en þá læsti Tehorlev hurðinni,
miðaði á okkur marghleypu og
neyddi okkur til að samþykkja.“
^ ^ ^ ^ ^
PIPARSVEINN
ÞESSAR eru ástæðurnar til þess að
maður verður piparsveinn:
1. Hann hefur fengið reynslu af ást-
inni.
2. Hann vissi hvenær hann átti að
stinga við fótum.
3. Hann er viss um að einn kemst
jafn vel af og tveir.
4. Hann veit meira um kvenfólkið
heldur en nokkur giftur maður —
ef svo væri ekki, þá væri hann
giftur.
★
Konan var að ráða krossgátu.
„Æ, hvað er nú nafnið á kvenkyns
kind?“ sagði hún.
„Rolla“, hreytti maður hennar út úr
sjer, og það varð upphaf að stórkost-
legu rifrildi.