Lesbók Morgunblaðsins - 04.03.1945, Blaðsíða 8

128
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
1‘cgar hún cr næst, cr hún G—T
jsiunum stærri en þegar hún ci*
(fjærst.
VLÐ VEITUM því mcst athygli
við Venus, hvað hún sendir frá sjer
sterkhvíta gcisla. Ljós Venusar er’
svo skært, að hún sjcst greinilegai
á daghimninum, þegar hún cr fjærst
sólinni! Jafnvel hcfir það gengið
svo langt, að því að sagt er, að
Napólcon Bonaparte fjell eitt sinn
alveg í skugga hennar. Einræðis-
herrann koin ríðandi fagurlega
skreyttum gæðingi í fvlgd með
glæsilegu föruneyti — hershöfðingj
unx í sínu fínasta „piíssi‘‘. En þetta
nægði ekki til þess að lýðurinn
veitti drottnara sínum et'tirtekt —<
allir störðu á Venus, þar scnx hún.
skartaðí á daghimninum. Það er
sagt, að Napóleon hafi orðið stvgg-
ur mjög við þetta tiltæki „móður
ástarinnar“.
Venus lýsir ekki svona skært ein-
ungis vegna þess, hvað hún cr ná-
lægt jörðinni, heldttr og af því,
að hún endurkastar sólarljósinu
betur en nokkur önnur stjarna.
*Meira en hclming sólargeislanna
kastar húii frá 'sjcr.’en t. d. tunglið
endurkastar aðeins litlum hluta
þcirra.
Níi hefir það komið í ljós, að cft-
ir því sem himinhnettirnir hafa
meira gufuhvolf, endurka,sta þeir
Jjósinu betur. Gufuhvolf Venusar
hlýtur þvf að vera þykkt.
Allir, sem éirrhvern áhuga hafa
á stjömufræði, bíða mcð mikilli
eftirvæntingu cftir að sjá Venus í
stjörnukíki, en flestir verða fyrir
vonbrigðum. — Þeir sjá aðeins
jhvítan flöt — allan jafn hvítan með
gngum dökkum rákum eða dílum.
E'n þeir veita öðru strax athygli,
hvað skiftingin nxilli dags og nætitr,
það er að segja takmörkin milli
jhins lýsahdi hluta hnattarins og
Íxins dimma, er „Ioðin“.
Þetta mælir einnig með þvi, að
Venus hafi þykkt gufuhvolf. Á
þessu loðna svæði er hálfmyrkur
'cða' rökkui’, sem við könnumst svq
vel við hjer á jörðinni. Þegar Venus
fer fyrir sóiskífuna, sjest í kring-
um hana þunnur ljóshringur, sem
ekki er hægt að skýra á annan veg
en að geislar sólarinnar brotni í
gufuhvolfi Venusar, sem hlýtur að
vera að minnsta kosti 100 km.
þykkt.
ÞAÐ ER tiltölulcga mjög auðvelt
að athuga alt þetta, en þær athug-
anir leiða ekki í ljós, hvaða efnx
sjeu að finna í gufuhvolfi Venusar.
Til þess að komast að því, verður
maður að taka spektroskopið (lit-
pjá), hið nýja undratæki stjarn-
fræðinnar, í þjónustu sína. Elstu
athuganir höfðu leitt í Ijós, að í
gufuhvolfi Venusar væri mikið af
vatnsgufu, en síðar hefir það sann-
ast, að svo er ekki — heldur var
það aðeins vatnsgufan i gufuhvolfi
jarðarinnar, sem mcnn sáu. Sjer í
lagi voru menn vissir um, að ekki
væri snefill at' siirefni að finna þar.
Amerískir stjörnufræðingar, eink
um St. John og Nicholson, unnu
áfram að rannsóknum, en komust
ekki að neinni niðurstöðu. Það var
fynBt um árið 1930 að stjönxufræð-
ingarnir Adams og Dunham, við
Mount Wilson-stjörnuturninn, kom-
ust að þéirri niðurstöðu, að mikið
af kolsýru væri í gufuhvolfi Vcnus-
ar. Þessir tveir vísindamenn fundu
nokkrar kolsýrulínur í litbandi Vcn
usar, sem voru áður óþekktar. En
ti! þess að vera öruggari. gerðu
tvcir aðrir amerískir vísindamenn,
Slipher og Ade’., rnjög mcrkilega
tilraun. Þeir fengu sjer 50 metra
langa pípu fyltu haná af kolsýru,
og ljetu þrýstinginn í hentti vera '47
sinnum meiri en loftþrýstingurinúj
er hjer. Þcgar þeir svo ljctu ljósið
fara í gcgnum pípuna sýndi litband
ið sömu kolsýrulínur og Vertus.
Eftir þcssa tilraxm gat ekki leik
ið nokkur vafi á því, áð ystu lögin
ein í gufxihvolfi Venusar innihjeldu
ca. 1000 siunum mciri kolsýru en
allt guíuhvolf jarðarinnar. Það er
því með rjettu, að „móðir ástar-
innar“ hcfir verið kölluð „kolsýru-
stjarnan“ á síðari tímum.
EN ÆTLI líf geti þróast á Ven-
us? Þar sem ekki hcfir enn tekist
að sjá stjörnuna sjálfa, þar eð hún
ler stöðugt hulin hvíturn skýum,
verðum við að athuga efnin í gufu
jxvolfi hennar, til þess að geta fund-
ið svar við þeirri spurningu. Aðal-
cfnið er kolsýra, eins og áður er
sagt, en hún er mikilvægasti nær-
ingjargjafi plantnanna svo að þær
ættu að geta þróast þar þess vegna.
En við verðum að hafa það hug-
fast, að svo virðist, senx ekkei’t
súrefni sje að finna þar. Við eigum
starfsemi grænu plantnanna það
að þakka, að nægilegt súrefni skuli
vera hjer á jörðunni.
Þar sem ckkei’t súrefni er að
ifinna í gufuhvolfi Venusar, cr
rtijög sennilegt, að ekkcrt jurtalíf
þróist þar. Og þar sem ekkert jurta
líf er, getur ckki verið um dýralíf
að ræða, þar sem dýrin geta ein-
ungis nærst á lífrænum efnum —>
annað hvort plöntum eða kjöti a£
öðrum dýrum. Og þessvcgna cr
mjög óscnnilcgt, að líf þróist á
Venus.
Auk þess er mildxi heitara þar
cn á jörðinni. — Meðalhiti á jörð-
5nni nnxn vcra 10 gráður — eix
Venxxs er nær sólinni cn jörðin. •—•
Amerísku stjörn.xfræðingarnir Nie-
holson og Pettit komust að því,
eftir mjög nákvæmar rannsóknir,
að á daginn væri liitinn ea. 55
gráður á Celeius á Venus — og
nxun það vera helst lil mikill hitl
fyi'ir eggjahvítuefnin í hinum lif-
andi frumum. — Ilitastigið á Ven-
ixs bendir þannig einnig til þess,
að ekkert líf ínuni vcra þar.
VIÐ VITUM að jörðin srtýst um
öxul sinn, en hvernig er það með
Framh. á bls. 133