Lesbók Morgunblaðsins - 08.09.1940, Blaðsíða 4

2íT4
LESBÓK MOBGUNBLAÐSINS
hann vildi ekki láta vanta í safn-
ið, horfði hann ekki í að láta ljós-
mynda þær spjaldanna á milli,
eins og Ulfars rímur, Hrappseyj-
arútgáfuna frá 1775.
Á síðari árum hvgg jeg hann
hafi varla gengið frá bók, sem
honum ljek hugur á að eignast,
fvrir verðs sakir. Og fyrir utan
kaup bókanna sjálfra varði hann
stórfje til bókbands. Þær bækur,
sem honum var mest í mun að
búa skriiðklæðum, flutti hann með
sjer utan og ljet binda þær af
bestu kunnáttumönnum í Bret-
landi eða Danmörku. Alt þetta
var enn merkilegra fyrir þá, sem
þektu Benedikt að því að vera
engan óspilunarmann. Þó að hann
vrði vel efnum búinn og rausn-
armaður á heimili, varðveitti hann
alt af þá gætni í fjármálum, sem
lífsbarátta hans á yngri árum
hafði kent honum, og var manna
sparneytnastur til eigin þarfa.
VI.
En þeir menn fara mjög villir
vegar, sem láta sjer til hugar
koma, að safn Benedikts eigi
fjárráðum hans mest af ágæti
sínu að þakka. Þess er þá
fyrst að geta, að hefði hann átt
að kaupa alt, sem hann eignaðist,
fyrir uppsprengt verð, mundi það
hafa gengið of nærri efnum hans.
En hann gætti þess, sem er skylda
hvers bókamanns, að kaupa ekki
af sjer, borga ekki í vitleysu, eins
og viðvaningum hættir við, sjálf-
um sjer og öðrum til skaða. Og
hann hafði vakandi auga á því,
ef happakaup voru í boði, bæði
innan lands og ekki síður erlend-
is. Hann hafði sambönd við fom-
bóksala víða um lönd og var
skjótur viðbragðs, er hann fekk
bókaskrár, svo að margt fjell hon-
um í skaut fyrir lítið verð. Það
er óhætt að segja, að áhugi hans,
þekking og elja urðu honum enn
drýgri til fanga en fjármunirnir.
Á bókmerki því, sem hann ljet
gera sjer, er dreginn örn, sem
situr á kletti við foss og skimar
eftir veiði. Það veit hver maður,
sem eitthvað hefur reynt að draga
að sjer af íslenskum skraddum,
þótt í smáum stíl sje, að oft er
pinna erfiðast að fá vitneskju
um, hvar þær eru til, því að forn-
bóksala hefur hjer aldrei verið
skipulögð í svipuðum stíl og með
ýmsum öðrum þjóðum. Og það
getur komið fyrir, að ekki sje
nóg að eignast eitt eintak af bók,
heldur þurfi að ná í fleiri ræfla
og setja þá saman til þess hún
geti orðið heil. Benedikt tók sjer
ýmsar ferðir á hendur og skrifaði
sæg af brjefum, bæði til þess að
spyrja upp fágætar bækur og
gæta þess, að hann næði því, sem
jafnóðum var prentað. Honum var
ekkert of smátt, og hann taldi
ekki eftir sjer snúningana. Ef
hann fekk illa prentað dagblað.
fór hann á afgreiðsluna og hætti
ekki fyrr en hann fann skásta
eintak, sem kostur var á. Þetta
gat gengið dag eftir dag. Hann
fylgdist svo með því, sem gerðist
prentsmiðjunum, að kæmi það
fyrir, að fullprentuð örk úr bók
væri ónýtt vegna einhvers slyss,
sem til hafði viljað, fór það varla
fram hjá honum. Hann varð líkn
að eiga eintak af ónýttu örkinni!
Safn hans af íslenskum póstkort-
um' sjerprentuðum erfiljóðum,
fregnmiðum og yfirleitt alls kon-
ar smáprenti, hefur ekki kostað
mikla peninga. En það hefur kost-
að ótrúlega vinnu, tíma og natni.
Það var háttur Benedikts, alt
fram á síðustu ár, að rísa snemma
úr rekkju, á sumrin kl. 3—4 á
morgnana, á veturaa dálítið
seinna; þeir Bogi Ólafsson og
hann hafa líklega verið einu
Reykvíkingarnir, sem töldu miðj-
an morgun, kl. 6, vera hentugasta
heimsóknartíma, þegar þeir þurftu
að skrafa saman. Þó að Benedikt
hefði ýmsu að sinna, varð honum
dagurinn drjúgur með þessu móti,
og það er ekki ofmælt, að hanu
hafi oft og einatt verið 8—10
stundir dagsins í bókasafni sínu
og sístarfandi, nema þegar gestj
bar að garði, síðara hluta dags —
og beindist þá samtalið oft að
bókum og ekki alt af til ónýtis.
En hvað var Benedikt að gera
yfir skruddunum allan þennan
tíma? Hann las geysimikið og
las vel. Þá voru brjefaskriftirnar,
sem áður er getið. En auk þessa
var mörgu að sinna og margt
handtakið að gera, sem seint yrði
upp að telja: að skoða hverja
bók, sem kom, blað fyrir blað og
fullvissa sig um, að ekkert vant-
aði, — að gera skrár um alt, sem
afla þurfti, m. a. einstök tölu-
blöð eldri og nýrri blaða, sem
ærin þraut var að ná í. Ekki má
gleyma því, að Benedikt þvoði
hverja bók, sem hann eignaðist.
ef honum þótti hún óhrein, og
varð snillingur í þeirri list. Og
hann gerði sjálfur við alt það,
sem hann gat ekki trúað neinum
bókbindara fyrir: límdi saman
rifin blöð með fádæma vandvirkni,
gat fylt í skörð, þar sem stafir
höfðu rifnað úr, með því að
klippa út stafi úr sams konar letri
og setja saman. Þá var að taka
til bækur í band, skoða nýbundn-
ar bækur o. s. frv. Þetta tók alt