Lesbók Morgunblaðsins - 04.03.1945, Blaðsíða 3

LESBÓK MOKGUNBLABSINS
123
-
SKÝRINGARMYND um framleiðslu þá, sem komið getur til greina í sambandi við áburðarverksmiðju.
Eru tilgreind stofnefnin fjögur, ammoniak, saltpjeturssýra, vatnsefni. og súrefni, sem nota verður við áburö-
arframleiðsluna. Siðan eru tilgreind þau efni, sem koma til greina við iðnframleiðslu í sambandi við stofn-
efnin fjögur, hvert efnanna fyrir sig og eru nöfn hinna íslensku efna sjerstaklega auðkend með þvi, að
utan um þau eru feitrammalínur.
í sambandi við ammoniakið er t. d. minnst á frystihúsin, sjóinn, sem hægt er að nota við sódaframleiðslu,
Þangið, sem hægt er að nota í þangefni o. s. frv. 1 sambandi við saltpjetiu'ssýru er bent á skeljasandinn,
sem er íslensk efnivara o. s. frv. Saltpjeturssýruna er líka hægt að nota til þess að vinna feitisýru úr lýsi
og fleira. 1 uppdrætti þessum fæst yfirlit yfir mcginefni meðfylgjandi greinar.
ið til mála að framleiða lijcr aðrar
áburðartegundir? t
— Jú. T. d. nota aiumoniakið mcð
kolsýru í staðinn fyrir saltpjeturs-
sýru. En þá fæst cfni scni nefnt cr
þvagcfni, og cr enn stcrkura áburð-
arefni en hið fyrnefnda „amrnoni-
umnitrat“. En þá þarf að ná í kol-
sýruna. Haua mætti vinna úr inn-
Icndu el'ni, og kem jeg að því síð-
ar.
Jeg lciði alveg hjá mjer að þessu
sinni, hvc áburðarframleiðslaA gct-
ur orðið mikil, svo og kostnaðar-
'hlið hcnnar. Það er mál fyrir sig.
En áburðarvcrksmiðjan verður aðl
vera sjálfstætt fyrirtæki, scm getur
stað á eigin fótuiu og selt stofn-
cfni sín til aijnars iðnrcksturs, að
svo miklu leyti sem þau cru fram-
leidd umfram þarfir til áburðar-
gerðarmnar.
. Vcgj'jijjj við ^.ó bví, hvert nota-
gildi getur orðjð’að hinW- fjcrur.
ej^áýu^bó^duip, eoix.
i' <
verða við hcndina, þcgar áburðar-
framlciðslan er koniin á íót, og
byrjum við á súrefninu.
BtíKEFNlf).
Logsuöa.
HREINT súrefni er ckki sjerlcga
mikið notað í efnaiðnaði, því vcnju-
lega nægir súrcfni loftsins. Hó cr
það þýðingarmikið efni í iðngrein-
um sem hjer eiga eftir að vaxa mik-
ið, svo seni við logsuðuna í járn-
iðnaðinum. Ef það cr framlcitt hjcr
í stórum stíl hvort scm cr, verður,
hægt að selja það ódýrt. Við log-
suðu cr liægt að nota það raeð
vatnscfni, í staðinn fýrir hið dýra
acetylen úr karbíði.
Þegar logsuðuefnin verða ódýr,
verður hægt að auka notkunina
mikið. Allir sem fást við járnsmíði,
livort heldur er í sveit eða við sjó,
geta ba aflað sjer þess^ra efca.
Nægt er
VATNSEFNIÐ,
Lýgishersla.
Aðalnotkun vatnscfnis cða sú
mcrkasta er sú, að rneð því cr úr
lýsi unnin feiti, sern nothæf cv til
manneldis og í ýmiskonar iðnað.
tír lýsinu cr gcrð svonefjrd harð-
feiti, sem síðan er notuð í smjör-
líki, sápu, kcrtagcrð, gúmmíiðnað,
lcðuriðnað o. íl.
— Hvað gerist í lýsinu, þegar
þaö ci1 hcrt, cins og kallað erJ
— Þcgar vatpscfni er lcitt í
lýsi, má mcð aðstoð cfnavaka binda
Jþessi efni saman. Við það verður
lýsið ckki aðeins fast í sjcr lieldur
hvcrfur uni leið úr því hið óþægi-
lcga bragð og þefur, scm þykir leið-
ur galli. En við þetta eykst nota-
gildi lýsisins, m. a. vcgna þess að
þegar svo er komíð, er hægt að nota
það til manueldis.
Mikill kc^tur er einiug -i fcvi |clg-
:un, að geta nctaS hert !ýgi-í sápu-
geró. tíf þú tr lútareíjji |atio bi^d-
< ■ , 't